دنیای بورس: پس از اعلام تغییرات در بازار پایه فرابورس در چند هفته اخیر، شوک خفیفی به نمادهای این بازار وارد و سبب ضعف نسبی در معاملات نمادهای آن شد. یکی از مواردی که درباره تغییرات اعلام شد عدم نمایش دستور خرید و فروش برای معامله‌گران است، چیزی شبیه روش جدید عرضه اولیه‌ها که به‌نام «ثبت سفارش» (Book Building) خوانده می‌شود.
آرایش بازار پایه پیش از اجرای اصلاحات
در این روش خریدار یا فروشنده نمی‌تواند براساس دستورات موجود در سامانه معاملات، قیمت خرید یا فروش خود را تعیین کند، بلکه باید قیمتی را که مناسب می‌بیند وارد کند و منتظر بماند تا پس از تطبیق (مچ) دستورها، از انجام یا عدم انجام معامله خبردار شود. این روش ظاهرا محدودیت بزرگی در فعالیت‌های سوداگرانه بازار پایه ایجاد خواهد کرد. پس از آن شوک خفیف اما دوباره نمادهای بازار پایه در حال جان گرفتن هستند.
برخی معتقدند فعالان این بازار تا زمان ابلاغ این تغییرات (احتمالا در خردادماه سال آینده) برای خود فرصتی را می‌بینند تا از شنا کردن در این دریاچه لذت ببرند و در زمانی دیگر آهنگ خروج کنند. عده دیگری هم از همین زمان بازار پایه را خطرناک می‌دانند که قرار است با رشد مجدد قیمت‌ها، آخرین خریداران را به دام انداخته و تا مدت‌ها آنها را درگیر خرید سهامی بسیار بالاتر از ارزش ذاتی خود کند.
این افراد از رویدادهای سال ۱۳۹۲ و انتقال برخی نمادها از بازار اصلی به بازار توافقی یاد می‌کنند که تا مدت‌ها سهامداران آن نظاره‌گر سقوط آزاد قیمت سهام خود بودند. شرکت‌های منتقل شده‌ای که عمدتا پروژه‌های نیمه تمام پتروشیمی و سیمان مربوط به دولت نهم و دهم بودند که با برقراری تحریم در آن سال‌ها و رشد چند برابری ارز موانع سختی را پیش‌روی خود می‌دیدند. در گزارشی که از نظرتان می‌گذرد به رویدادهای یک‌هفته گذشته در بازار پایه پرداخته می‌شود تا شاید کمکی هر چند اندک به علاقه‌مندان و سرمایه‌گذاران در این بازار پرریسک باشد.
در هفته گذشته بازار پایه «ج» مهمان جدیدی داشت: شرکت «گروه توسعه هنر ایران» (وهنر) که در خرداد ۱۳۹۶ پذیره‌نویسی و در بهمن همان سال تاسیس شد. سرمایه اولیه این شرکت ۸۵ میلیارد تومان بود که ۸۵ درصد آن توسط موسسان که ۱۲ شرکت حقوقی بودند، تامین شد و حدود ۱۵ درصد هم در فرابورس توسط علاقه‌مندان پذیره‌نویسی شد. در بین موسسان، نام‌های آشنای «سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی» (وبانک) و چند زیرمجموعه‌اش و «بیمه رازی» (ورازی) به چشم می‌خورد.
اخیرا صورت‌های مالی سالانه (دوره حدود ۱۱ ماهه) منتهی به ۳۰/ ۹/ ۱۳۹۷ وهنر در کدال منتشر شده که نشان می‌دهد این شرکت ۲۶تومان برای هر سهم ساخته که البته تماما از سود سپرده‌های بانکی بوده است. سرمایه‌گذاری‌های شرکت در زمینه هنر هم تا‌کنون به خرید تعدادی نقاشی به ارزش کمتر از ۳۰۰ میلیون تومان و پیش‌پرداخت سرمایه‌گذاری در ساخت یک فیلم سینمایی به مبلغ حدود ۵/ ۲ میلیارد تومان است که ساخت آن اخیرا شروع شده‌است.
چهارشنبه گذشته نماد شرکت «سرمایه‌گذاری دانایان پارس» (ودانا) در بازار پایه «ج» آماده معامله شد، اما با وجود استقبال خریداران هیچ‌کدام از سهامداران حاضر به عرضه در قیمت‌های پیشنهادی که کمتر از ۱۵۰ تومان بود، نشدند. براساس ترازنامه سال مالی منتهی به ۳۱/ ۶/ ۱۳۹۷ ارزش دفتری هر سهم ودانا بیش از ۲۲۰ تومان است (ارزش دفتری از تقسیم حقوق صاحبان سهام که برای ودانا حدود ۳۰۰ میلیارد تومان است بر تعداد سهام ودانا که ۳۵/ ۱ میلیارد سهم است، به‌دست می‌آید). با عدم کشف قیمت در حراج ودانا نماد با قیمت پایانی قبلی ۵۰۶ ریالی باز شد که بعید است معامله‌ای روی آن صورت گیرد.
حدود دوسوم از ارزش پرتفوی حدود ۱۵۰ میلیارد تومانی ودانا در چند شرکت سرمایه‌پذیر در قالب سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت تمرکز یافته است، گرچه فعالان بازار خاطراتی از تحرکات این حقوقی در بازار سرمایه در سال‌های قبل به یاد دارند. دانایان پارس در سال ۱۳۸۳ تاسیس و چند سال پیش در بازار «ج» درج شد، چندبار هم معاملات محدودی روی آن صورت گرفت که بیشتر به نظر می‌رسید ناشی از نقل و انتقالات از پیش تنظیم شده بود. «صنایع تجهیزات نفت» (فنفت) هم در یک هفته گذشته به رشد خود ادامه داد و روز شنبه با گذشت حدود ۱۰ روز از عرضه اولیه و پس از ۴جلسه معاملاتی به بازده قیمتی بیش از ۷۶درصدی نسبت به عرضه اولیه رسید.
بازدهی فوق تصوری که ظاهرا بدون هیچ رویداد خاصی ایجاد شده و تنها در بازار پایه می‌توان آن را دید و البته امیدوار بود خریداران آن عاقبت به خیر شوند. در هفته آینده به یکی از همسایگان فنفت در بازار پایه خواهیم پرداخت که در سال جاری پس از بازگشایی در مدت کوتاهی بیش از ۵/ ۲ برابر شد و اینک پس از یک اصلاح وحشتناک، چند ماهی است که سهامداران زیادی را منتظر یک خبر خوب یا رشد قیمتی برای خروج نگه داشته است!
رفاه، «فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه» در مجمع سالانه منتهی به ۳۰/ ۷/ ۱۳۹۷ برای هر سهم ۶۰ تومان سود از ۷۵ تومان ساخته‌شده تقسیم کرد تا کام سهامداران را پس ازگذشت سال‌ها از تاسیس آن شیرین کند. رفاه در دهه ۷۰ شمسی با حمایت و توصیه رئیس‌جمهور وقت (مرحوم هاشمی‌رفسنجانی) توسط چند بانک و سازمان دولتی تاسیس و بخشی از سهام آن برای پذیره‌نویسی عموم ارائه شد.
ردیس جمهور وقت به درستی تشخیص داده بود که اصلاح و مدرن کردن زنجیره توزیع، یکی از نیازهای جامعه روبه پیشرفت ایران است، اما در مقام اجرا به جای تکیه بر بخش خصوصی از ساختاری دولتی برای پیاده‌سازی آن استفاده کرد. نتیجه هم آن شد که با وجود گستردگی رفاه در سراسر کشور آنچنان که باید توسط مردم مورد پذیرش قرار نگرفت. ساختار شبه‌دولتی فروشگاه‌های رفاه و نبود تجربه نرم‌افزاری در این مورد، سبب سوءاستفاده‌های زیادی در این فروشگاه‌ها شد که انبوهی از بندهای حسابرسی سنواتی حاصل آن بود. هزینه‌های این سوءاستفاده‌ها اگر به جیب مشتریان رفاه می‌رفت می‌توانست در همان زمان سهم بازار قابل‌توجهی در اختیار رفاه بگذارد.
با گذشت بیش از ۲۰ سال از تاسیس رفاه در دهه ۹۰ و با ورود بخش خصوصی به این وادی، استقبال مردم از فروشگاه‌های زنجیره‌ای رو به فزونی نهاد. یکی از فعالان بخش خصوصی که تجربه برندسازی و توزیع کالا را داشت، دو سال پیش به‌تدریج سهام عمده رفاه را از بانک‌های مزبور خرید و کنترل آن‌را به‌دست گرفت. در آخرین سالی (منتهی به ۳۰/ ۷/ ۱۳۹۵) که بانک‌ها سهامدار رفاه بودند سود ۳۲ تومانی تقسیم شد اما سال گذشته و در اولین سال حضور بخش خصوصی سود حداقلی ۴۶ ریالی تقسیم شد تا بخشی از منابع شرکت صرف بهسازی فروشگاه‌ها و ایجاد مراکز جدید شود.
امسال هم ظاهرا اولین سال برداشت از میوه رشد شرکت با تقسیم سود ۶۰ تومانی بود. فروشگاه رفاه طی حضور خود در بازار «ج» در بازه قیمتی ۱۵۵ تا ۲۵۹۴ تومان معامله و آخرین قیمت آن ۱۱۴۹ تومان بود. ۲۷ بهمن که نماد رفاه برای مجمع سالانه بسته شد روز عرضه اولیه «فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق کوروش» (افق) در بازار دوم بورس بود و اینک باید دید رشد مناسب افق و استقبال سهامداران از آن آیا تاثیری در وضعیت قیمتی رفاه خواهد داشت؟
مقایسه‌ای ساده نشان می‌دهد که رفاه در آخرین سال مالی (۳۰/ ۷/ ۱۳۹۷) بیش از ۲ هزار میلیارد تومان فروش و حدود ۳۳ میلیارد تومان سود خالص داشته و افق در آخرین سال مالی (۲۹/ ۱۲/ ۱۳۹۶) نزدیک ۳ هزار میلیارد تومان فروش و سود خالص حدود ۶۸ میلیارد تومانی داشته است. از سوی دیگر آخرین ارزش بازار رفاه حدود ۵۰۰ میلیارد تومان و افق ۲۳۰۰ میلیارد تومان است.
علاقه‌مندان به دارایی ثابت (زمین و ساختمان) در بورس به این نکته اشاره می‌کنند که ارزش بازار فعلی رفاه به اندازه ساختمانی است که بزرگ‌ترین فروشگاه رفاه در آن قرار دارد و البته نظر غالب کارشناسان مالی اهمیت به وضعیت مناسب عملیاتی شرکت است تا صرف دارایی ثابتی که قصد یا امکان فروش آن وجود ندارد.
با مدیریت بخش خصوصی در این فروشگاه قاعدتا باید انتظار روزهای بهتری را برای این فروشگاه داشت، گرچه ارتقای بازار معاملاتی رفاه در فرابورس و رشد ارزش بازار آن نیاز به اقدامات جدی مدیریت شرکت دارد. اقداماتی همچون شفاف‌سازی بیشتر اطلاعات روی کدال از یک‌طرف و تلاش برای رقابت بهتر و بیشتر با تازه‌نفس‌های این صنعت از طرف دیگر، رقبایی که تعدادشان کم نیست و احتمالا بیشتر هم می‌شود.
وکادو، «تکادو» که خود هلدینگی از شرکت‌های معدنی، صنعتی و مهندسی است زیرمجموعه هلدینگ بزرگ‌تر «صنایع و معادن احیا سپاهان» (واحیا) است که هر دو سال‌هاست در بازار پایه (پیش از این توافقی) فرابورس حضور دارند. اما جالب اینجاست که زیرمجموعه‌هایی از تکادو که خود در بازار پایه معامله می‌شود، در بازارهای اصلی بورس و فرابورس حضور دارند. از جمله این زیرمجموعه‌ها «معادن منگنز» (کمنگنز)، «فرآوری زغال‌سنگ پروده طبس» (کپرور) و «زغال‌سنگ نگین طبس» (کطبس) هستند.
تکادو افزایش سرمایه ۱۰۰ درصدی از دو محل «مطالبات و آورده نقدی» و «سود انباشته» را در جریان دارد که در مرحله پذیره‌نویسی اولیه است. تکادو امسال با رشد بازار و باتوجه به حضور در بازارپایه رشد قیمتی بیش از ۴ برابری به خود دید و البته اصلاح قابل توجهی هم پس از آن کرد. تکادو در دوره مالی ۶ ماه منتهی به ۳۰/ ۹/ ۱۳۹۷ با سرمایه جدید بیش از ۷۹ میلیارد تومانی، به ازای هر سهم ۸ ریال سود ساخته که گرچه نسبت به پارسال بهتر است، اما با توجه به ماهیت سرمایه‌گذاری شرکت، باید منتظر پایان دوره مالی و شناسایی سودهای تقسیمی زیرمجموعه‌ها ماند.
هفته گذشته تکادو در اطلاعیه‌ای اعلام کرد قصد دارد سهام ۴۰ درصدی خود در شرکت بازار پایه‌ای «تابان نیرو سپاهان» (تابا) را در تاریخ ۲۴ فروردین سال آینده به قیمت پایه هر سهم ۹۵۰ تومان واگذار کند. در صورت انجام این واگذاری با قیمت پایه با توجه به بهای تمام شده حدود ۱۰۳ تومانی تابا برای تکادو، در مجموع سود ۲۱ میلیارد تومانی نصیب تکادو خواهد شد که با احتساب سرمایه جدید برای هر سهم حدود ۲۶ تومان سود ایجاد خواهد شد.
تکادو چند سال پیش یکی از زیرمجموعه‌های خود به‌نام «رهشاد سپاهان» (حرهشا) را با قیمت کمتر از ۳۰۰ تومان به یکی از فعالان حقیقی بازار واگذار کرد که در حال حاضر بدون تغییر در تعداد سهام، قیمت‌های بالای ۱۶۰۰ تومان را به خود می‌بیند.با انتشار صورت‌های مالی ۹ ماهه منتهی به ۳۰/ ۹/ ۱۳۹۷ «بانک گردشگری» (وگردش) احتمالا به‌زودی شاهد گشایش نماد این بانک که به تازگی به بازار پایه «ب» فرابورس منتقل شده است، باشیم. وگردش در ۹ ماهه به ازای هر سهم (۹۹۵) ریال زیان ساخته است.