دنیای بورس: دلار در معاملات امروز حوالی 15700 تومان معامله می‌شود. قیمت هر سکه نیز حدود 4 میلیون و 700 هزار تومان است. بازار دلالی در اقتصاد کشور گرم‌تر از همیشه است. در این میان انگیزه حفظ ارزش سرمایه این فضا را فراهم آورده است که دلار با بهانه‌های معامله‌گران همچنان در مسیر صعودی قرار گیرد. در میان عوامل اقتصادی موجود تنها عامل روانی و بی‌اعتمادی به سیاست‌گذار را می‌توان عامل صعود دلار عنوان کرد. البته از سوی دیگر سیاست‌گذار نیز با هراس از وضعیت مبهم آینده از هر گونه دخالت در بازار آزاد خودداری می‌کند. به دنبال این موضوع دلار در مسیر صعودی قرار گرفته است. گرچه به نظر می‌رسد که تقاضای قابل توجهی در بازار ارز وجود دارد که به رشد نرخ دلار دامن می‌زند اما می‌توان گفت رشد دلار بیش از آن‌که با تقاضای واقعی همراه باشد ناشی از معاملات کاغذی است. این موضوع انکار کامل تقاضای واقعی در بازار ارز نیست. بلکه زمانی‌که عمق بازار بسیار کم باشد و عرضه نیز تنها از سمت عده‌ای در حال انجام باشد یا به بیان ساده‌تر مکانیزم بازار برقرار نباشد امکان دستکاری قیمت کاملا فراهم است. در این شرایط خریداری که از همه جا برای خرید دلار جا مانده است به خرید ارز مورد نیاز خود با هر نرخی رضایت می‌دهد. «دنیای بورس» در گزارش‌های پیشین به علل افزایش فشار بر نرخ دلار و همچنین عوامل حمایتی از صعود ادامه‌دار دلار اشاره کرده بود.
در این میان وضعیت کنونی ارز از نظر بازاری چندین نکته را در بردارد که در ادامه به آن پرداخته می‌شود.
عطش ارز برای خبر مثبت
همان‌طور که اشاره شد عمده رشد دلار به واسطه جو روانی است که در اقتصاد کشور ایجاد شده است. بر این اساس رشد نرخ دلار را بیش از هر چیز دیگری می‌توان با محوریت اخبار عنوان کرد. در این شرایط هر گونه خبر مثبتی از آینده می‌تواند مسیر نوسانات دلار را معکوس کند.
رشد دلار در وضعیت منفعلانه سیاست‌گذار
همان‌طور که اشاره شد دولت وضعیت منفعلانه‌ای را در کل اقتصاد کشور به خصوص بازار ارز در پیش گرفته است. بر این اساس بانک مرکزی طی چند هفته اخیر از هرگونه واکنش نسبت به رشد نرخ دلار خودداری کرده است با این حال رئیس جدید بانک مرکزی بر برنامه‌ها برای کنترل بازار تاکید کرده است. از سخنان رئیس دولت در مجلس نیز این موضوع آشکار بود که دولت ارزی را در بازار عرضه نمی‌کند. در شرایط کنونی ارتباط چندان قوی بین بازار آزاد و ثانویه مشاهده نمی‌شود. تمام این موارد در کنار فضای روانی برای رشد نرخ دلار کافی است.
شوک‌درمانی سیاست‌گذار از مسیر ارز؟
در این شرایط سرکوب نرخ دلار به نظر کار ساده‌تری است. در این خصوص دولت با عرضه ارز می‌تواند تقاضای دلار در سطوح بالا را پاسخگو باشد. در این خصوص فرض کنید دلار به سطح 20 هزار تومان صعود کند. اثرات منفی بسیاری این موضوع بر اقتصاد کشور خواهد داشت و از اثر اجتماعی آن نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. با این حال اگر بنا باشد بار دیگر دلار در مسیر صعودی قرار گیرد و به سطح مزبور برسد، از سوی دیگر توان دولت برای جذب نقدینگی ریالی بسیار بالاتر خواهد بود. تاکنون هیچ واکنشی نسبت به نرخ دلار مشاهده نشده است اما اگر بنا به رشد ادامه‌دار دلار باشد و دولت نیز اطمینان نسبی در انتقال ارز در بازار جهانی به واسطه اروپایی‌ها پیدا کند، احتمالا ارتباط بین بازار ثانویه و بازار آزاد را تسهیل کند. در این شرایط رقابت در عرضه ارز از سوی صرافی‌ها می‌تواند رشد نرخ دلار را سرکوب کند. نمی‌توان برنامه اصلاح اقتصادی کشور را با استفاده از شوک‌درمانی کاملا نادیده گرفت گرچه اثری از این مهم در رفتار سیاست‌گذار مشاهده نمی‌شود.
شروط سقوط حتمی نرخ دلار
پیش از این اشاره شده بود که سطوح کنونی نرخ دلار استقبال از بدترین سناریوهای ممکن نسبت به آینده اقتصادی و سیاسی کشور است. با این حال تلاش‌هایی از سوی تیم دولت و مجلس مانند لایحه FATF مشاهده می‌شود که نشان از عزم مدیران کشور برای تسهیل ارتباط با سیستم پولی بین‌المللی است. یکی از مشکلات اصلی که کشور در دوران تحریم با آن روبرو است افزایش هزینه انتقال ارز به داخل کشور و همچنین تبادل ارز در بازار جهانی است. اگر بنا باشد ایران درآمد ارزی پیشین خود را در کنار ارتباط بازار پول داخلی با بازار جهانی را حال به هر طریقی داشته باشد سقوط دلار حتمی به نظر می‌رسد. با این حال تا مشخص شدن این عوامل احتمالا التهاب نرخ دلار ادامه‌دار باشد.
تلاطم ادامه‌دار دلار در یک ماه آینده ؟
یک ماه پیش رو و با نزدیک شدن به دور جدید تحریم‌های آمریکا احتمالا نوسانات دلار ادامه‌دار باشد. با این حال همچنان توصیه می‌شود در کنار اخبار سیاسی به واقعیت‌های موجود نیز توجه شود. خریداران کنونی دلار باید توجه داشته باشند که دلار در ماه‌های اخیر تنها به واسطه اخبار و سیگنال‌های منفی جهش قابل توجهی را تجربه کرده است. می‌توان متصور بود حتی کوچکترین خبر مثبت در حوزه سیاسی یا راه‌کار اقتصادی از سوی سیاست‌گذار چگونه می‌تواند نزول نرخ دلار را به دنبال داشته باشد. گرچه عدم سیاست‌گذاری مناسب ارزی در ماه‌های اخیر نقد بسیاری از کارشناسان اقتصادی را به دنبال داشته است اما دراین میان با عدم سیاست‌گذاری مناسب و همچنین در موج ناامیدی در اقتصاد کشور دلار به چنین نرخ‌هایی رسیده است. پس در خرید دلار به قصد سرمایه‌گذاری حتما به نسبت ریسک به بازدهی توجه ویژه شود. با دلار 20 هزار تومانی ارزش کل نقدینگی کشور به 80 میلیارد دلار خواهد رسید. این موضوع می‌تواند قدرت عرضه در سرکوب شدید نرخ را در سطوح بالا مشخص کند.
دلار در انتظار واکنش سیاست‌گذار
البته نمی‌توان سناریو بدبینانه یعنی ادامه وضعیت منفعلانه سیاست‌گذار، عدم دریافت سیگنال مثبت سیاسی، ادامه نزاغ سیاسی و اجتماعی داخلی و عدم آغاز اصلاحات در این حوزه‌ها را کاملا رد کرد. این موارد می‌تواند نرخ‌های کنونی دلار را در ماه‌های آتی توجیه کند. بر این اساس به نظر می‌رسد در وضعیت کنونی دلار به شدت سیاست‌گذاری وابسته است.