- زهره صفری | کارشناس بازار سرمایه
نوع دیگری از تحلیل، تحلیل عمودی صورت‌های مالی است. در این روش تحلیل، آیتم‌های یک صورت مالی نسبت به ارقام همان صورت مالی سنجیده می‌شود. در این تحلیل باید یکی از آیتم‌های صورت مالی مورد نظر به‌عنوان مبنا درنظر گرفته شود و همه آیتم‌ها نسبت به آیتم مبنا سنجیده شود.
به‌طور معمول، در تحلیل عمودی صورت سود و زیان، فروش به‌عنوان مبنای تحلیل قرار می‌گیرد و در تحلیل صورت وضعیت یا ترازنامه شرکت، دارایی‌ها مبنای تحلیل است.
در این مدل از تحلیل، همه آیتم‌ها به‌عنوان نسبتی از آیتم مبنا محاسبه می‌شوند و در مواردی می‌تواند روند تغییر آیتم‌های صورت‌های مالی را در زمان نشان دهد. از این مدل تحلیل می‌توان دریافت که شرکت در چه وضعیتی قرار دارد.
به‌عنوان مثال فرض کنید در شرکتی با فروش ۱۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۸، بهای تمام شده ۵۰ میلیارد تومان، هزینه مالی ۱۰ میلیارد تومان و سود خالص ۲۰ میلیارد تومان بوده است. پس در تحلیل عمودی نسبت بهای تمام شده به فروش: ۵۰ درصد، نسبت هزینه مالی به فروش: ۱۰ درصد و نسبت سود خالص به فروش ۲۰ درصد بوده است.
فرض کنید در سال مالی ۱۳۹۷، نسبت‌های گفته شده در بالا به ترتیب ۵۸ درصد، ۱۲ درصد ۱۸ درصد بوده است. نسبت بهای تمام شده به فروش در سال ۹۸ نسبت به ۹۷، کاهشی بوده است. این به معنای بهبود حاشیه سود ناخالص شرکت است.
نسبت هزینه مالی به فروش در سال ۹۸ نسبت به ۹۷ نیز کاهشی بوده است. این عدد نیز نشان‌دهنده کاهش هزینه مالی شرکت در مقابل اسکیل فروش است. نهایتا در مقایسه نسبت سود خالص سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷ نیز روند افزایشی را شاهد هستیم که به معنی بهبود حاشیه سود خالص شرکت است.
در کل، از این مقایسه می‌توان نتیجه گرفت که شرکت در سال ۹۸ توانسته عملکرد بهتری نسبت به سال ۹۷ داشته باشد، زیرا نسبت‌های هزینه‌ای کاهشی و نسبت سود خالص افزایشی بوده است.
