دنیای بورس: بورس تهران در حالی به رشد پرشتاب خود ادامه می‌دهد که دولت به عنوان سهامدار برخی از شرکت‌های بزرگ در حال فروش تدریجی و عرضه پله‌ای سهام به متقاضیان است. بازارهای جهانی تحت تاثیر ویروس کرونا، آینده نامعلوم خود را تمدید می‌کنند و در این بلاتکلیفی، نفت سریع‌ترین سقوط تاریخ قیمت را پشت سر می‌گذارد. سقوطی که ابتدا تحت شرایط خاص در قراردادهای آتی ماه می کلید خورد و روز گذشته با افت بزرگ قیمت نفت WTI تا محدوده 10 دلار و پایین‌تر، کاملا خودنمایی کرد.
قیمت جهانی کامودیتی‌ها به غیر از نفت نیز بار دیگر مسیر نزولی در پیش گرفته‌اند و با ادامه وضع موجود می‌توانند شاهد کف‌های بسیار پایین‌تری باشند. جنگ حقیقی‌ها در دو سمت عرضه و تقاضا به ثبت ارزش معاملات خرد روزانه بیش از 10 هزار میلیارد تومان منجر شده و بسیاری از سهامداران حقوقی برای حمایت از بازار سهام اجازه عرضه زیاد ندارند و در کمترین میزان قدرت و سطح تاثیرگذاری خود به سر می‌برند.
در نقطه مقابل شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی سخت‌گیری بر نظام بانکی برای رعایت هرچه بیشتر سود 15 درصدی سپرده‌های یکساله و کاهش سهم سپرده‌های ترجیحی را بیش از پیش کرده‌اند و تنها مسیر رستگاری در بازارهای سرمایه‌گذاری، بورس را نشانه رفته است. علاوه بر این چشم‌انداز کسری بودجه سنگین‌تر با کاهش درآمدهای نفتی، دلار را در بازار موازی به تحرک واداشته و این متغیر اساسی را اهرم رشد قیمت‌ها در نمادهای دلاری کرده‌است. امری که به رشد سریع قیمت سهام بزرگ‌ترهای بورسی و جهش شاخص کل کمک می‌کند. از سویی انتظارات تورمی نیز در این قالب تقویت شده که مسیر رشد قیمت‌ها در کل بازار را هموار می‌کند.
برآیند این عوامل حاکی از حرکت قیمت‌ها با تمرکز بیشتر بر جریان روزافزون ورود نقدینگی و احتمالات سودآوری برمبنای انتظارات تورمی است. اما با تمام این تفاسیر رشد عمومی قیمت‌ها در بازار سهام تا کجا ادامه خواهد داشت؟
روند پرشتاب بورس ادامه دارد؟
جهش 41.5 درصد شاخص کل در 19 روز کاری سپری شده از سال جاری را می‌توان سریع‌ترین حرکت این نماگر در تاریخ بازار سهام نامید. این حرکت سریع به طور خلاصه نشان‌دهنده جهش روزانه 1.84 درصدی ارزش بورس تهران است. برای روشن‌تر شدن شتاب فعلی بد نیست نگاهی به تعمیم این حرکت و برآیند شاخص کل براساس این رفتار در چند بازه زمانی مختلف بیاندازیم. اگر شاخص کل سرعت رشد فعلی را ادامه دهد با فرض 220 روز کاری در سال، رشد این متغیر در یکسال به رقم خیره کننده 56 برابری (5500 درصد) خواهد رسید و عدد شاخص در پایان سال به عدد 28 میلیون واحد خواهد رسید. ناگفته پیداست که بروز چنین پدیده‌ای ناممکن و مضحک است. حتی تداوم این سرعت رشد شاخص تا پایان بهار نیز شاخص کل 1.5 میلیونی را به همراه خواهد داشت که این رویداد نیز کاملا دور از ذهن خواهد بود.
حتی اگر هجوم نقدینگی به بازار سهام با همین روند ادامه داشته باشد، حتی اگر بهترین حمایت‌ها از بورس توسط دولت و سهامداران حقوقی صورت بپذیرد و دلار نیز از فردا رشد خزنده خود را ادامه دهد، شاخص کل و ارزش بازار سهام نمی‌تواند این مسیر را طی کند. سودهای بزرگ در کوتاه‌مدت بنابر آنچه مطلوب تمام سرمایه‌گذاران است، روز به روز بر فروشندگان بالقوه سهام از هر جنس و صنعتی که باشد، خواهد افزود. پتانسیل عرضه‌های بیشتر با تجربه سودآوری خیره‌کننده برای سهامداران قدیمی‌تر، حتی با تحقق مطلوب‌ترین سناریوهای بورسی به عنوان بزرگترین سد تداوم این روند پرشتاب قد علم خواهد کرد.
بنابراین سرمایه‌گذاران باید خود را برای اصلاح قیمت‌ها در آینده نزدیک آماده کنند. از طرفی حضور پرشمار سهامداران تازه‌وارد که مهمترین عامل رشد سودآوری بورس در ماه‌های گذشته بوده‌است، ریسک تشدید اصلاح قیمت‌ها را به همراه خواهد داشت. انتظار برای کسب سودهای چند صد درصدی و راضی نشدن به بازدهی‌های کمتر بدون توجه به واقعیت‌های موجود و مسیر سپری شده قیمت‌ها عامل اصلی به وجود آمدن توهمات پرهزینه در میان اهالی بازار سهام خواهد شد. رویاپردازی‌ها و به روزرسانی اهداف قیمتی سهام در بستر خوش‌بینی‌های بی حد و مرز، حباب‌های قیمتی را در پی خواهد داشت. هرچند این اهداف در کوتاه‌مدت و با تعمیم روند فعلی در دسترس به نظر برسند. برای نگاه درست‌تر به بورس به عنوان یک کل دربرگیرنده سهام، باید ببینیم با شرایط موجود چقدر از مسیر سودآوری طی شده است و جنگ تقاضا و ماندن در تالار شیشه‌ای برای چه سهمی از سود باقیمانده است.
نکات یاد شده به معنی پیش‌بینی سقوط قریب‌الوقوع بورس در آینده نزدیک و حتی در میان مدت نیست. بخش بزرگی از رشد ارزش سهام در بستر بازار سرمایه به دلیل وجود پتانسیل‌های آزاد نشده ناشی از عدم رغبت نقدینگی به عنوان سوخت حرکتی این بازار بوده‌است. حال با شرایط به وجود آمده و هدایت نقدینگی به سمت تالار شیشه‌ای، در مسیر بلوغ قرار گرفته‌ایم و بخشی از این تغییر و تحولات سریع از ملزومات این دوران به شمار می‌آید و بازگشت به روال سابق یک فرضیه باطل خواهد بود.
دوران بلوغ بورس، مستلزم تغییر و تحولات اساسی در ابعاد و متغیرهای کلان بورسی است که افزایش نقدشوندگی سهام، افزایش ضریب مشارکت سرمایه‌های خرد و رشد قیمت‌ها و رشد ارزش شرکت‌ها از نشانه‌های آن است. با توجه به توضیحات ارائه شده، اگرچه دورنمای بورس مثبت است اما احتمال می‌رود که طی این مسیر با دست‌اندازهای بیشتر در آینده نزدیک مواجه شود.