دنیای بورس: بورس تهران در حالی به رشدهای افسارگسیخته خود در هفته گذشته نیز ادامه داد که اخبار رسمی از مرگ و میر ناشی از کرونا در کشور منتشر شده است و آمار دیگری از شیوع این بیماری به دیگر نقاط به گوش می‌رسد. در این شرایط نیز شایعاتی از تلاش برخی از کشورهای برای بستن مرزها با کشور به گوش می‌رسد. کرونا اثر خود را در بازار جهانی منتقل کرده است و در این موضوع تردیدی وجود ندارد. این ویروس در بیش از یک ماه گذشته بخشی از اقتصاد بزرگ چین را فلج کرد و ضربات شدیدی را از این منظر به اقتصاد جهانی وارد کرد. بیش از آن‌که نگرانی از مرگ ناشی از کرونا وجود داشته باشد نگرانی از سرایت و همه‌گیر شدن این ویروس مشاهده می‌شود که می‌تواند مشکلات حاد تنفسی را ایجاد کند. سرانجام این موضوع دامن کشور ما را نیز گرفته است و آمار از کشته‌شدگان ناشی از این موضوع به گوش می‌رسد. بر این اساس لازم است که رعایت مسائل بهداشتی در این خصوص کاملا جدی گرفته شود تا حفاظ امنی برای خود، خانواده و در ادامه کل جامعه ایجاد شود.
اما آیا کرونا بر بورس اثرگذار خواهد بود. به صورت مشخص اگر بنا بر این باشد که این ویروس به اپیدمی در کشور تبدیل شود طبیعتا با اثر بر سلامت فعالان اقتصادی به اقتصاد کشور نیز ضربه وارد می‌کند واین موضوع در شرایط تحریمی کنونی می‌تواند هزینه‌های بیشتری را به دنبال داشته باشد. در نتیجه شرکت‌های بورسی نیز جزئی از اقتصاد کشور بوده و از این موضوع می‌توانند ضربه بپذیرند. اما یک نکته که در قالب یک سوال مطرح می‌شود اینکه: مگر بورس ما در شرایط کنونی از حالت منطقی تبعیت کرده و رشدهای کنونی سهام از واقعیت‌های داخلی یک شرکت تبعیت می‌کند؟ مگر شرکت‌های ورشکسته بازار سهام مانند شرکت‌های زیرمجموعه بازار پایه که در شرایط کنونی که فعالیشان متوقف شده است با دلیل منطقی رشد کرده‌اند؟ به صورت کلی کرونا همان‌طور که به اقتصاد چین به عنوان دومین غول اقتصادی جهان ضربه وارد کرد می‌تواند به اقتصاد ایران هم ضربه وارد کند اما اینکه این موضوع در بورس تهران منعکس شود باید گفت علت رشدهای اخیر سهام فوران نقدینگی به سمت بازار سهام بوده است و واقعا دلیل دیگری جز این نمی‌توان برشمرد و سهام بسیاری از شرکت‌های در بازار سهام کشور ماه‌ها است که از خطوط قرمز عبور کرده‌اند.
پس آیا درست است که بگوییم بورس تهران به کرونا واکنش نشان نمی‌دهد؟ واقعا نمی‌توان به این موضوع پاسخ قطعی داد. ابتدا باید در انتظار واکنش سهام در ابتدای معاملات فردا به این موضوع بود. نکته دوم اینکه علاوه بر کرونا، قرار گرفتن در لیست سیاه FATF نیز مطرح است. این موارد شاید با واکنش روانی معامله‌گران همراه شود و بر این اساس باید در انتظار آغاز معاملات فردا ماند.نکته دیگر اینکه اگر بنا بر این باشد که با بی‌ملاحظگی مسئولان و عموم مردم سرایت بیشتری از ویروس کرونا در کشور رخ دهد در نتیجه ضربات غیر قابل پیشبینی خواهد بود.
اما در خصوص FATF نیز تمامی موارد بالا مطرح است. مخالفت با لوایح مرتبط با FATF از سوی شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام باعث شد ایران به لیست سیاه FATF برود. اما در این خصوص نیز ارزش سهام بسیاری از شرکت‌ها فاصله زیادی از واقعیت خود دارند و موضوعی مانند رشد قیمت بر اساس تجدید ارزیابی یا رشدهای حبابی سهام در بازار پایه ربطی به واقعیت ارزش‌گذاری و اقتصادی ندارد. اما در واقعیت FATF می‌تواند به تنگ‌تر شدن فضا بر تجارت بین‌الملل کشور منجر شود. البته به صورت منطقی زمانی‌که در وضعیت تحریم سیستم بانکی قرار داشته‌ایم شرکت ایرانی نمی‌توانسته از سیستم مالی بین‌المللی استفاده کند و حتی دانشجویان که به دیگر کشورها برای تحصیل مهاجرت کرده‌اند نیز با مشکل افتتاح حساب بانکی مواجه بوده‌اند. آیا قرار گرفتن در لیست سیاه FATF می‌تواند این فضا را تشدید سازد؟ با وجود تمام خوشبینی‌هایی که بعضا در شرایط کنونی مطرح می‌شود نمی‌توان این موضوع را کامل رد کرد. اما این موضوع را کی و کجا می‌توان رصد کرد به گزارش‌های اسفند و فروردین شرکت‌های صادراتی بازمی‌گردد. اگر این موضوع بخواهد در واقعیت منعکس شود اثرات خود را در نرخ دلار طی ماه‌های آینده نیز منعکس خواهد کرد. در شرایطی که دسترسی به دلارهای نفتی مشکل شده است اگر دلارهای غیرنفتی نیز به اقتصاد کشور نرسند صعود دلار تشدید خواهد شد و این موضوع احتمالا کشور را به سمت اجبار راه‌حل‌های غیراقتصادی مانند مذاکرات سیاسی می‌تواند پیش ببرد.
اما در نگاه اول و در شرایطی که اقتصاد کشور تحت تحریم سنگین بوده و تجار ایرانی برای انتقال پول باید هزار راه نارفته را امتحان می‌کردند قرار گرفتن در لیست سیاه FATF شاید اثری نداشته باشد اما نگرانی‌های فعالان اقتصادی خلاف این موضوع را نشان می‌داد. برای رصد اثر واقعی باید در انتظار ماه‌های آتی بود. اما در خصوص اثر روانی به نظر ما باید مسیر بازار ارز را در معاملات فردا دنبال کنید. رشد دلار در کنار رشد طلا می‌تواند به جذابیت دیگر بازارها مانند بازار طلا منجر شود اما همچنان دو نکته را مورد توجه قرار دهید. نخست اینکه علت رشد اخیر سهام هجوم نقدینگی بوده است و اگر فردا نشانه‌ای از هیجان مشاهده نشود احتمال اینکه همچنان پمپاژ نقدینگی مسیر رشد قیمت را فراهم آورد دور از انتظار نیست؛ واقعا نمی‌توان میزان رشد نقدینگی در اقتصاد کشور و رشد روزافزون سهم بورس از نقدینگی کل کشور را نادیده گرفت و همین موارد می‌تواند بار دیگر اثر روانی عواملی مانند FATF و کرونا را پشت سر بگذارد. نکته دوم توجه به این موضوع است که اگر هر یک از این موارد بر اقتصاد کشور فشار وارد کند اثرات آن احتمالا در وهله اول در بازار ارز منعکس می‌شود و رشد نرخ ارز می‌تواند اثرات خود را به بورس تهران منعکس کند. این موضوع می‌تواند از طریق اجبار به سمت راه‌حل‌های سیاسی یا اثر رشد نرخ دلار در بازار منعکس شود.
در پایان باید گفت نقدینگی که به سمت سهام هجوم آورده می‌تواند این موارد را نیز نادیده بگیرد و به مسیر خود ادامه دهد. با این حال همچنان باید در انتظار آغاز معاملات فردا (شنبه) ماند و شدت واکنش عمدتا روانی معامله‌گران به اتفاقات اخیر را شاهد باشیم. اگر واکنش تندی از معامله‌گران مشاهده نشود همچنان باید نقدینگی را عامل مهمی برای ادامه موج کنونی در نظر گرفت. اما در واقعیت FATF و کرونا هر دو می‌تواند بر اقتصاد کشور در واقعیت اثرگذار باشد اما شدت اثر آن را باید در ماه‌های آینده دنبال کرد.