ریسک نقدشوندگی
یکی از موضوعات مهم در خصوص معاملات امروز بازار سهام، قفل شدن معاملات در صف‌های فروش بود به نحوی که تعداد پرشماری از سهم‌های بورسی و فرابورسی با توجه به عرضه‌های زیاد شاهد عدم تقاضای معنادار از سوی سرمایه‌گذاران بودند. این موضوع در نسبت ارزش معاملات به ارزش صف‌های فروش در پایان بازار منعکس می‌شود. بر همین اساس سهم‌های بازار سهام را به ترتیب کمترین میزان معامله در مقابل صف‌های فروش مرتب کرده‌ایم. براساس توضیحات ارائه شده، صدرنشینان این جدول کم شناورترین سهم‌های امروز بازار سهام بودند که ریسک نقدشوندگی در آنها بیش از سایر نمادهای بورسی و فرابورسی‌ست. ذکر این نکته ضروری‌ست که با برقراری آرامش نسبی بر معاملات روزانه به تدریج شاهد کاهش معنادار صف‌های فروش بدون توجه به میزان تقاضای شکل گرفته برای سهام در کل بازار خواهیم بود و این تغییر در دو طرف عرضه و تقاضای معاملات در خلال بازار روز شنبه و یکشنبه کاملا مشهود است. عدم تمایل به خرید و آشکار بودن این عامل در نسبت یاد شده در جدول زیر در عین کاهش حجم صف‌های فروش می‌تواند نشان دهنده پابرجا بودن مشکل نقدشوندگی در سهام یاد شده باشد. امری که اگرچه نمی‌توان آن‌را به روزهای آتی با همین روند تعمیم داد اما مشکل خروج احتمالی را کماکان با خود به همراه دارد.
صف‌نشینی عجیب برای برخی از نمادها
حقوقی‌ها حمایت کردند و سهام بزرگان از صف فروش فاصله گرفت اما در این میان نکته بسیار عجیب در معاملات امروز تشکیل صف‌های خرید برای برخی از نمادهای بزرگ بود. برای مثال می‌توان به صف‌نشینی برای سهام پالایش نفت بندرعباس اشاره کرد. نخست باید گفت که بازار به همت حقوقی‌ها از فضای منفی خود فاصله گرفته است اما نگرانی از آن‌جاست که ریسک‌های غیراقتصادی ادامه‌دار باشد و یا حتی معامله‌گران تصور درستی از میزان ریسک‌ها نداشته باشند و همچنان با الگوهای ذهنی پیشین به خرید سهام مشغول باشند.
البته از سوی دیگر باید امیدوار بود که معامله‌گران با دید دقیق نسبت به واقعیت‌های موجود در حال خرید سهام باشند اما نمی‌توان ریسک‌های موجود را کاملا نادیده گرفت. در همین نمادهایی که امروز صف خرید را تجربه کردند اتفاقا مسیر تغییر مالکیت سهام معکوس شد برخلاف دیروز امروز خالص خرید به نفع حقیقی‌ها ثبت شد. همان‌طور که دیروز نیز در دو مطلب جداگانه اشاره شد انتظار برای جمع شدن صف‌های فروش و بازگشت آرامش نسبی به سهام در معاملات امروز وجود دارد اما این موضوع نیز در دیده‌بان یکشنبه بورس تهران نیز مورد اشاره قرار گرفت که نگرانی همچنان در قبال ادامه معاملات هفته وجود دارد. امیدواریم بورس از مقطع حساس کنونی به سلامت عبور کند و ریسک آن‌چنانی بازار را تهدید نکند.
حقیقی‌ها عقب نشستند و حقوقی‌ها به حمایت برآمدند
بر هیچ یک از فعالان بورسی حمایت گسترده حقوقی‌ها از سهام به خصوص بزرگان سهام پوشیده نیست. اما بررسی نمودار شاید بهتر وضعیت بازار سهام را مشخص کند. از اواخر آبان که سهام موج صعودی پرشتابی را آغاز کرده بود تا پیش از نزول تند سهام در دو روز اخیر در مجموع خالص خرید حقیقی‌ها در بازار سهام (بورس و فرابورس) به حدود 4 هزار میلیارد تومان رسیده بود. اما طی دو روز ابتدایی هفته جاری و با توجه به شوک معاملاتی به بورس خالص خرید حقوقی‌ها به حدود 2800 میلیارد تومان رسید. اما همچنان صف‌های فروش در کوچک‌ترهای بازار باقیمانده است. البته به صورت کلی بازیگر اصلی نمادهای کوچک‌تر بازار حقیقی‌ها بوده‌اند و کمتر معامله‌گر حقوقی در معاملات این نمادها حضور پیدا می‌کنند. به هر حال اگر بنا باشد تب معاملات سهام همچنان بالا بماند و ریسک‌های غیر اقتصادی به جولان خود در بورس تهران ادامه دهند شاید این روند ادامه پیدا کند برآیند تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی به زودی به صفر نزدیک شود.
صنایع بازنده بورسی
معاملات امروز و دیروز بازار سهام برای برخی از نمادها جلوه ریزشی پررنگ‌تری داشت. در قسمت اول گزارش به سهام با بیشترین معضل نقدشوندگی اشاره کردیم. در این قسمت به صنایعی اشاره خواهیم کرد که بیشترین میزان ریزش روزانه را در شاخص خود داشتند. پنج صنعت زراعت، لاستیک، محصولات کاغذ، فنی و مهندسی و حمل و نقل با قرار گرفتن تمام نمادهای زیرمجموعه در صف فروش بیشترین میزان ریزش شاخص صنعت را به ثبت رساندند. اما کیفیت معاملات در نمادهای این گروه‌ها متفاوت است. در اکثر قریب به اتفاق نمادهای گروه‌های حمل و نقل و لاستیک علیرغم ریزش حداکثری قیمت در دو روز گذشته، حجم معاملات نسبتا بالا و فاصله گرفتن چندباره از محدوده صف فروش این نکته مهم را یادآوری می‌کند که اصلاح‌های پرشتاب قیمتی اگرچه برای سهامداران دردناک خواهد بود اما با افزایش میزان نقدشوندگی معاملات روزانه از روند فرسایشی و خارج کردن آنها از توان تصمیم‌گیری در مورد سهام خود جلوگیری می‌کند. علاوه بر صنایع یاد شده، صنایع محصولات فلزی و قندی نیز در میان بدترین صنایع بورسی در روزهای پرفشار فروش به شمار می‌آیند.
شرط اصلی بازگشت به مدار آرامش
هرچند تلاش سرمایه‌گذاران حقوقی در روزهای اخیر در زمینه کنترل هیجان‌های عمومی و گسیل نشدن عرضه‌های بی حد و حصر در معاملات روزانه مشهود و قابل اعتنا است اما این موضوع نمی‌تواند به ترغیب خریداران حقیقی برای حضور فعال در معاملات روزانه منجر شود و همین امر مهمترین عامل افزایش بار خریدها بر دوش سهامداران عمده در دراز مدت خواهد بود که از این منظر ریسک عدم توانایی پوشش تمام عیار را به دنبال خواهد داشت. مخصوصا اینکه میل به خروج از سهام می‌تواند سهم‌های نقدشونده را با فشار فروش بیشتری توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیازمند به نقدینگی و مهمتر از آن سهامدارانی کند که با خرید‌های اعتباری ترس دو چندانی از ریزش بازار دارند. بنابراین شرط اصلی بازگشت به مدار آرامش در معاملات بورس، قانع شدن سرمایه‌گذاران خرد در خصوص برقراری یک تعادل ذهنی در خصوص شرایط پیرامونی کشور است.