دنیای بورس: خبر لغو پذیرش یکی از شرکت‌های باسابقه بورسی در هفته گذشته نشان داد که مدتی است سازمان بورس در پالایش شرکت‌های واجد شرایط حضور در بازارهای اصلی بورس و فرابورس کاملا جدی عمل می‌کند، همان‌گونه که پیش از این به «پتروشیمی فارابی» (شفارا) دیگر شرکت متعلق به حقوقی بزرگ بازار یعنی «سرمایه‌گذاری نفت، گاز و پتروشیمی تامین» (تاپیکو) کارت قرمز نشان داده و آن را راهی بازار پایه «ج» کرده بود. در گزارش پیش‌رو به برخی از رویدادهای یک‌هفته گذشته در «بازار پایه فرابورس» پرداخته می‌شود تا کمکی هر چند اندک به علاقه‌مندان و سرمایه‌گذاران در این بازار پرریسک باشد.
بعدازظهر اولین روز مرداد ماه که ترافیک اطلاعیه‌های کدال به دلیل گزارش‌های مجامع بالا بود، تصمیم هیات پذیرش سازمان بورس به اخراج «پتروشیمی آبادان» (شپترو) از بورس برای بسیاری از بینندگان سایت غیرمنتظره بود، گرچه پیش از این شایعاتی در این باره در فضای مجازی به گوش رسیده بود.
شپترو که امسال پنجاهمین سال آغاز فعالیت تولیدی خود را جشن می‌گیرد، از ضایعات پالایشگاه آبادان محصولات ارزشمندی تولید می‌کند که عمده آن «پلی وینیل کلراید» یا PVC است. کمتر از ۵ ماه قبل، تصویب افزایش سرمایه حدود ۴۵۹ درصدی از تجدید ارزیابی دارایی‌ها در مجمع فوق‌العاده شپترو این شرکت را از شمول ماده ۱۴۱ خارج کرده بود، اما با انتشار صورت‌های مالی منتهی به ۲۹/ ۱۲/ ۱۳۹۷ و زیان (۲۲۶) ریالی به ازای هرسهم دوباره زیان انباشته‌اش بیشتر از نصف سرمایه جدید شد و در شمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت قرار گرفت.
سهامدار عمده شپترو پس از این به سرعت تلاش کرد تا با اجرای افزایش سرمایه‌ای از مطالبات و آورده نقدی، هم به روند برگشت شرکت به وضعیت عادی و سوددهی کمک کند و هم از اخراج آن از بورس جلوگیری کند، اما نکته جالب اینکه براساس گزارش توجیهی افزایش سرمایه که از سوی هیات مدیره شپترو ارائه شده، حتی با فرض افزایش سرمایه، این شرکت تا پایان سال مالی منتهی به ۲۹/ ۱۲/ ۱۳۹۸ نیز از شمول ماده ۱۴۱ خارج نمی‌شود و در پایان ۳۰/ ۱۲/ ۱۳۹۹ هنوز دارای زیان انباشته است و در مجمع سالانه منتهی به ۲۹/ ۱۲/ ۱۴۰۰ می‌تواند سود تقسیم کند. صورت‌های مالی ۳ ماهه منتهی به ۳۱/ ۳/ ۱۳۹۸ هم نشان می‌دهد که روند زیان‌دهی شپترو شتاب بیشتری نسبت به سال گذشته گرفته است.
این در حالی است که تنها پتروشیمی رقیب (مشابه) شپترو در بورس یعنی «پتروشیمی غدیر» (شغدیر) که تقریبا یک سال پیش با قیمت ۱۷۰ تومان عرضه اولیه شد، توانست به دلیل رشد قیمت محصول PVC، حدود یک‌سال بعد در مجمع سالانه خود ۷۰ تومان سود تقسیم کند و قیمت سهم آن هم از ۶۰۰ تومان بیشتر شود. چرا این رشد چندبرابری در پتروشیمی آبادان هیچ تغییری ایجاد نکرده است؟ در پاسخ به این سوال باید وقایع رخ داده در پتروشیمی آبادان طی چند سال اخیر را مرور کنیم.
شپترو در سال ۱۳۹۳ افزایش سرمایه سنگینی حدود ۳ برابر انجام داد تا منابع آن صرف نوسازی و بهسازی یکی از قدیمی‌ترین پتروشیمی‌های ایران شود، اما منابع آن افزایش سرمایه به علاوه تامین مالی سنگین دیگری که از طریق انتشار اوراق انجام شد، عمدتا صرف هزینه‌های جاری و سبب شد در پایان سال مالی منتهی به ۳۰/ ۱۲/ ۱۳۹۵ شرکت به وضعیت نامناسبی برسد و حتی مجمع برگزار شده برای این دوره با اعتراض سهامداران ناتمام مانده و به تنفس بخورد. با تغییر مدیریت پتروشیمی آبادان، اقدامات اصلاحی شروع شده بود که چند ماه بعد رویداد ناگواری گریبان شپترو را گرفت.
چند روز قبل از برگزاری مجمع سالانه منتهی به ۲۹/ ۱۲/ ۱۳۹۶ واحد ۶۰۰ پتروشیمی آبادان که یکی از واحدهای اصلی مجتمع بود و محصول میانی برای تولید PVC در آن به‌دست می‌آمد، دچار آتش‌سوزی وحشتناکی شد که اثرات آن هنوز بر سودآوری شرکت ادامه دارد.سهامدار عمده شرکت یعنی «سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین» (تاپیکو) عزم جدی در بازسازی این واحد داشت، اما با وجوداین کار به درازا کشید. کمبود خوراک دریافتی از قدیمی‌ترین پالایشگاه ایران یعنی «پالایشگاه آبادان» جزو مشکلات سنواتی «پتروشیمی آبادان» است.
برای رفع این مشکل تجهیزاتی به نام «گازکوب» با استفاده از منابع افزایش سرمایه سال ۱۳۹۳ خریداری شد که با راه‌اندازی (همراه با تاخیر) آن میزان خوراک دریافتی از پالایشگاه آبادان به مقدار مناسبی برای عملکرد پایدار پتروشیمی خواهد رسید.
راه‌اندازی مجدد واحد تخریب شده و نیز تجهیزات افزاینده خوراک، روزهای خوبی را در میان‌مدت (یا بدبینانه بلندمدت) برای شپترو ترسیم خواهد کرد. در چند سال اخیر شپترو با بدبیاری‌های دیگری هم روبه‌رو شد. افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی این شرکت یک بار مورد قبول سازمان بورس قرار نگرفت که علت آن هم نداشتن سند برای بخش قابل توجهی از زمین‌های تجدید ارزیابی شده بود. این زمین‌ها جزو مناطق نفت‌خیز است که معمولا از سوی دولت سند برای آن صادر نمی‌شود.
البته این مشکل با تجدید ارزیابی سایر دارایی‌های استهلاک‌پذیر موضوع ختم به خیر شد، گرچه شپترو باید بخشی از سود خود در سال‌های آینده را صرف هزینه استهلاک کند. پیش از صدور مجوز افزایش سرمایه درحالی که خریداران حقیقی از سهم استقبال مناسبی می‌کردند، برخی از سهامداران درصدی شپترو مانند بیمه مرکزی و بیمه ایران تمام سهام خود را در قیمت‌های نسبتا بالا فروخته و از ترکیب سهامداری آن خارج شدند.
«سرمایه‌گذاری ارس صبا» (وارس) اعلام کرده که قصد دارد بیش از ۹۹ درصد از سهام شرکت سهامی خاص «نیرو ترانسفو» را که اصلی‌ترین دارایی آن است، شنبه هفته آینده در بازار سوم فرابورس عرضه کند. قیمت پایه این سهام کنترلی 74.8 میلیارد تومان اعلام شده که درصورت معامله در همین قیمت با توجه به بهای تمام شده 5.7 میلیارد تومانی آن به‌ازای هر سهم وارس سود ۶۹۰ تومانی شناسایی خواهد شد.
وارس که در هیات مدیره خود برخی از فعالان بورس و وابسته به یکی از کارگزاری‌ها را دارد، پیش از این در مجامع عمومی سال‌های قبل خود اعلام کرده بود که قصد دارد با فروش این دارایی، منابع آن را در بازار سرمایه وارد کند. در مهر سال گذشته هم طی یک شفاف‌سازی در سایت کدال عزم خود را برای این کار جزم کرد.
در سال مالی منتهی به ۳۰/ ۹/ ۱۳۹۶ هم دوتا از زیرمجموعه‌های غیربورسی خود به نام «مهندسی خدماتی صنعت برق ارس صبا» را که به پشتیبانی فنی و تعمیرات ترانسفورماتور اشتغال داشت و نیز «اروند ترانس پارس» را به شرکت اصلی خود یعنی «نیرو ترانسفو» واگذار کرده بود. با این تغییر و تحولات اگر وارس موفق به فروش نیرو ترانسفو در هفته آینده شود در واقع به‌صورت کامل از صنعت مرتبط با ترانسفورماتور خارج خواهد شد.
مدیران شرکت گفته‌اند منابع حاصل از واگذاری شرکت‌های غیربورسی را قرار است در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس سرمایه‌گذاری کنند، گرچه براساس صورت‌های مالی ۶ ماهه منتهی به ۳۱/ ۳/ ۱۳۹۸ این شرکت حتی یک ریال هم سهام بورسی نداشته و تمام آنها را به فروش رسانده است. شرکت توسط برخی از کارکنان و بازنشستگان شرکت بورسی «ایران ترانسفو» (بترانس) که تولید‌کننده ترانسفورماتورهای «فوق توزیع» است، اداره می‌شود. کارخانه زیرمجموعه اصلی «نیرو ترانسفو» در رشت قرار دارد و به تولید ترانسفورماتورهای «توزیع نرمال» مشغول است.
وارس با سرمایه ۱۰ میلیارد تومانی در آخرین سال مالی خود حدود ۱۰ میلیارد تومان سود عمدتا از زیرمجموعه ترانسفورماتورساز خود به‌دست آورده و حدود ۲ میلیارد تومان هم از فروش سرمایه‌گذاری‌های بورسی که تقریبا تمام آن را در مجمع سالانه بین سهامداران تقسیم کرد. معاملات چندماه اخیر وارس نشان می‌دهد برخی از سهامداران درصدی در حال فروش سهم خود در قیمت‌های حدود هزارتومان و بالاتر هستند.در یک ماه گذشته بیش از ۱۰ درصد برشناوری سهم افزوده شده و دو نفر از فهرست سهامداران درصدی خارج شده‌اند و البته سرمایه‌گذاران حقیقی در بازارپایه هم در حال خرید هستند.
حتی اگر باتوجه به‌صورت‌های مالی، خرید این سهم در قیمت‌های بالاتر توجیه چندانی نداشته باشد اما مشابه وضعیت شرکت «سرمایه‌گذاری فنی و مهندسی مشانیر» (ومشان) که چند هفته پیش به آن پرداختیم، ممکن است حتی پوسته شرکت‌های سرمایه‌گذاری هم در بازارپایه طرفداران خود را داشته باشد که قیمت مناسبی روی آن می‌گذارند.