- شروین شهریاری/ تحلیلگر بازارهای مالی
بازار سهام در سومین هفته زمستان روزهای خوبی را پشت سر گذاشت و با تزریق نقدینگی جدید به ویژه از سوی سرمایه‌گذاران حقیقی، فضای با‌نشاط‌تری را تجربه کرد. به این ترتیب با افزایش 2.4 درصدی شاخص بورس در هفته جاری، میزان رشد دماسنج بازار سهام در فصل زمستان و نیز از آغاز سال به ترتیب از ۵ و ۷۱ درصد عبور کرد.
به لحاظ حجم معاملات، با عبور دوباره ارزش روزانه داد و ستدها از مرز ۵۰۰ میلیارد تومان، نه تنها ورود جریان نقدینگی جدید به بورس مشهود است بلکه این متغیر مهم در محدوده‌ای بیش از ۳۰ درصد بالاتر از میانگین ماهانه ایستاده است. در تشریح دلایل این رونق، علاوه بر روند مثبت در بازار جهانی می‌توان به نزدیک شدن به موعد انتشار عملکرد مالی فصلی شرکت‌ها اشاره کرد. به نظر می‌رسد انتظار معامله‌گران مبنی بر دریافت گزارش‌های بهتر از انتظارات قبلی، یکی از مهم‌ترین محرک‌های فضای مثبت بورس درهفته جاری بوده است.
عبور از اوج بدبینی در بازار
در نیمه دوم فصل پاییز به‌ویژه آذر ماه، فضای کلی معاملات در بورس تهران پس از طی یک دوره رشد شتابان به سرعت به سمت منفی گرایید. این تغییر فاز اولا به علت رشد بی‌محابای قیمت‌های سهام در نیمه اول سال اتفاق افتاد که به اعتقاد برخی تحلیلگران، با هیجان توام شده و به دلیل هجوم نقدینگی سرگردان باعث شکل‌گیری حباب قیمتی دربرخی سهام ضعیف‌تر شده بود.
به این ترتیب، با جذاب شدن فروش سهام برای مالکان، عرضه‌ها شدت گرفت و همین مساله در کنار فروکش کردن التهاب ارزی منجر به عقب‌نشینی خریداران سهام شد. از سوی دیگر، رسیدن به موعد اجرای تحریم‌های آمریکا در نیمه آبان، موجی از نااطمینانی را نزد فعالان بورسی دامن زد چرا که درخصوص تاثیر این فضا بر کاهش صادرات شرکت‌های بزرگ و نیز موانع وصول ارز ناشی از صادرات ابهامات زیادی وجود داشت.
با این حال، با گذشت دو ماه از مقطع مزبور، آنچه از گزارش‌های ماهانه تولید و فروش شرکت‌ها مشخص است اینکه، تاثیر آغاز دور جدید تحریم‌ها به‌طور متوسط نسبت به تحریم‌های قبلی ملایم‌تر بوده است. به این ترتیب، به جای افت متوسط ۲۵ درصدی تولید و فروش شرکت‌های صادر‌کننده، کاهش مزبور فعلا در سطح کمتر از ۲۰ درصد به‌طور میانگین رقم خورده است.
در همین حال با افت سریع ارزش سهام حبابی و تخلیه هیجان بازار و خروج بخشی از معامله‌گران تازه‌کار، زمینه بازگشت منطق به فضای معاملات و حرکت عرضه و تقاضا بر اساس متغیرهای بنیادی فراهم شده است. از این رو انتظار می‌رود در صورت ادامه روند جاری به‌ویژه در زمینه تولید و صادرات شرکت‌ها، سهام گروه‌های بزرگ بازار بتوانند بخشی از افت‌های پاییزی خود را به تدریج جبران کنند.
فصل غربال سهام
هفته آینده برای فعالان بورسی دوره‌ای مهم به لحاظ دریافت اطلاعات جدید و تصمیم‌گیری بر اساس داده‌های مالی شرکت‌ها خواهد بود. بر این اساس با عنایت به عدم انتشار گزارش بخش عمده‌ای از شرکت‌ها تاکنون، انتظار می‌رود تا حجم عظیمی از گزارش‌های مالی فصلی شرکت‌های بورسی و فرابورسی در هفته آینده روانه سایت ناشران (کدال) شود.
در این میان، مهم‌ترین نقاط تمرکز تحلیلگران در بررسی اطلاعات جدید عبارت از نرخ تسعیر ارز، شناسایی سود تسعیر ناشی از دارایی‌های ارزی، بررسی تغییرات حجم فروش شرکت‌ها با توجه به تحریم‌ها، رکود داخلی و نیز قیمت‌های فروش داخلی خواهد بود. همانطور که پیش‌تر ذکر شد، با توجه به گزارش‌های ماهانه قبلی و انعکاس آثار تورمی در فروش شرکت‌ها و عدم رشد همگام هزینه‌ها با افزایش قیمت‌های فروش، این احتمال وجود دارد که بسیاری از صنایع به ویژه تولید‌کنندگان کالاهای صادراتی و نیز صنایعی که موفق به دریافت مجوز رشد نرخ فروش شده‌اند، گزارش‌های خوبی را روانه بازار کنند.
با توجه به افت قبلی قیمت‌های سهام و پایین بودن نسبی انتظارات سرمایه‌گذاران، در صورت دریافت گزارش‌های خوب این انتظار وجود دارد که صنایع برتر به سرعت غربال شوند و واکنش قیمتی کوتاه مدت نسبت به گزارش‌ها در سهام برخی صنایع شکل گیرد. از این رو با تمرکز سرمایه‌گذاران بر اطلاعات جدید، احتمال نوسان پردامنه‌تر قیمت‌ها نسبت به روند اخیر در صنایع مختلف در دو هفته آتی متناسب با محتوای گزارش‌ها وجود دارد.
پالس مثبت سیاست‌گذاران به بازارهای جهانی
در حالی که افت‌های شدید ماه دسامبر در بازارهای جهانی سهام و کالا این ماه را به یکی از بدترین ماه‌های مشابه از زمان رکود سال ۱۹۳۰ تبدیل کرده بود، تصمیمات سیاست‌گذاران در دو اقتصاد بزرگ جهان در ماه ژانویه از عزم جدی برای مهار بحران در کوتاه‌مدت حکایت دارد. در آمریکا، لحن رئیس‌جمهور این کشور نسبت به موضوع جنگ تجاری با چین ملایم‌تر شده و با روش معمول خود، صحبت از موفقیت در مذاکرات می‌کند که نوید پایان مناقشات در آینده نزدیک و عدم تبدیل آن به یک رویارویی تمام عیار اقتصادی می‌دهد.
در همین کشور، رئیس بانک مرکزی در اظهاراتی غیرمنتظره، نه‌تنها نسبت به نگرانی از کند شدن رشد اقتصادی و التهاب بازارها اذعان کرد بلکه گفت این نهاد پولی آماده تغییر سیاست‌های خود از جمله توقف افزایش بهره و حتی کاهش سرعت فروش اوراق قرضه (به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع نگرانی بازارها) در شرایط کنونی است. در آن سوی جهان، سیاست‌گذاران چینی هم پس از یک دوره امتناع و تردید، سرانجام سیاست‌های انبساطی خود را از سر گرفتند و با کاهش معنادار نرخ ذخیره قانونی برای تمام بانک‌ها در دو مرحله و نیز اجازه به دولت‌های محلی برای خلق بدهی بیشتر برای سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی، پالس مثبتی به بازارهای جهانی فرستادند.
برآورد می‌شود تصمیمات چین در کوتاه‌مدت ۴۰۰ میلیارد دلار منابع جدید به دومین اقتصاد بزرگ جهان تزریق کند. به این ترتیب می‌توان گفت با وزیدن نسیم تلاطم در بازارها، تصمیم‌سازان در هر دو قطب اقتصادی جهان به روش‌های قدیمی انبساطی برای مهار تلاطم‌ها روی آورده‌اند. با وجود تردیدهای مهم نسبت به آینده میان مدت و بلند مدت روش‌های انبساطی کنونی و آثار خلق بدهی فزاینده، می‌توان گفت پیامد کوتاه مدت این مسیر برای بازارهای جهانی مثبت است. از این رو با انعکاس این روند در بازارهای کالایی می‌توان انتظار داشت که نه تنها افت قیمت‌ها متوقف شود بلکه بخشی از آن در سال میلادی جاری جبران شود؛ اتفاقی که در صورت تحقق، برای سرمایه‌گذاران بورس کالا‌محور تهران نیز در کوتاه‌مدت خوشایند تلقی خواهد شد.