کمین عربستان برای سهم ایران در بازار نفت

05:03 - 1400/01/18
در صورت خروج آمریکا از برجام و اجرای مجدد تحریم‌های ثانویه از سوی این کشور بر فروش نفت ایران، نزدیک به یک میلیون تن از صادرات روزانه نفت ایران ممکن است با مشکل مواجه شود. در این میان موسسه پلاتس معتقد است که عربستان سعودی همانند دوران تحریم‌های پیشین، در کمین تصاحب سهم بازار ایران نشسته است.
کمین عربستان برای سهم ایران در بازار نفت

رئیس جمهور آمریکا دوازدهم ماه می مصادف با 22 اردیبهشت ماه قرار است نظر خود را برای تداوم حضور یا خروج این کشور از برنامه جامع اقدام مشترک اعلام کند. در صورت تصمیم ترامپ برای خروج از برجام، فارغ از سناریوهایی که برای آینده این توافق بین المللی متصور است، این کشور بر اساس قوانین تحریمی خود بخشی از تحریم‌های یکجانبه را که پیش‌تر در قالب توافق هسته‌ای به حال تعلیق درآورده بود می‌بایست دوباره به اجرا درآورد. بخش مهمی از تحریم‌های مذکور شامل تحریم ثانویه خریداران نفت ایران خواهد بود. در قالب تحریم های ثانویه، موسسات مالی که درگیر مراودات مالی مرتبط با خرید نفت از ایران باشد، مشمول تحریم‌های خزانه داری آمریکا خواهند شد.

موسسه پلاتس با در نظر گرفتن احتمال بازگشت تحریم‌های ثانویه پیش‌بینی کرده است که در صورت خروج آمریکا از برجام، صادرات روزانه یک میلیون بشکه از نفت ایران با مشکل مواجه شود. این موسسه در عین حال این وضعیت را موقعیت طلایی برای عربستان برای افزایش تولید وگرفتن سهم بازار ایران قلمداد می‌کند.

بنابرگزارش پلاتس، در شراط کنونی عربستان سعودی در قالب برنامه کاهش تولید نفت خام، بخشی از ظرفیت تولید نفت خود را به حالت تعلیق درآورده و در صورت کاهش تولید ایران، بسیار مشتاق خواهد بود تولید و فروش نفت خام را افزایش داده و در عین حال نقش خود را به عنوان تعدیل‌کننده بازار نفت پررنگ‌تر کند.

بر اساس برآوردهای پلاتس، ایران در ماه مارس تولید نفت خام خود را به 3/82 میلیون بشکه در روز رسانده است. در سال 2011 میلادی یعنی پیش از وضع تحریم‌های سازمان ملل بر ضد برنامه هسته‌ای ایران، تولید نفت این کشور در سطح 3/63 میلیون بشکه در روز قرار داشت اما پس از اجرای این تحریم‌ها میانگین تولید ایران در بازه زمانی سال‌های 2012 تا 2015 میلادی به 2/86 میلیون بشکه در روز کاهش یافت.

با نگاهی به آمار تولید عربستان می‌توان فهمید که در برهه مذکور این کشور از فرصت بدست آمده به غایت استفاده کرده است. همین امر نیز احتمال تکرار این سناریو را در صورت اجرای مجدد تحریم‌های آمریکا بر ضد ایران پررنگ‌تر می‌کند. برطبق آمارهای موسسه پلاتس میانگین تولید روزانه نفت خام عربستان سعودی از 9/33 میلیون بشکه در سال 2011 به 9/82 میلیون بشکه در بازه زمانی 2012 تا 2015 افزایش یافته است. در این میان برخی دیگر از کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند کویت و امارات متحده عربی نیز از این فرصت بهره‌مند شده‌اند.

در این میان اما شرایط بازار با دوره مذکور متفاوت است و همین امر نیز عربستان را برای در اختیار گرفتن سهم بازار ایران با مشکلاتی مواجه خواهد کرد. با فاصله گرفتن قابل ملاحظه قیمت نفت از کف تجربه شده در اوایل سال 2016 میلادی، تولید نفت شیل آمریکا به میزان ملموسی افزایش یافته به گونه‌ای که تولید نفت خام این کشور به سطوح دهه 70 میلادی باز گشته است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز در جدیدترین گزارش خود از احتمال افزایش 750 هزار بشکه‌ای تولید نفت آمریکا در سال 2019 میلادی در مقایه با سال جاری خبر داده است. بدین ترتیب در صورت کاهش تولید و عرضه نفت ایران، این بار رقبای زیادی برای کسب سهم بازار این کشور صف کشیده اند.