- احمد امیری | حسابرس
حیطه عمل حسابداری مدیریت در دو بخش است: ۱- اندازه‌گیری هزینه (بهایابی)، ۲- استفاده از اطلاعات هزینه (پشتیبانی تصمیم).
بخش اول کار حسابداری مدیریت یعنی اندازه‌گیری هزینه، در واقع همان «حسابداری صنعتی» است و بخش دوم کار حسابداری مدیریت که باعث شده حسابداری مدیریت تا حد شریک مدیریت عالی سازمان ارتقا یابد، تهیه اطلاعات موردنیاز برای پشتیبانی مدیر در ایفای سه مسوولیت اصلی‌اش یعنی ارزیابی، کنترل و برنامه‌ریزی است.
در ضمن ابزارهای مختلفی که حسابداری مدیریت، مورد استفاده قرار می‌دهد نیز در این شکل آورده شده است. بسته به اینکه حسابداران مدیریت در یک واحد اقتصادی از کدام‌یک از این ابزارها استفاده کنند می‌توان میزان تکامل حسابداری مدیریت و توسعه‌یافتگی‌اش را در آن واحد اقتصادی متوجه شد.
مطابق نظر فدراسیون بین‌المللی حسابداران، چهار مرحله تکامل برای اطلاعات حسابداری مدیریت در نظر گرفته شده است که عبارتند از: مرحله اول، مربوط به سال‌های قبل از سال ۱۹۵۰ میلادی است. تأکید و تمرکز اصلی حسابداری مدیریت (بهتر است بگوییم حسابداری صنعتی)، در این برهه از زمان بر تعیین بها و کنترل مالی بوده و منبع اصلی اطلاعات دراین مرحله، صورت‌های مالی به‌شمار می‌رفت که در آن، استفاده از نسبت‌های تحلیلی، تحلیل‌های صورت‌های مالی و دیگر تکنیک‌های محاسبه بها بسیار رایج بوده است.
مرحله دوم، تا سال ۱۹۶۵ میلادی را دربرمی‌گیرد که در آن توجه حسابداری مدیریت (یا بهتر است بگوییم حسابداری صنعتی) به سمت گردآوری اطلاعات به‌منظور تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی مدیریتی و کنترل از طریق استفاده از تکنیک‌هایی نظیر تحلیل تصمیم و حسابداری سنجش مسوولیت رفته است.
از روش‌هایی که در این مرحله استفاده می‌شده و به‌نوعی روش‌های سنتی حسابداری صنعتی تلقی می‌شوند، می‌توان به بهایابی استاندارد، تجزیه و تحلیل بها - حجم فعالیت - سود و تحلیل‌های نقطه سربه‌سر اشاره کرد.
مرحله سوم، مربوط به سال‌های پیش از ۱۹۸۵ میلادی است، زمانی که تاکید حسابداری مدیریت معطوف به کاهش اتلاف منابع مورد استفاده در تولید بوده است. این امر از طریق حذف «فعالیت‌های بدون ارزش افزوده» و استفاده از فرمول‌های ریاضی مانند مقدار سفارش اقتصادی مدل (EOQ) یا رگرسیون چند متغیره، محقق شد.
در مرحله چهارم، تأکید بر خلق ارزش از طریق استفاده اثربخش از منابع است و تکنیک‌های محرک ارزش برای مشتری و سهامدار و همچنین نوآوری‌های سازمانی را موردتوجه قرار می‌دهد. در این مرحله، به‌کارگیری روش‌های پیشرفته حسابداری مدیریت مانند سیستم اقدام بهنگام (JIT)، کارت ارزیابی متوازن، ترازسنجی و حسابداری مدیریت استراتژیک، برجسته و متداول شده است.
طبق بیان فدراسیون بین‌المللی حسابداران بعد از سال ۱۹۸۵ توجه دنیا و به‌خصوص کشورهای توسعه‌یافته به سمت مرحله چهارم حسابداری مدیریت معطوف بوده است.