اولین سری این گزارش‌ها که برای نمایشگاه ایران اکسپو ۱۴۰۳ آماده شده است به بررسی هفت صنعت کلیدی ایران می‌پردازد و با جمع آوری و تحلیل بخش عمده‌ای از داده‌های رسمی و معتبر این صنایع، در کنار تحلیل بستر کلان اقتصادی به عنوان منبعی برای تصمیم‌گیری آگاهانه کسب‌وکارها و سرمایه‌گذاران عمل می‌کند.
در صنعت‌سنج سعی کردیم فقط از داده‌های معتبری که در کشور منتشر می‌شوند استفاده کنیم تا کاربران بتوانند به تصویر کلی و قابل اتکایی از صنعت دسترسی داشته باشند. مجموعه گزارش‌های «صنعت‌سنج» با هدف توانمندسازی کسب‌وکارهای ایرانی و تقویت تصمیم‌گیری آگاهانه برای سرمایه‌گذاران و شرکت‌های بین‌المللی تدوین شده است.
اولین سری از این گزارش‌ها با عنوان «صنعت‌سنج صادرات» همزمان با ششمین نمایشگاه ایران-اکسپو در تاریخ هشتم اردیبهشت‌ماه 1403 منتشر می‌شود. این سری به ارائه‌ی اجمالی هفت صنعت کلیدی ایران (کشاورزی، خودرو، غذا و نوشیدنی، لوازم خانگی، معدن و فلزات پایه، پتروشیمی، و دارو) به دو زبان فارسی و انگلیسی می‌پردازد و شامل چهار بخش اصلی است:
۱. نگاهی به اقتصاد کلان ایران
۲. آمارها و روندهای کلی صنعت
۳. آمار صادرات
۴. بازیگران کلیدی
گزارش «صنعت‌سنجِ غذا و نوشیدنی» در چهار بخش مجزا به بررسی این صنعت مهم می‌پردازد:
بخش یک – نگاهی به اقتصاد کلان ایران
در میان بخش‌های اصلی تولیدناخالص‌داخلی، بین سال‌های ۱۳۹۰-۱۴۰۱، بیشترین نرخ رشد مرکب سالانه به ترتیب مربوط به خدمات (۴٪)، کشاورزی (۲٪)، صنعت و معدن (۱٪) بوده؛ در حالی‌که بخش نفت‌وگاز با نرخ مرکب سالانه ۴٪- افت کرده است.
بخش دو - آمارها و روندهای کلی غذا و نوشیدنی
طبق این گزارش:
-
صنعت غذا و نوشیدنی در سال ۱۳۹۹، 18٪ از کل نیروی کار صنعتی را در اشتغال داشته و با سهم 10٪ از ارزش تولید، 10٪ از سرمایه‌گذاری در تولید صنعتی را داشته است.
-
در سال ۱۳۹۹، ۱۸٪ از نیروی کار صنعتی در کارگاه‌های تولید غذا و نوشیدنی فعالیت داشته‌اند، این کارگاه‌ها ۱۰٪ از تولید صنعتی و ۱۰٪ از ارزش سرمایه‌گذاری را در این سال به خودشان اختصاص داده‌اند.
-
تعداد کارگاه‌ها در صنعت غذا و نوشیدنی از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۴ افزایش قابل توجهی داشته و تقریباً از سال ۱۳۹۵ ثابت مانده است.
-
صنعت غذا و نوشیدنی ایران در مقایسه با ارزشی که تولید می‌کند، نیروی کار بیشتری را مصرف می‌کند. در سال ۱۳۹۹ این صنعت ۱۸٪ اشتغال و ۱۱٪ ارزش افزوده صنعتی را به خود اختصاص داده است.
-
ارزش افزوده دلاری صنعت غذا و نوشیدنی در سال ۱۳۹۹ پایین‌تر از اوج این صنعت در سال ۱۳۹۶ بوده است، اما بیشتر از سال ۱۳۹۰ است و در این دوره با نرخ رشد مرکب یک درصد رشد کرده است.
-
در طول دوره‌ی ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹، الگوی کلی سرمایه‌گذاری در غذا و نوشیدنی افزایشی بوده و با نرخ رشد مرکب سالانه ۸٪ افزایش یافته است.
-
صنعت غذا و نوشیدنی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: ۱- تولید غذا و ۲- تولید نوشیدنی، که بخش تولید غذا بیش از ۹۰٪ از ارزش صنعت را تشکیل می‌دهد.
-
گروه تولید روغن، با سهم ۴٪ از نیروی کار، ۱۳٪ ارزش افزوده صنایع غذایی را خلق می‌کند و بیشترین خلق ارزش به ازای واحد نیروی کار را دارد.
بخش سه – صادرات غذا و نوشیدنی
گزیده ای از یافته‌ها و عناوین:
-
در یک نگاه کلی صادرات غذا و نوشیدنی طی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ با افت در حجم و ارزش مواجه بوده و نرخ افت بیشتر ارزش صادرات (۱۵٪-) نمایانگر کاهش نسبی قیمت واحد کالای صادراتی این صنعت است.
-
عراق و افغانستان در سال ۱۳۹۷ بازارهای جذابی برای صنعت غذا و نوشیدنی بودند و با کاهش صادرات به این دو مقصد اصلی، کل صادرات این صنعت در فاصله ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ کاهش یافته است.
-
مواد آماده‌پز، بخش اصلی صادرات غذا و نوشیدنی ایران بوده‌اند اما از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ ارزش آن‌ها با کاهش ۴۸٪ مواجه شده است.
-
صادرات محصولات آماده غذایی ایران شاهد کاهشی مستمر بوده، در حالی که حجم صادرات به طور قابل توجهی تغییر نکرده که این خود نشان دهنده‌ی کاهش ارزش کالاهای صادراتی است.
-
پس از سال ۱۳۹۷، روغن‌ها و روغن‌های گیاهی از سبد صادرات روغن‌ها و روغن‌های ایران تقریباً حذف شده و از ۵۳ میلیون دلار در سال ۱۳۹۷ به ۰.۳ میلیون دلار در سال ۱۴۰۱ کاهش یافته است.
-
در طی دوره ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰، هم در ارزش و هم در حجم صادرات نوشیدنی، روند کاهشی مشاهده شده که البته این روند در فاصله‌ی سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۲ تغییر کرده است.
-
صادرات محصولات آسیاب شده از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ کاهش مستمری داشته که ناشی از کاهش شدید صادرات محصولات گندم، از نظر ارزش و حجم بوده است.
بخش چهار – معرفی بازیگران برتر
در ادامه گزارش، عملکرد این بازیگران بررسی شده است:
-
صنعت غذایی کوروش، شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان و گروه صنعتی مینو که سهامدار اصلی مینو، شرکت آزادگان است.
در مجموع این گزارش می‌تواند به عنوان منبعی جامع برای فعالان، سرمایه‌گذاران و شرکت‌های خارجی باشد تا با بستر کلی اقتصاد ایران و نقش کلیدی که می‌تواند در بازار جهانی ایفا کند آشنا شوند.
