فاز نخست بنزین‌سازی بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی کشور امروز (یکشنبه؛ ١٠ اردیبهشت‌ماه) با حضور حسن روحانی؛ رئیس جمهوری، بیژن زنگنه؛ وزیر نفت، عباس کاظمی؛ مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران و دیگر مسئولان کشوری و استانی در بندرعباس به بهره‌برداری رسید. چند روز پیش وزیر نفت و معاونش به همراه فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا نیز افتتاح فاز نخست پالایش ستاره خلیج فارس را در روزهای آینده اعلام کرده بودند. به گفته مسئولان گمانهزنیها نشان می‌دهد واحدهای 2 و 3 پالایشگاه نیز در مدت 15 تا 16 ماه به بهره‌برداری خواهد رسید. هفته پیش با تزریق کامل خوراک، برای نخستین بار تولید بنزین یورو چهار در این پالایشگاه میعانات گازی به صورت آزمایشی آغاز شده بود. پیش از این چند بار وعده داده شده بود پالایشگاه ستاره خلیج فارس در سر موعد مقرر راه‌اندازی شود اما بنا به دلایلی این بهره‌برداری برای چند بار به تاخیر افتاده بود.
جشن خودکفایی
حسن روحانی در بازدید از بخش مختلف پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس و اتاق کنترل و نیز در جلسه ای با حضور بیژن زنگنه؛ وزیر نفت، مدیران و مهندسان این پالایشگاه، در جریان روند احداث و چگونگی فعالیت‌ها و تولیدات این مجموعه قرار گرفت. رییس جمهور در اجتماع مردم بندرعباس در این مراسم گفت: با افتتاح مرحله نخست پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس، کشور ایران در زمینه تولید بنزین به خودکفایی رسید. به گفته وی با افتتاح 2 مرحله باقی مانده این طرح تا پایان امسال و بهار سال آینده، ایران به جرگه کشورهای صادرکننده بنزین خواهد پیوست. وی تاکید کرد:هم زمان با افتتاح و بهره برداری رسمی از پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس، عملیات توزیع بنزین تولیدی آن با استاندارد یورو چهار نیز به جایگاه‌های عرضه سوخت کشور آغاز شد.
تاثیر برجام
وی با اشاره به قطع واردات گازوئیل یادآور شد: تا پایان امسال ضمن قطع واردات بنزین به تدریج به سمت صادرات این فرآورده حرکت خواهیم کرد. دولت یازدهم یک میلیارد و 400 میلیون دلار برای تکمیل پالایشگاه نفت ستاره خلیج فارس هزینه کرده است. رئیس جمهوری تاکیدکرد: کسانی که می گویند آثار برجام را ندیده‌ایم امروز به این پالایشگاه بیایند و ببینند که همه تجهیزات طراحی و تولید شده آن بدون هرگونه مشکلی وارد ایران شده و با نظارت و تضمین شرکت های خارجی نصب شده است. به گفته وی اگر توافق‌های انجام شده در برجام و رفع توقیف تجهیزات خریداری شده نبود، این واحد بزرگ فرآوری نیز هیچگاه به بهره برداری نمی‌رسید.
تولید مستمر بنزین
بیژن زنگنه؛ وزیر نفت نیز در آیین بهره برداری رسمی از فاز نخست پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس با تاکید اینکه ما نیازی به افتتاح و اقدام‌های نمایشی نداریم، گفت: در مرداد ٩٢ کارهای ساختمان، نصب تجهیزات و اقدامات فرایندی پالایشگاه در مراحل ابتدایی ١٤، ١٣ و ١٢ درصدی در فازهای اول، دوم و سوم قرار داشت.
به گفته وی این میزان پیشرفت اجرایی در فازهای سه گانه این پالایشگاه با احتساب مهندسی و خرید کالا، پیشرفت کلی طرح را حدود ٤٧ درصد قرار داده بود؛ این در حالی است که پیشرفت کلی طرح شامل سه فاز هم اکنون به ٩٠,٣ درصد رسیده است. وی با اشاره به نقش تعیین کننده برجام در به ثمر رساندن این طرح گفت: درست است که تحریم ها بسیار آزار دهنده بود، اما مشکلات مدیریتی هم در تاخیر بهره برداری از این پروژه نیز تاثیر داشته است. وزیر نفت تصریح کرد: زمانی که کارم را در دولت یازدهم شروع کردم، این طرح کلافی سردرگم با گره های کور بود که باز کردن آن به تلاش همه نیاز داشت.
هزینه‌های انجام شده
زنگنه با بیان اینکه از کل هزینه انجام شده در این طرح تنها 1.4 میلیارد دلار آن در دولت یازدهم هزینه شده، اظهار کرد: ما سعی کردیم به صورت قطره چکانی از منابع مالی استفاده کنیم، اما طرح نسبت به گذشته پیشرفت بسیار بهتری داشت. به گفته وی همه می‌توانند شهادت بدهند که ما از همه ظرفیت‌ها و تجارب مدیریتی مان برای این طرح استفاده کرده ایم؛ این در حالی است که دو سال و نیم از تحریم‌ها در این دولت بود، اما چاره ای نداشتیم و باید دست به دست هم می دادیم و با برادری موفقیت‌ها را کسب می‌کردیم.
پالایش سیراف
وی با اشاره به راه اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس گفت: با تکمیل طرح فراگیر پالایشی سیراف با ظرفیت نهایی پالایش ٤٨٠ هزار بشکه میعانات گازی، در آینده، کل میعانات گازی تولیدی کشور به میزان یک میلیون بشکه در روز، در کشور پالایش خواهد شد و چیزی برای صادارت باقی نخواهد ماند.
میران تولید روزانه
عباداله عبدالهی؛ فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا نیز در مراسم بهره‌برداری از مرحله نخست این پالایشگاه عنوان کرد: با بهره‌برداری ازمرحله نخست این پالایشگاه روزانه ١٢ میلیون لیتر بنزین یورو ٤، چهار و نیم میلیون لیتر گازوئیل یورو٤ ، یک میلیون لیتر نفت سفید یورو ٤ و یک میلیون و ٣٠٠ هزار لیتر گاز مایع (الپیجی) یورو ٤ تولید می‌شود. به گفته عبدالهی با بهره‌برداری کامل از پالایشگاه ستاره خلیج فارس با تولید ٣٦ میلیون لیتر بنزین با کیفیت یورو ٤ و ٥ ، تولید بنزین در کشور به بیش از ١٠٠ میلیون لیتر در روز خواهد رسید که افزون بر قطع واردات بنزین، امکان صادرات این فرآورده و افزایش کیفیت سوخت مصرفی داخل نیز فراهم شده و ایران به جرگه صادرکنندگان بنزین می پیوندد.
خلیج فارس در برابر دیگر پالایشی‌ها
فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا همچنین ابراز امیدواری کرد: دو مرحله باقی مانده پالایشگاه 360هزار بشکه ای میعانات گازی ستاره خلیج فارس نیز به ترتیب به فاصله هر ٦ ماه وارد مدار تولید می شود و در صورت تامین مالی و رفع مشکلات، بهره‌برداری از کل این طرح تا پایان سال ٩٦ امکان‌پذیر خواهد بود.این پالایشگاه معادل 66 درصد(یا 55 درصد) مجموع تولید دیگر پالایشگاههای کشور بنزین تولید می‌کند.
تحریم‌های ظالمانه
استاندار هرمزگان هم در این مراسم با اشاره اینکه با بهره برداری از مرحله اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس با ظرفیت روزانه 1200هزار بشکه میعانات گازی مقدمه پیوستن ایران به باشگاه صادر کنندگان بنزین فراهم شد، تاکید کرد: تا قبل از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید تاریخ‌های مختلفی برای بهره‌برداری از مرحله اول آن اعلام شد که به دلایل مختلف ازجمله تحریم‌های ظالمانه بی‌نتیجه باقی ماند.
شتاب و سرعت
به گفته استاندار هرمزگان در دولت یازدهم با اجرایی شدن برجام و روند برداشته شدن تحریم‌ها، ساخت و توسعه پالایشگاه ستاره خلیج فارس نیز شتاب و سرعت بیشتری گرفت. این در حالی است که بهره‌برداری فاز اول این پالایشگاه به عنوان تبلور سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در راستای جلوگیری از خام فروشی و تبدیل میعانات گازی به فرآورده‌های با ارزش تر نام برد.
قطب بندرعباس
جادری با اشاره به فعالیت پالایشگاه نفت 320هزار بشکه‌ای بندرعباس و بهره برداری از فاز نخست پالایشگاه میعانات گازی 360 یک‌هزار بشکه ای ستاره خلیج فارس و همچنین پالایشگاه 200هزار بشکه‌ای هرمز در مجاورت این دو تصریح کرد: با تدبیر دولت یازدهم بندرعباس درحال تبدیل شدن به مرکز پالایشگاهی کشور و حتی جهان است. وی تاکید کرد: در هیچ کجای جهان شهری وجود ندارد که سه پالایشگاه در کنار هم به ظرفیت 800 هزار بشکه بعنوان قطب پالایشگاهی کشور فعالیت داشته باشند.
ذینفعان برجام
مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران نیز از پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس بعنوان یکی از مهم ترین ذی نفعان برجام نام برد و تصریح کرد: برجام موتور توسعه این پالایشگاه را روشن کرد.عباس کاظمی می گوید: بااجرایی شدن برجام مهرماه سال گذشته کمپرسورها و تجهیزات اصلی این طرح وارد و نصب شد؛ طوریکه هم اکنون فاز نخست آن آماده بهره برداری رسمی است.
خوراک پالایشگاه
خوراک (میعانات گازی) مورد نیاز این پالایشگاه از طریق یک خط لوله به طول بیش از 388کیلومتر از پالایشگاههای گازی عسلویه تأمین می شود. این پالایشگاه بزرگترین پالایشگاه جهان به لحاظ وسعت بوده و مساحت 700 هکتاری پیش بینی شده قابلیت توسعه آن در آینده را فراهم کرده است. با راه اندازی پالایشستاره خلیج فارس آن نه تنها کشور در تامین بنزین مورد نیاز خودکفا شده است بلکه ایران قادر است صادرات بنزین به کشورهای دیگر را نیز آغاز کند.
دو مرحله دیگر
دو مرحله باقی مانده پالایشگاه ٣٦٠ هزاربشکه ای میعانات گازی ستاره خلیج فارس نیز به ترتیب به فاصله هر ٦ ماه وارد مدار تولید می‌شود و در صورت تامین مالی و رفع مشکلات، شاهد بهره برداری کامل از این طرح تا پایان سال ٩٦ خواهیم بود. این پالایشگاه به تنهایی معادل ٥٥ درصد(و یا 66 درصد) مجموع تولید دیگر پالایشگاههای کشور، بنزین تولید می‌کند و با تکمیل همه فازهای آن مجموع تولید بنزین کشور به بیش از ۲۱۱ میلیون لیتر خواهد رسید، ضمن اینکه با در مدار قرار گرفتن تولید این پالایشگاه، ۱۴ میلیون لیتر گازوئیل به ظرفیت تولید فرآوردهای نفتی کشور افزوده خواهد شد.
عملیات احداث
عملیات احداث پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس با هدف قطع وابستگی کشور به بنزین وارداتی و کاهش فروش خام نفت از بهمن 1385 آغاز شد. برخی سازندگان خارجی نظیر زیمنس، نیومن اسر، سیاد، هانیل، کرایوتک و غیره علی رغم دریافت وجه و اتمام ساخت تجهیزات مهمی مانند کمپرسورها و کوره ها به دلیل شرایط تحریم از تحویل آنها امتناع می‌کردند. ساخت این پالایشگاه از بهمن ماه سال 1389 و در اوج تحریم های ظالمانه توسط پیمانکاران و مشاورین داخلی و قرارگاه خاتم الانبیا آغاز شد و حدود 80 درصد تجهیزات بکار گرفته شده در آن ساخت داخل است. پس از اجرایی شدن برجام تجهیزات فوق تحویل و با نظارت نمایندگان این شرکت‌ها نصب و راه اندازی شد، همچنین بهبود روند عملیات بانکی و انتقال ارز پروژه را در مسیر عملیاتی شدن قرار داد. ترکیب سهامداران این پالایشگاه شامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی با 40 درصد، شرکت پتروگاز اندونزی با 15 درصد، صندوق‌های بازنشستگی صنعت نفت با 10 درصد و شرکت نفت و گاز تامین با 35 درصد تشکیل است.
پالایش میعانات گازی ستاره خلیج فارس به عنوان نخستین پالایشگاه طراحی شده براساس خوراک میعانات گازی با ظرفیت ۳۶۰ هزار بشکه در روز شامل واحدهای تقطیر، تصفیه گاز مایع، تبدیل کاتالیستی، تصفیه نفتا، ایزومریزاسیون، تصفیه نفت سفید و نفت گاز با هدف تولید بنزین، گازوئیل، گاز مایع و سوخت جت در کنار پالایشگاه فعلی بندرعباس ساخته شده است. با این اوصاف تحلیل‌های «دنیای بورس» نشان می‌دهد به دلیل نبود جزئیات شفاف و روشن از وضعیت و سازوکار فاز نخست تولید پالایش ستاره خلیج فارس و نبود اطلاعات از دو فاز دیگر همچنان اثر مالی این پالایشی روی تاپیکو با ابهام‌های روبه‌رو است.