به گزار ش«دنیای بورس»، دنیای‌اقتصاد نوشت: پس از کمبود روغن خوراکی در یک ماه پیش متولیان نسبت به عدم کمبود مواد اولیه و روغن خوراکی اطمینان خاطر دادند اما مشاهدات میدانی ما حاکی از توزیع کند و تدریجی روغن مایع خوراکی در فروشگاهها است.
یکی از فروشندگان مرکز شهر تهران می‌گوید شرکت پخش هفته‌ای تنها سه کارتن روغن به او می‌دهد در حالی‌که پیش از این نیاز او هر هفته حداقل ۸ کارتن بوده است. البته دبیر انجمن صنایع روغن نباتی کشور می‌گوید عطشی را که به سبب کمبود ایجاد شده باید با مدیریت اصولی خواباند چرا که روغن به اندازه کافی وجود دارد. این قلم از سبد معیشتی خانوارها از ابتدای سال ۳۰ درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است و تولیدکنندگان می‌گویند افزایش قیمت بیشتری مدنظر ندارند.
کمبود در برخی از فروشگاهها
«قبلا هرچقدر که می‌خواستیم روغن می‌دادند اما الان فقط هفته‌ای سه کارتن.» این صحبت‌های یکی از سوپرمارکت‌دارهای مرکز شهر تهران است. حسینی که بیشتر از ۱۰ سال در خیابان کارگر شمالی کاسبی می‌کند می‌گوید تا به حال شرایط این چنینی را تجربه نکرده است: «شرکت‌های پخش می‌گویند کمبود روغن نیست و تولید می‌شود اما مثل قبل توزیع نمی‌کنند و عملا به اندازه‌ای روغن می‌دهند که مغازه خالی نماند.»
این فروشنده می‌گوید: «تا به حال نشده بود که جنسی مثل روغن تمام کنم. بیشتر مشتری‌های من ساکنان همین محله و ثابت هستند. گاهی اوقات یک مشتری دو روز پشت سر هم برای خرید روغن به مغازه سر می‌زند اما شرمنده‌شان هستم. من هفته‌ای ۸ کارتن روغن می‌گرفتم و همیشه روغن در قفسه‌ها بود چراکه روغن کالایی اساسی است و عملا بدون آن نمی‌توان پخت‌وپز کرد. همیشه نصف کارتن یا چندتا روغن تو قفسه بود که هفته تمام می‌شد و دوباره جنس خالی می‌کردم.
اما الان دو، سه روز بیشتر روغن ندارم و روزهای آخر هفته قفسه روغن خالی است.» قفسه‌های مغازه آقای حسینی پر است به غیر از قفسه روغن. ۸ روغن ۲ لیتری پخت‌وپز بالای روغن‌های سرخ‌کردنی که قفسه پایین ردیف شده‌اند، چیده شده است: «روغن سرخ‌کردنی همیشه هست. نمی‌دانم مشکل روغن پخت‌وپز چیه که روغن سرخ‌کردنی آن مشکل را ندارد. روغن سرخ‌کردنی همیشه به اندازه کافی موجود است.»
حسینی می‌گوید برخی از شرکت‌های پخش برای فروش روغن واحد صنفی را مجبور به خرید برخی از اجناس دیگر شرکت می‌کنند: «برخی از شرکت‌ها می‌گویند مثلا چهار کارتن مواد شوینده یا هر کالای دیگر بردار تا بتوانیم مثلا یک کارتن اضافه روغن بخریم. در برخی دیگر از شرکت‌ها هم یکی از شروط فروش روغن خرید چند کالای دیگر است.»
شرایط بهتر می‌شود
بر اساس آمارها در مرداد امسال ۴۷۰ هزار تن روغن خام به بنادر وارد شد که کمبودی در بازار رخ ندهد اما مواد اولیه دیر به دست کارخانه‌های روغن‌کشی رسید که دلیل آن مشکلات حمل‌ونقل بود. این مشکل رفع شد اما همچنان کارخانه‌ها با کمتر از ۵۰درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کنند. دراین باره رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان روغن نباتی ایران به «دنیای اقتصاد» گفته بود: «کمبود کامیون برای حمل موجب شده روغن خام وارد شده به کشور به دست تولیدکنندگان نرسد.» البته شنیده‌ها حاکی از آن است که عدم توافق بر سر کرایه حمل‌ونقل دلیل تاخیر در توزیع مواد اولیه روغن خوراکی بوده است.
حال دبیر انجمن صنفی صنایع روغن می‌گوید هیچ کمبودی وجود ندارد و با مدیریت می‌توان عطش بازار را خواباند نه یک ضرب. امیرهوشنگ برشک در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» درباره شرایط فعلی تولید روغن خوراکی در کشور می‌گوید: «کمبود مواد اولیه روغن خوراکی یک‌شبه به وجود نیامده که یک شبه حل شود.
آمارهای گمرک نشان می‌دهد مواد اولیه به اندازه کافی وارد شده و تولید هم همچنان ادامه دارد. اما بالاخره مشکلات خاص شرایط تحریمی وجود دارد.» سرانه مصرف سالانه روغن هر ایرانی ۱۹ کیلوگرم است درحالی که میانگین جهانی ۱۲ کیلوگرم است. به گفته برشک «سالانه باید نزدیک به ۳ هزار و ۵۰۰ تن روغن خوراکی در سراسر کشور توزیع شود که هم‌اکنون در حال انجام است و توزیع در سراسر کشور ادامه دارد.
عطشی که چند هفته گذشته برای تقاضای روغن ایجاد شد کمی تعادل بازار را به هم ریخت اما شرایط کنونی مناسب است و بازار کم‌کم آرامش خود را پیدا می‌کند همان‌گونه که هم‌اکنون آرامش نسبی در بازار وجود دارد.» دبیر انجمن صنفی صنایع روغن درباره نحوه توزیع می‌گوید: «کار ما تولید است و مسوول توزیع نیستیم. تا جایی که به ما مربوط است مطمئن می‌شویم که توزیع روغن به سراسر کشور بدون هیچ مشکلی ادامه داشته باشد.
منتها در این میان برخی از شرکت‌های پخش به درستی عمل نمی‌کنند یا طبق شرایط خاص خود عمل می‌کنند و میزان توزیع را کاهش می‌دهند؛ این موضوع به ما مربوط نمی‌شود. شرایط تولید و توزیع کلان روغن مناسب است و روزبه‌روز هم بهتر می‌شود.»
چالش‌های صنعت روغن خوراکی
مهم‌ترین چالش صنایع روغن نباتی قیمت‌گذاری دولتی است. همه بازارها بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا کار می‌کنند و سیاست قیمت‌گذاری دولتی و دستوری باعث شده افزایش هزینه‌های تولید فشار مضاعفی به تولیدکنندگان بیاورد. البته از ابتدای سال قیمت انواع روغن خوراکی به‌طور متوسط ۳۰ درصد افزایش داشته است.
صنعت روغن خوراکی کشور ۹۰ درصد به واردات متکی است. بر اساس آمارها در سال ۹۸، ۵/ ۱ میلیون تن و امسال ۵/ ۲ میلیون تن دانه‌های روغنی به کشور وارد شده و حدود ۵۰۰ تن از طریق مزارع داخلی تامین شده است. به گفته دبیر انجمن صنایع روغن نباتی کشور تا پایان تابستان نزدیک به ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تن روغن تولید و توزیع شده است.
بهای روغن مایع از ابتدای سال در دو مرحله ۱۲ درصد و ۱۴ درصد افزایش یافت و دبیر صنایع روغن نباتی کشور می‌گوید تولیدکنندگان برنامه‌ای برای افزایش بیشتر قیمت ندارند. قیمت‌گذاری دولتی باعث شده تولیدکنندگان نتوانند خود را با مکانیزم عرضه و تقاضای بازار همراه کنند و در نتیجه متحمل هزینه‌های اضافی در تولید شده‌اند. البته به گفته متولیان در حال حاضر مشکل تامین مواد اولیه و همچنین تولید روغن خوراکی وجود ندارد و شرایط بازار بهتر می‌شود و افزایش قیمت دیگری هم در کار نخواهد بود.
توزیع ۸۰ تن روغن خوراکی به چلوکبابی‌ها
- علی‌اکبر نریمانی/ رئیس اتحادیه صنف چلوکباب و چلوخورش تهران
واحدهای صنفی شما با مشکل تامین روغن مواجه نیستند؟
در حال حاضر خیر. البته در ماه‌های گذشته هم واحدهای صنفی و هم مردم با کمبود روغن مواجه بودند اما این مشکل حل شده و اتحادیه مسوول توزیع روغن به واحدهای صنفی شده است. فعلا کمبودی وجود ندارد و به ما هم قول ۸۰ تن روغن داده شده که تا الان ۲۰ تن آن تحویل گرفته شده و توزیع شده است. این روند ادامه دارد تا وقتی که ۸۰ تن را دریافت کنیم.
روغن با چه قیمتی در اختیار شما قرار می‌گیرد؟
ما هر روغن ۱۵ کیلویی را ۱۴۵ هزار و ۷۰۰ تومان می‌خریم که می‌شود حدود کیلویی ۱۰ هزار تومان. بحث اصلی واحدهای صنفی سر قیمت نیست بلکه سر تامین است. اگر روغن واحدهای صنفی خوراک‌‌پز تامین نشود عملا نمی‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند. البته نرخ روغن هم باید منطقی باشد و همکاران هم نسبت به نرخ کنونی اعتراضی ندارند.
۸۰تن پاسخگوی نیاز واحدهای صنفی شما است؟
اولین بار است که اتحادیه روغن توزیع می‌کند و هنوز آمار دقیقی از نیاز واحدهای صنفی نداریم به همین دلیل تا بعد از توزیع همه ۸۰ تن روغن باید صبر کنیم تا مشخص شود که کمبودی وجود دارد یا نه. البته این موضوع باعث می‌شود که برای سال‌های آینده آمار صحیحی از نیاز واحدهای صنفی خود داشته باشیم.
با توجه به افزایش قیمت روغن از ابتدای سال، شما هم دست به اصلاح نرخ‌نامه زدید؟
روغن حدود ۳۰ درصد گران شد و قاعدتا این افزایش قیمت هزینه واحدهای صنفی ما را بالا می‌برد. البته افزایش قیمت صیفی‌ها، گوشت و برنج هم تاثیر گذاشته است. نرخ‌نامه معینی تعیین نشده است اما واحدهای صنفی با توجه به قیمت تمام شده خوراکی که می‌پزند نرخ‌گذاری می‌کنند.