- زهره صفری | کارشناس صندوق سرمایه‌گذاری بانک خاورمیانه
بررسی اقتصاد کلان موجب می‌شود علاوه بر اینکه تشخیص دهیم در حال حاضر در چه شرایطی قرار داریم، بتوانیم مسیر اقتصادی آینده را نیز حدس بزنیم. بازار سرمایه به شدت از فضای کلان اقتصادی تاثیر می‌پذیرد. کسی که نمی‌تواند شرایط کلان اقتصادی را تحلیل کند، اما در بورس سرمایه‌گذاری می‌کند، مانند کسی است که در تاریکی مطلق در نزدیکی درّه راه می‌رود.
علاوه بر فاکتورهای اقتصاد کلان، مانند تورم، درآمد ملی، نرخ بیکاری و... سیاست‌های کلان اقتصادی مباحث بسیار حائز اهمیتی هستند که در بلندمدت به سرمایه‌گذاران جهت می‌دهند. این سیاست‌ها به دو دسته پولی و مالی دسته‌بندی می‌شوند. در ایران، ابزارهایی که دولت در سیاست‌های پولی در دست دارد انتشار اوراق یا تغییر نرخ بهره است و در سیاست‌های مالی، دولت با تغییر در مخارج یا درآمدهایش سعی در کنترل اوضاع اقتصادی بنا بر اقتضای زمان خود دارد. در این نوشتار تنها به توضیحات کاربردی درباره این سیاست‌ها می‌پردازیم و مطالعه تخصصی در این زمینه را به مخاطب واگذار می‌کنیم.
زمانی که در جامعه تورم وجود دارد و همه قیمت‌ها رو به بالاست، دولت باید با استفاده از سیاست‌های انقباضی، تورم را مهار کند، اما چگونه؟ وقتی در دوره تورمی اقتصاد هستیم، یعنی در سطح جامعه پول نقد زیاد است؛ موجب شکل‌گیری عرضه و تقاضای قوی و نوسانات رو به بالا می‌شود. پس دولت اگر سعی کند این پول را از سطح جامعه جمع‌آوری کند، در واقع توانسته قدرت عرضه و تقاضا را تضعیف کند(!) زیرا دیگر کسی پول برای خرید ندارد که موجب نوسان هم بشود. سیاست انقباضی مانند افزایش نرخ بهره بانکی یا انتشار اوراق دولتی با نرخ بهره بالا است.
در این شرایط مردم پول نقد خود را در بانک یا اوراق سرمایه‌گذاری می‌کنند و پول نقد از سطح جامعه جمع‌آوری می‌شود و با این‌کار از تورم بالاتر، جلوگیری می‌شود.
در شرایط رکودی که مقابل شرایط تورمی است، در جامعه پول نقد وجود ندارد و عرضه و تقاضا به شدت ضعیف است. در این شرایط دولت نرخ سپرده‌های بانکی را به شدت پایین می‌آورد تا برای مردم سپرده‌گذاری در بانک جذاب نباشد و پول خود را از بانک خارج کرده و در بازارهای دیگر مانند مسکن و سکه و بورس سرمایه‌گذاری کنند. با ورود پول تازه به بازارهای سرمایه‌گذاری، عرضه و تقاضا به تدریج قدرت میگیرد و جامعه از رکود خارج می‌شود.
