به گزارش «دنیای بورس» به نقل از دنیای اقتصاد، جو بایدن بالاخره سخنرانی پیروزی‌اش را انجام داد. او صبوری پیشه کرد، آن گونه که خود پیش‌تر گفته بود تا پیروزی‌اش قطعی شود. همان‌گونه که در مطلب کلید ورود به کاخ سفید در «دنیای‌اقتصاد» در روز پانزدهم آبان ماه پیش‌بینی شده بود، ایالت پنسیلوانیا، همای سعادت را به روی شانه‌های جو بایدن نشاند. بایدن شنبه شب، پس از روزها کش و قوس برای شمارش آرا توانست از طریق ایالت پنسیلوانیا که ۲۰ رای الکترال داشت، از مرز ۲۷۰ رای الکترال که تضمین پیروزی است، عبور کند و به چهل و ششمین رئیس‌جمهوری ایالاتمتحده تبدیل شود.
او پس از اینکه اعلام شد پیروز انتخابات شد، در توییتر «بیوی» خود را عوض کرد و نوشت: رئیس‌جمهور منتخب. کامالا هریس نیز در ویدئویی که به شدت در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد، به بایدن زنگ می‌زند و با خنده‌های از ته دل به بایدن می‌گوید: «ما انجامش دادیم. ما انجامش دادیم.» اگرچه عروسی به کوچه دموکرات‌ها رسیده است اما ترامپ و کاخ سفید هنوز به نتیجه انتخابات تن نداده‌اند و او در یک توییت سراسر عصبانی خود را پیروز انتخابات معرفی کرد و گفت که او با آرای قانونی فاصله بسیاری از بایدن داشته است.
دونالد ترامپ در چند توئیت که ساعاتی پس از اعلام پیروزی جو بایدن، نامزد حزب دموکرات، در انتخابات منتشر شد نوشت: «با اختلاف زیاد برنده انتخابات شده‌ام. ناظران اجازه حضور در اتاق‌های شمارش رای را پیدا نکردند. من انتخابات را بردم. ۷۱ میلیون رای قانونی کسب کردم.» بایدن اما بی‌توجه به اظهارات خشمگینانه ترامپ، پیروزی خود را اعلام کرد.
به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز او در سخنرانی‌اش گفت: «الان زمان التیام آمریکا است.» او تصریح کرد: «مردم حرف خود را زدند و یک پیروزی روشن، یک پیروزی قانع‌کننده برای ما به ارمغان آوردند. عهد می‌کنم رئیس‌جمهوری باشم که نفاق ایجاد نکند، بلکه یکپارچگی ایجاد کند.»
رئیس‌جمهور منتخب آمریکا همچنین خطاب به حامیان دونالد ترامپ گفت: «من احساس تاسف کنونی شما را درک می‌کنم ولی بگذارید به هم یک شانس بدهیم. ما دشمن هم نیستیم. همه شهروند آمریکا هستیم. اکنون زمان التیام است.» جو بایدن بر ضرورت مهار ویروس کرونا تاکید و تصریح کرد، برای مقابله با شیوع این ویروس از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کند.
کامالا هریس، معاون جو بایدن هم در سخنانی تاکید کرد رئیس‌جمهوری منتخب یک التیام‌بخشنده است. هریس گفت: در حالی که جهان نظاره‌گر است، یک روز جدید برای آمریکا آغاز شده است. کامالا هریس در ادامه گفت ممکن است او اولین زن معاون رئیس‌جمهور باشد، اما آخرین آن نخواهد بود.
کامالا هریس اولین زن، اولین رنگین‌پوست و اولین آسیایی-آمریکایی است که توانسته در این جایگاه قرار گیرد.حالا این دو قرار است پس از مدت‌ها سیاست‌های تفرقه‌افکنانه ترامپ در عرصه داخلی و یکجانبه‌گرایی در دنیا به قول خود بایدن دست به ترمیم بزنند. دردهایی که به گفته نیویورک‌تایمز در سیاست خارجی تبدیل به یک فهرست بلندبالا شده است.
لیست بلندبالای چالش‌های «جو»
میراثی که به بایدن از دموکرات‌های پیشین و دونالد ترامپ رسیده است، روزگار خوشی را برای او چه در عرصه داخل، چه خارج باقی نخواهد گذاشت. بایدن مردی از عصر کلاسیک سیاست خارجی ایالاتمتحده است اما باید دید او با میراث ترامپ به‌عنوان یک فرد کلاسیک برخورد خواهد کرد؟
روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی از فهرست بلندبالای مشکلات در سیاست خارجی بایدن پرده برمی‌دارد که در راس آنها چین قرار دارد. چین و آمریکا در دوران ترامپ در بدترین دوران خود از زمان عادی‌سازی روابطشان به سر می‌برند. بعد از آن متحدان اروپایی آمریکا قرار دارند که در دوران ترامپ از واشنگتن فاصله گرفتند و حالا باید به ترمیم آن بپردازند.
افزون بر این آمریکا باید فکری به حال قرارداد منع توسعه سلاح‌های هسته‌ای خود با روسیه بکند. ایران نیز پس از خروج آمریکا از برجام در حال انباشت اورانیوم غنی‌شده است. گرم شدن زمین و مشکلات پناهجویان و قحطی‌های پیاپی از مشکلات دیگر بایدن در عرصه سیاست خارجی است.
رئیس‌جمهور منتخب آمریکا میراثش انباشتی از مشکلات سیاست خارجی بوده که از گذشته به وی رسیده است. شعار « اول آمریکای ترامپ» موجب شد ترامپ به سمت رهبران اتوکراتیک سوق پیدا کند و از معاهدات بین‌المللی خارج شود. بایدن همچنین باید با رژیم‌هایی مانند عربستان سعودی و اسرائیل دست و پنجه نرم کند که امیدوار بودند ترامپ به کاخ سفید مجددا بازگردد.
از نظر آنها ترامپ رئیس‌جمهوری بود که فاصله خودش را با ایران به شدت افزایش داده بود. البته بایدن به‌عنوان کسی که در سنا سالیان سال در کمیته روابط خارجی بود و سپس نیز در دولت باراک اوباما نقش معاون وی را داشت با این مسائل به خوبی آشنا است و می‌داند که سیاست خارجی چگونه کار میکند.
رابرت مالی مدیر اجرایی گروه بین‌المللی بحران و مشاور سابق کاخ سفید در دوران باراک اوباما به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «ترامپ به قدری خط را پایین آورده است که جایی برای تغییرات دراماتیک باقی نگذاشته است. اما بایدن چیزهایی را خواهد گفت که ترامپ از آن سخن نگفته است، مانند تغییرات آب و هوایی، همکاری‌های چندجانبه و حقوق بشر.»
با این حال فوری‌ترین مشکل بایدن پرداختن به رابطه چین با آمریکا است. افزون بر موضوع تجارت، هنگ‌کنگ و تایوان که به گفته منتقدان ترامپ، رابطه سرطانی دو کشور در دوران وی متاستاز کرده است؛ به‌ویژه اینکه ترامپ ویروس کرونا را چینی خواند و این کشور را مسوول گسترش این بیماری در دنیا اعلام کرد.
اورویل شل، مدیر مرکز جامعه آسیایی آمریکا و متخصص روابط چین و آمریکا می‌گوید: «چین به نوعی هسته رادیواکتیو مباحث سیاست خارجی ایالاتمتحده است. اگر مسائل مربوط به سخنان بایدن در کارزار انتخاباتی را در نظر نگیریم، بایدن در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما، به‌عنوان معاون وی ارتباط دوستانه‌ای با شی‌جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین داشته است. شاید موضع سرسخت بایدن در برابر چین در دوران کارزارهای انتخاباتی به اتهاماتی برمی‌گردد که ترامپ علیه وی مطرح کرد و او را متمایل به چین خواند.
بایدن اما در خاورمیانه نیز مشکلات عدیده‌ای دارد. بایدن سوگند خورده است که سیاست ورشکسته ترامپ در قبال ایران را معکوس کند. ترامپ برجامی را که در سال ۲۰۱۵ با ایران منعقد شده بود کنار گذاشت و سخت‌ترین تحریم‌ها را علیه ایران به کار گرفت اما درخصوص برجام این آمریکا بود که منزوی شد. بایدن گفته است در صورت متعهد بودن ایران به مفاد برجام و تعهد به مذاکرات بیشتر به آن بازخواهد گشت.
افزون بر این جو بایدن، رئیس‌جمهوری منتخب پس از آنکه در ۲۰ ژانویه مراسم تحلیف را برگزار کند، بلافاصله با صدور فرمان‌های اجرایی سیاست‌ها در کشور را بر مبنای اولویت‌های تازه تغییر خواهد داد. او مجددا به معاهده اقلیمی پاریس ملحق خواهد شد و تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری کنونی آمریکا درخصوص خروج از سازمان جهانی بهداشت را لغو خواهد کرد.
جو بایدن همچنین فرمان دونالد ترامپ را که به «ممنوعیت ورود مسلمانان» معروف شده است، لغو خواهد کرد. آخرین نسخه فرمان ممنوعیت ورود دولت ترامپ، مسافران پنج کشور عمدتا مسلمان شامل ایران، سومالی، یمن، سوریه و لیبی را در بر می‌گیرد.
افزون بر این رئیس‌جمهوری منتخب بار دیگر برنامه «رویاپردازان یا Dreamers» را به جریان می‌اندازد. این طرح اجازه می‌دهد کسانی که در کودکی به آمریکا آورده شده‌اند، در آمریکا بمانند.
واکنش رهبران دنیا به انتخاب بایدن
نیویورک‌تایمز در مطلبی که روز یکشنبه منتشر کرد، نوشت: پیروزی بایدن در انتخابات موجب شد تا رهبران خارجی در دنیا یک نفس راحتی بکشند. در حالی که دنیا نفس‌ها را در سینه حبس کرده و منتظر نتیجه انتخابات آمریکا بود، حالا با اعلام پیروزی بایدن نفس راحت می‌کشد. وقتی اخبار پیروزی جو بایدن از اروپا و خاورمیانه تا آسیا و آمریکای لاتین طنین‌انداز شد، رهبران خارجی بلافاصله به وی تبریک گفتند.
دیپلمات‌ها و مفسران سیاست خارجی، رضایت و حتی سرخوشی خود را از انتخاب بایدن اعلام کردند و آن را نوید بخش روزهای بازگشت به عادی‌سازی خواندند- چیزی که از روز روی کار آمدن دونالد ترامپ به‌طرز نگران‌کننده‌ای از بین رفته بود.
در این راستا آنه هیدالگو، شهردار پاریس در حساب کاربری توییتر خود با تبریک به انتخاب بایدن و هریس نوشت: «خوش برگشتی آمریکا». جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا که با ترامپ بر سر معاهده جدید نفتا درگیری بسیاری داشت، نیز از حضور بایدن در کاخ سفید استقبال کرد و پیروزی وی را تبریک گفت. او تصریح کرد که رابطه آمریکا و کانادا دوستانه و تاریخی بوده است.
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه نیز گفت: «من واقعا به‌دنبال یک همکاری جانانه هستم. ما کارهای زیادی داریم که باید با یکدیگر انجام دهیم. بیایید با یکدیگر همکاری داشته باشیم.»
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نیز گفت: «دوستی ترنس‌آتلانتیکی ما بدون جایگزین است.» برای بسیاری از رهبران جهان برکناری ترامپ بسیار مهم بوده است. معاون سابق ریاست‌جمهوری آمریکا بلد است تا مشکلات را حل‌و‌فصل کند. او در صحنه جهانی سیاسی بوده و یک دموکرات اصیل است و تمایل دارد تا عادت‌های سنتی آمریکا و شیوه‌های قدرت آمریکا در خارج از کشور را به سر جای اول خود بازگرداند.
سیمون فریزر، رئیس سابق اداره سیاست خارجی بریتانیا به نیویورک‌تایمز گفت:«امیدها در من بعد از مدت‌های طولانی شکوفا شده است. من انتظار تغییرات رادیکال در سیاست خارجی ایالاتمتحده را ندارم اما انتظار دارم که آمریکا زبان بدن و لحن خود را تغییر دهد و از یکجانبه‌گرایی به سمت همکاری با متحدان خود سوق پیدا کند.»
نیکلا استراجن، وزیر اول اسکاتلند حتی منتظر اعلام نتیجه نهایی نیز نشد و عصر جمعه به بایدن تبریک گفت. او در توییت خود نوشت: «در حال حاضر دنیا جای تاریکی است اما ما نور کوچکی می‌بینیم که از لابه‌لای ابرها تابیده می‌شود.
بایدن چگونه انتخاب شد؟
در یکی از روزهای سرد ژانویه در سال ۲۰۱۹، بایدن به دوست و متحد سیاسی خود اریک گارستی که شهردار لس‌آنجلس است، زنگ می‌زند و می‌گوید که شاید او دنبال نامزدی حزب دموکرات‌ها نباشد. گارستی در حین مکالمه این مطلب را به خاطر دارد که او گفته بود شاید کارزار خود را وسعت ندهد. بایدن ترس این را داشت که ترامپ در یک انتخابات زشت و کریه خانواده او را به دردسر بیندازد.
اما این را هم در آن مکالمه گفته بود که سنگینی اخلاقی نیز اجازه رها شدن کامل از نامزدی را هم نمی‌دهد. او در آن مکالمه به گارستی گفته بود:«من واقعا نگران روح این کشور هستم.» اما درست ۲۱ ماه و چند هفته بعد از آن بایدن در جایی ایستاد که بگوید وی فاتح انتخابات شده است. او توانست در یکی ازپرمناقشه‌ترین انتخابات آمریکا پیروز شود.
کارزار انتخاباتی او چندان شوق‌انگیز و الهام‌بخش مانند باراک اوباما نبود که لشکری از جوانان را پشت سر خود داشت و حتی او نتوانست مانند ترامپ هیجان ایجاد کند. از نظر شخصیتی او با به راه انداختن هیجان فاصله داشت. برای همین کسی ندید جوانانی پیدا شوند که روی بازوهای خود نام «جو» را تتو کنند یا اینکه حتی در کشتی‌های تفریحی برنامه‌ای به سود او ترتیب دهند.
به‌طور خلاصه کارزار انتخاباتی او از نظر خلاقیت چندان برجسته نبود اما یک مطالعه موردی مهم از منظر انضباط و برنامه به حساب می‌آید. در پایان، رای‌دهندگان همان کاری را کردند که جو بایدن از آنها خواسته بود: چیز زیادی نبود، ترامپ را طرد کنند. در این میان نیز یک جایزه بزرگ به تیم بایدن رسید: کلید ورود به کاخ سفید به همراه کامالا هریس.
در مسیر پیروزی
چند روز التهاب تا نتیجه انتخابات در نهایت به سود دموکرات‌ها تمام شد. تقریبا با احیای دیوار آبی، یعنی ایالت‌های پنسیلوانیا، میشیگان و ویسکانسین احتمال پیروزی بایدن بالاتر به نظر می‌رسید و در نهایت شنبه‌شب با پایان شمارش آرا در پنسیلوانیا وی توانست ۲۰ رای الکترال را به دست آورد و با به دست آوردن ۲۷۳ رای الکترال پیروز انتخابات شود. از این به بعد هر رای الکترالی که بایدن به دست آورد، تنها به افزایش فاصله‌اش با ترامپ منجر خواهد شد.
بایدن پیش‌تر دوبار برای این پست اقدام کرده بود: ۱۹۸۸ و ۲۰۰۸ اما نتوانسته بود موفقیت قابل توجهی به دست آورد. در سال ۲۰۱۶ وقتی از او دعوت شد برای مبارزه با ترامپ وارد صحنه رقابت‌ها شود، او نپذیرفت اما در سال ۲۰۲۰ با بیان اینکه قصد دارد وحدت را به آمریکا بازگرداند، وارد کارزار انتخاباتی شد.
او حالا مسوولیت ریاست‌جمهوری در کشوری را بر عهده گرفته است که کاملا دوپاره شده است. رای ۷۱ میلیونی به ترامپ نشان می‌دهد که وی برای ۴ سال آتی کار راحتی ندارد و افزون بر مبارزه با بیماری پاندمی باید با طرفداران ترامپ نیز کلنجار برود. او اما در این دوره از انتخابات با ائتلاف بخش بزرگی از گروه‌های مختلف دموکرات‌ها توانست ترامپ را پشت سر بگذارد، ائتلافی از جوانان، رای‌دهندگان پیر، سیاهان آمریکایی، سفیدپوستان تحصیل‌کرده و در نهایت زنان.
انتخاب بایدن دو رکورد را نیز جابه‌جا کرد: ابتدا رای زودهنگام و پستی که به ۱۰۰ میلیون رسید، سپس رای مردمی که بایدن توانست رکورد باراک اوباما را در سال۲۰۱۲ بشکند و ۷۴ میلیون رای به دست آورد. باراک اوباما در سال ۲۰۱۲ توانسته بود نزدیک به ۶۵ میلیون رای آورد که در این سال خود یک رکوردشکنی بود.
ترامپ نیز البته توانست جایگاه رای مردمی خود را بهبود ببخشد و نزدیک به ۷۱ میلیون رای کسب کند. او در سال ۲۰۱۶ تنها توانسته بود ۶۳ میلیون رای به دست آورد و آرای مردمی او کمتر از هیلاری کلینتون بود، اما این آرای الکترال بود که توانست وی را از صحنه‌های رئالیتی شوها به صحنه سیاست و کاخ سفید وارد کند.
آرای انتخابات در آمریکا در شرایطی رکوردشکن شد که این کشور در بدترین دوره خود از نظر بیماری همه‌گیری به سر می‌برد و افزون بر ۲۴۰ هزار کشته داده است. حالا اما با پیروزی بایدن، ترامپ نیز به باشگاه‌های رئیس‌جمهوری تک‌دوره وارد شد. در واقع دموکرات‌ها با بیل کلینتون نیز چنین بلایی سر بوش پدر آوردند و در سال ۱۹۹۲ بوش را از کاخ سفید بیرون کردند و بیل کلینتون را به اتاق بیضی شکل فرستادند.
البته این پیروزی برای دموکرات‌ها شیرین بوده اما زنگ خطر را برای آنها به صدا در آورده است. بایدن در برخی ایالت‌های کلیدی بسیار ضعیف ظاهر شد: مهم‌ترین آن ایالت‌ها، فلوریدا است که بایدن با رای لاتین‌تبارها در این ایالت از ترامپ شکست خورد. البته شکست او نتیجه میراث باراک اوبامایی است که در برابر کوبا کوتاه آمد و با این کشور ارتباط دیپلماتیک برقرار کرد. تقریبا در این ایالت بیشتر کوبایی‌ها به ترامپ رای دادند که مخالف عادی‌سازی ارتباط آمریکا با کوبای کمونیست هستند.
پرونده‌ها به جایی می‌رسند؟
تیم انتخاباتی دونالد ترامپ در ایالت‌های چرخشی به‌منظور ابطال بخشی از آرای دموکرات‌ها پرونده‌های متعددی به راه انداخته‌اند. حتی رودی جولیانی وکیل ترامپ گفته است که چهار شاهد معتبر دارد که شهادت خواهند داد در انتخابات آمریکا تقلب شده است، اما برخی می‌گویند که در کاخ سفید کم‌کم ترامپ را آماده می‌کنند تا شکست را پذیرا شود و این دعواهای حقوقی به جایی نخواهد رسید.
به احتمال زیاد در بیستم ژانویه مستاجر فعلی کاخ سفید به برج ترامپ در نیویورک بازخواهد گشت؛ شاید هم دوباره به رئالیتی شوها. او از مردم آمریکا پیام «شما اخراجید» دریافت کرد؛ همان پیامی که وی در برنامه رئالیتی شوی «کارآموز» به افراد حاضر در آن می‌داد. این در حالی است که پس از اعلام نتایج در آمریکا در چندین نقطه این کشور طرفداران ترامپ دست به اعتراض‌های خشونت‌آمیز زدند و خواستار ابطال آرای پستی بایدن شدند.
ترامپ و طرفدارانش می‌گویند که آرای پستی که روز سه‌شنبه گذشته، یعنی روز انتخابات پست شدند و چند روز بعد به دست ستادهای شمارش آرا رسیده است، باید ابطال شوند.
آینده جنگ تجاری امریکا با چین
دنیای‌اقتصاد در مطلب دیگری نوشت: جوبایدن، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا وعده داده است همکاری نزدیک‌تری را با متحدان ایالاتمتحده در راستای تقابل تجاری با چین انجام دهد و به‌نظر نمی‌رسد که او بخواهد در آینده نزدیک تعرفه‌‌هایی که دونالد ترامپ بر واردات فولاد، آلومینیوم، کالاهای چینی و اروپایی اعمال کرده است را کنار بگذارد.
به گزارش رویترز، نسیم فاسل، کنسول سابق تجاری جمهوری‌خواه در کمیته بازرگانی سنا می‌گوید: «به من گفته‌اند اگر چشم‌هایم را ببندم، متوجه ایجاد تغییر در سیاست‌های تجاری بایدن و ترامپ نخواهم شد. بایدن قرار نیست به این زودی برای برداشتن برخی از این تعرفه‌ها اقدام کند.»
بایدن که پس از چند روز شمارش آرا، در روز شنبه به‌عنوان رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا اعلام شد، با حمایت محکم از سوی اتحادیه‌های کارگری و ترقی‌خواهانی که درگذشته نسبت به توافق نامه‌های تجارت آزاد تردید داشتند، راه خود را به کاخ سفید هموار کرد، ازاین‌رو او برای حفظ حمایت از صنایع آسیب‌پذیری نظیر فولاد و آلومینیوم تحت‌فشار خواهد بود.
مهم‌ترین اولویت اقتصادی او احیای اقتصاد آمریکا است که لطمه دیده است، بنابراین توافق‌نامه‌های تجاری احتمالاً اولویت کمتری نسبت به اقدامات برای محرک‌ها و توسعه زیرساخت خواهد داشت.
مشاوران بایدن می‌گویند که او به دنبال آن است تا به «جنگ‌های تجاری مصنوعی» با اروپا خاتمه دهد و پیش از هرگونه تصمیمی در مورد آینده تعرفههای تجاری آمریکا علیه چین با شرکای اروپایی مشورت کند؛ تلاشی که بتواند امکان استفاده از «اهرم جمعی» را ایجاد کند.
مقامات سابق تجاری دولتهای اوباما و ترامپ می‌گویند در قبال برداشته شدن تعرفههای آمریکا علیه چین، بایدن نیز احتمالاً همان امتیازاتی را طلب میکند که ترامپ از چینی‌ها خواسته بود. امتیازاتی نظیر ممانعت از تخصیص یارانه‌های گسترده به شرکت‌های دولتی، خاتمه دادن به سیاست‌هایی که شرکت‌های آمریکایی را وادار به انتقال فناوری به طرف چینی می‌کنند و گشایش بازارهای دیجیتال داخلی برای شرکت‌های فناوری آمریکا که آنها نیز یکی از حامیان بزرگ بایدن در انتخابات ۲۰۲۰ بوده‌اند.
جمیسون گریر که تا ماه آوریل امسال به‌عنوان رئیس دفتر اداره نماینده تجاری آمریکا خدمت می‌کرد، گفت: «هر رئیس‌جمهوری در آمریکا این اقدامات را در برنامه خود خواهد داشت، اما اجرایی کردن آنها دشوار خواهد بود.»
وندی کاتلر، یکی از مذاکره‌کنندگان سابق دفتر نماینده تجاری ایالاتمتحده می‌گوید دولت بایدن پس از چرخش‌ها و تهدید‌های ناگهانی دولت ترامپ در زمینه‌های تعرفههای تجاری، قابل پیش‌بینی‌تر است.
کاتلر، معاون موسسه سیاست جامعه آسیا افزود: «روزگاری که مشاوران، سراسیمه برای انجام سیاست‌هایی که از طریق توییتر در جریان آنها قرار می‌گرفتند در حال جنب‌وجوش بودند، گذشته است.» به‌نظر نمی‌رسد که بایدن تلاش کند تا «شراکت ترانس-پاسیفیک» را احیا کند؛ توافق‌نامه‌ای با حضور ۱۲ کشور حاشیه اقیانوس آرام که در دولت باراک اوباما حاصل شد ؛ اما ترامپ در سال ۲۰۱۷ آن را کنار گذاشت.
در عوض اصلاح سازمان تجارت جهانی که صدمات مهلکی را متحمل شده است با استفاده از قوانین جدید علیه یارانه‌ها و سایر اقدامات غیر بازاری به‌عنوان اولویت مهم‌تری در نظر گرفته می‌شود. رویترز در گزارشی دیگر و در همین راستا می‌نویسد: به‌رغم برخی از سخنان، شواهد اندکی وجود دارند تا پکن بایدن را به‌عنوان راه‌حل جایگزینی برای رئیس‌جمهوری فعلی آمریکا بداند.
حتی پیش از آنکه پای ترامپ به کاخ سفید برسد، دولت دموکرات اوباما سپس جو بایدن، رفتار سرسختانه‌تری علیه چین در پیش گرفته بودند. پس از تلاش‌های اولیه ترامپ برای درگیر ساختن چین، او بر شدت این روند افزود و به‌طور مؤثر در برابر تلاش‌های چین برای توسعه نفوذ جهانی خود مقابله کرد تا تمجید با اکراه مشاوران بایدن را به‌رغم یک نبرد انتخاباتی تلخ به دست آورد.
بایدن هنوز یک استراتژی دقیق در مورد چین ارائه نکرده است، اما همه نشانه‌ها می‌گویند او به رویکرد سرسختانه علیه پکن ادامه می‌دهد.
دیپلمات‌ها، تحلیلگران و مقامات سابق به کمپین بایدن توصیه کرده‌اند که به استثنای لحنی که ترامپ در بیان تهدیدات خود داشت، به سخت‌گیری علیه چین ادامه دهد و به‌جای رویارویی علنی، بر «رقابت استراتژیک» تاکید کند. بایدن حتی گاهی نسبت به حملات دونالد ترامپ، مواضع شدید‌تری علیه پکن اتخاذ کرده است.
بایدن، رئیس‌جمهوری چین را «گردن‌کلفت» توصیف کرده و وعده داده است تا رهبری یک کمپین بین‌المللی را برای اعمال فشار و تنبیه علیه چین و انزوای آن رهبری کند. کمپین بایدن همچنین اقدامات دولت چین علیه مسلمانان سین‌کیانگ را «نسل‌کشی» خطاب کرده است، یک پله فراتر از سیاست دولت کنونی آمریکا که در صورت آغاز دوره ریاست‌جمهوری بایدن، پیامدهای قابل‌‌توجهی خواهد داشت.
جو بایدن در مقاله‌ای که در ماه مارس و همزمان با اوج‌گیری پاندمی کرونا که از چین آغاز شده بود، به رشته تحریر درآورد، تاکید کرد که ایالاتمتحده نیازی ندارد علیه چین سخت‌گیری کند. به گفته او، مؤثرترین روش برای پاسخ به چالش این کشور آن است تا یک جبهه متحد از شرکا و متحدان ایالاتمتحده برای مقابله با سو‌ء‌استفاده‌های پکن و نقض حقوق بشر توسط آن، شکل بگیرد.
در ادامه همین مطلب، بایدن برای همکاری با پکن در زمینه‌هایی که دو طرف منافع مشترک دارند، اعلام آمادگی کرده است که می‌توان به تغییرات آب‌و‌هوایی، عدم اشاعه تسلیحات و امنیت بهداشت جهانی اشاره کرد.
یک مقام سابق و ارشد دولت اوباما که در گذشته همکاری نزدیکی را با جو بایدن داشته است، می‌گوید: «باید منتظر بحث و جدل‌های بزرگی باشیم.» او افزود: «در تیم بایدن، افرادی حضور خواهند داشت که معتقدند چین یک تهدید سیستماتیک برای ایالاتمتحده است و باید به همین شکل نیز با این کشور برخورد کنیم، از سوی دیگر عمل‌گرایان دولت بایدن نیز می‌گویند که ما در میانه بحران پاندمی هستیم و تغییرات آب‌و‌هوایی نیز در حال تشدید است، بنابراین باید با آنها همکاری کنیم.»
برخلاف دولت ترامپ در روزهای پایانی خود قرار دارد و تمایل به حملات یکجانبه علیه چین داشت، بایدن بنا دارد تا از ابتدا، متحدان واشنگتن را در این روند دخیل کند و بار دیگر بر رهبری آمریکا از طریق موسسه‌های بین‌المللی که ترامپ آنها را تحقیر می‌کرد، تاکید کند.
آرایش بازارها در عصر بایدن
دنیای‌اقتصاد در مطلب دیگری نوشت: «کاهش تنش‌های تجاری»، «تعیین تکلیف انتخابات» و «احتمال تصویب بسته حمایتی» میتواند موضوعات جذابی برای بازارهای جهانی به خصوص در وال‌استریت باشد. از سوی دیگر، «سیاست‌های مالیاتی جدید» و «نحوه اعتراض ترامپ» میتواند پاشنه آشیل حرکت شاخص‌ها باشد. پس از حدود ۵ روز شمارش آرا در ایالاتمتحده و رقابت تنگاتنگ آرای الکترال دو نامزد، روز شنبه با قطعی شدن نتایج در دو ایالت نوادا و پنسیلوانیا، ریاست‌جمهوری جوبایدن و خداحافظی دونالد ترامپ با کاخ سفید قطعی شده است.
کنون بازارها و سرمایه‌گذاران خود را برای دوره‌ای جدید با رهبری جو بایدن و سیاست‌های متفاوت او نسبت به ترامپ آماده می‌کنند. یکی از پرسش‌های مهم در مورد آینده این است که وضعیت بازارها در دوره ریاست‌جمهوری پیرمرد ۷۷ ساله دموکرات، چه تفاوتی با دوره ترامپ خواهد داشت.
در حالی جو بایدن در ماه‌های آینده پا به کاخ سفید خواهد گذاشت که ایالات متحده مانند دیگر کشورها، با بحران بزرگ پاندمی کرونا دست‌و پنجه نرم میکند. بحرانی که البته در شکل‌گیری انتخابات ۲۰۲۰ و پیروزی جو بایدن از نظر بسیاری از تحلیلگران نقش بسیار بزرگی داشت. در این گزارش وضعیت بازارهای مختلف از جمله وال‌استریت، اوراق قرضه و بازار فلزات ارزشمند در آینده پیش‌رو و تحت حکومت بایدن بررسی خواهد شد.
خوشحال از نتیجه‌ای سریع
صرف نظر از اینکه چه کسی پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا شده است، بسیاری از تحلیلگران بر این باور بودند که مشخص شدن زودهنگام رئیس‌جمهور آمریکا میتواند سبب بالا رفتن ارزش سهام وال‌استریت شود.
با اینکه کمپین دونالد ترامپ در روزهای گذشته بارها صحبت از تقلبی بزرگ در انتخابات آمریکا کرده است، اما با پیش افتادن بایدن در ایالت‌های کلیدی همچون پنسیلوانیا و جورجیا، دیگر بسیاری از بازارها هم‌اکنون از نتیجه انتخابات مطمئن هستند و حتی اگر ترامپ بتواند کار را به دادگاه عالی نیز بکشاند باز هم بسیاری از تحلیلگران به‌دلیل فاصله مطمئن بایدن نسبت به رقیب جمهوری‌خواه خود، نسبت به پیروزی بایدن مطمئن هستند.
این در حالی بود که در هفته قبل از انتخابات بسیاری منتظر نتیجه سردرگمی بودند؛ موضوعی که می‌توانست سبب عدم صعود شاخص‌های وال‌استریت شود. همچنین بسیاری از سرمایه‌گذاران قبل از انتخابات سوم نوامبر روی پیروزی دموکرات‌ها در کاخ سفید و همچنین پیروزی جمهوری‌خواهان در سنای آمریکا حساب باز کرده بودند و این نتیجه را محتمل‌ترین نتیجه می‌دانستند و فرصت زیادی برای تحلیل پیامدهای آن داشتند.
با این حساب و با وقوع نتیجه‌ای نسبتا مطمئن در انتخابات، این موضوع میتواند به سود بازارهای سهام تمام شود ؛ زیرا بازارهای پرریسک علاقه‌ای به عدم اطمینان ندارند.
از سوی دیگر بنا بر نظر تحلیلگران یک کنگره که میان دو حزب تقسیم شده باشد از چشم‌انداز سیاست‌گذاری، میتواند کنگره‌ای افراطی باشد و سیاست‌هایی را به تصویب برساند که بسیار بلندپروازانه‌تر از دستور جلسات دموکرات‌ها یا جمهوری‌خواهان باشد.
در حالی وال‌استریت پا به دوره ریاست‌جمهوری بایدن خواهد گذاشت، که شاخص S&P ۵۰۰ در هفته گذشته بالاترین بازدهی‌های هفتگی خود را در ۶ ماه اخیر به ثبت رساند و توانست طی یک هفته بیش از ۳/ ۷ درصد رشد کند.
وال‌استریت به وقت بایدن
نکته اول ریاست‌جمهوری بایدن وضع اقدام‌های سختگیرانهتر نظارتی و ضدانحصاری است. سهام شرکت‌های بزرگ فناوری ارتباطات مانند گوگل احتمالا استقبال خوبی از پیروزی بایدن به همین دلیل به عمل نیاورند. یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار روی عملکرد وال‌استریت در دوره بایدن، وضع نرخ مالیات‌هایی است که بسیار سنگین‌تر از دوره ترامپ خواهد بود.
به‌طور سنتی نیز بازارهای سهام، به‌دلیل سیاست‌های مالیاتی سختگیرانهتر دموکرات‌ها، معمولا از ریاست‌جمهوری یک نامزد جمهوری خواه استقبال می‌کنند. اما در وضعیت کنونی اقتصاد جهان و ایالاتمتحده دو عامل دیگر وجود دارد که تا حدودی وضع نرخ مالیات بالاتر توسط جوبایدن را به حاشیه می‌برد.
عامل اول احتمال کاهش تنش‌های تجاری میان آمریکا و چین در دوره بایدن است. منازعات تجاری میان دو قطب اقتصادی بزرگ دنیا که از ابتدای ریاست‌جمهوری ترامپ شدت گرفته بود و در سال جاری میلادی نیز به‌دلیل شیوع ویروس کرونا و مقصر قلمداد کردن چین توسط ترامپ، وارد ابعادی گسترده‌تر نیز شده بود.
حال به نظر می‌رسد حداقل شرکت‌های آمریکایی چشم‌اندازی با ثبات‌تر در رابطه دو کشور متصور هستند. موضوع دوم که سبب شده است تا بازارهای سهام آمریکا تا حدودی از پیروزی بایدن در انتخابات منتفع شوند، احتمال اجرای بسته حمایتی در ابعادی بزرگ‌تر نسبت به قبل است.
مذاکرات طولانی مدت استیون منوچین وزیر خزانه‌داری آمریکا و نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا این سیگنال را به بازارها مخابره کرد که حزب دموکرات به دنبال تصویب بسته‌ای با ابعاد بزرگ‌تر از ۲ هزار ملیلیارد دلار است. البته باید این موضوع را در نظر داشت که احتمالا سیاست‌های بایدن برای بسته حمایتی جدید با مخالفت جدی نمایندگان جمهوری‌خواه سنا مواجه شود و این موضوع میتواند مانع از تصویب یک بسته بلندپروازانه شود.
طلا در ابهام
از نظر تحلیلگران رفتار اونس در هفته گذشته نشان داد، که این فلز ارزشمند بیشتر متمایل به پیروزی جو بایدن در انتخابات است. طلا روز پنج‌شنبه پس از اینکه احتمال پیروزی بایدن در انتخابات افزایش پیدا کرد، طی یک روز بیش از ۳/ ۲ درصد افزایش قیمت داشت.
با اینکه پیروزی بایدن در انتخابات قطعی شده است، اما تحلیلگران باور دارند که به احتمال زیاد به‌دلیل شکایت کمپین ترامپ و ادعاهای او مبنی بر تقلب در انتخابات، دوره‌ای از نااطمینانی در پیش رو خواهد بود. موضوعی که در کنار موج جدید کرونا در آمریکا و اروپا میتواند طلا را مجددا وارد هزاره سوم قیمتی خود کند.
از سوی دیگر بسیاری از اقتصادهای بزرگ دنیا مجددا مجبور شده‌اند تا محدودیت‌های اجتماعی جدیدی وضع کنند. این موضوع مجددا اقتصاد این کشورها را که در سه‌ماهه سوم جانی تازه گرفته بودند مجددا وارد بحرانی جدید خواهد کرد و از این رو بانک‌های مرکزی و دولت‌ها احتمالا ناچار به تصویب بسته‌های حمایتی جدید خواهند شد. تمام این موضوعات میتواند به سود طلا تمام شود.
یکی دیگر از موضوعاتی که سبب می‌شد تا طلا از پیروزی بایدن در انتخابات حمایت کند بحث بر سر تصویب بسته حمایتی جدید در ابعادی بزرگ‌تر بود. البته این موضوع در حال حاضر کمی با تردید مواجه شده است. تحلیلگران بر این باورند که مجلس سنای تحت اکثریت جمهوری‌خواهان احتمالا مانعی بزرگ بر سر راه بایدن برای پیاده‌سازی برنامه‌های بلندپروازانه‌اش باشد.
اما گروهی دیگر از تحلیلگران نیز این موضوع را گوشزد کرده‌اند که بایدن فشارهای خود را بر کنگره برای تصویب بسته حمایتی وارد خواهد کرد و هنوز سرنوشت مذاکرات مشخص نیست. طلا از ابتدای سال جاری با تکیه بر بسته‌های حمایتی و اقدامات انبساطی رشدی نزدیک به ۳۰ درصد را به ثبت رسانده است و به گفته کارشناسان وابستگی زیادی به این بسته‌ها پیدا کرده است.
با این وجود در حال حاضر و در دوره‌ای که بایدن پا به کاخ سفید خواهد گذاشت طلا تحت تاثیر عوامل مختلفی است که به نظر می‌رسد برآیند آنها به سمت صعودی بودن قیمت طلا دلالت دارد.
در حال حاضر تمامی بازارها منتظر پایان قطعی نتایج انتخابات هستند تا بتوانند چشم‌انداز شفاف‌تری نسبت به رئیس‌جمهور منتخب و تحلیل سیاست‌های او داشته باشند.
پاسخ به پنج پرسش کلیدی از بایدن
دنیای‌اقتصاد در مطلب دیگری نوشت: جو بایدن پس از شکست دونالد ترامپ در یک انتخابات حساس در این کشور، در شرایطی چهل‌وششمین رئیس‌جمهوری آمریکا خواهد شد که همه‌گیری کرونا همچنان در این کشور می‌تازد. با این‌حال، از آنجا که جمهوری‌خواهان پیروزی‌هایی کلیدی در کنگره کسب کردند، برنامه‌های او برای چهار سال آینده بیشتر معطوف به غلبه بر چالش یک حکومت دو قطبی شده‌است. وضعیت کنونی به شکلی است که به‌نظر بسیاری از تحلیلگران بخش‌های بلندپروازانه هدف او از همین حالا با چالش تلقی می‌شوند. به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد»، خبرگزاری انگلیسی بی‌بی‌سی پنج پرسش اقتصادی کلیدی را که بایدن باید پاسخ دهد مورد بررسی قرار داده است.
او چگونه اقتصاد آمریکا را نجات خواهد داد؟
طی ماه‌های اخیر اقتصاددان‌ها از واشنگتن خواسته‌اند که کمک‌های مربوط به ویروس کرونا را بیشتر کند. اما مذاکرات مربوط به این درخواست به بن‌بست رسید، زیرا جمهوری‌خواهان میزان هزینه‌های پیشنهاد شده توسط دموکرات‌ها را نپذیرفته‌اند، گرچه ترامپ فشارهایی به حزب خود می‌آورد که اندکی کوتاه بیایند. جمهوری‌خواهان نشان داده‌اند که پیش از ورود بایدن به کاخ سفید توافقی در این زمینه ایجاد خواهند کرد و از این طریق آخرین پیروزی را از آن ترامپ می‌کنند.
با این‌حال، اگر این توافق کمتر از چیزی باشد که دموکرات‌ها می‌خواهند، که به احتمال زیاد چنین خواهد بود، یا اینکه رونق اقتصادی با مشکلاتی روبه‌رو شود، بایدن که به‌عنوان فردی نسبتا میانه‌رو شناخته می‌شود، چه مقدار دیگر کمک درخواست میکند؟
به احتمال زیاد جمهوری‌خواهان در برابر درخواست هزینه از طرف کاخ سفیدنشین دموکرات مقاومت سرسختانه‌تری خواهند کرد و این مساله نزاعی جدی به وجود خواهد آورد.
او چگونه به مساله نابرابری رسیدگی میکند؟
در حالی‌که نابرابری درآمد در آمریکا به بالاترین حد خود در بیش از ۵۰ سال اخیر رسیده‌است، دموکرات‌ها به‌دنبال بالا بردن مالیات افراد ثروتمند هستند و نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که این مساله به شدت مورد حمایت عموم جامعه است.
بایدن طی کمپین انتخاباتی خود اعلام کرد که تغییراتی در زمینه مالیات در راه خواهد بود که از بین آنها می‌توان به برگرداندن بخش‌هایی از برنامه کاهش مالیات امضا شده توسط ترامپ در سال ۲۰۱۷ اشاره کرد. بایدن وعده داده است که نرخ مالیات شرکت‌ها را از ۲۱ درصد به ۲۸ درصد خواهد رساند. گروه‌های مختلف تخمین زده‌اند که برنامه بایدن ۳ تریلیون دلار بیشتر درآمد مالیاتی طی یک دهه آتی ایجاد میکند و حالا که همه‌گیری کرونا بدهی ملی آمریکا را افزایش داده است، این پول میتواند کارآمد باشد.
گرچه برنامه بایدن به گستردگی برنامه‌های بعضی از اعضای حزب او نیست، هر تلاشی برای افزایش مالیات با مقابله جدی جمهوری‌خواهان و گروه‌های کسب‌وکار همراه خواهد شد زیرا به باور آنها افزایش مالیات به اقتصاد آسیب می‌رساند. با وضعیت متزلزل کنونی اقتصاد آمریکا، باید دید آیا بایدن به خود زحمت پیگیری این مساله را خواهد داد؟
آیا او میتواند امریکا را به مقابله با تغییرات اقلیمی متقاعد کند؟
زمانی که بایدن نخستین برنامه خود برای مقابله با تغییرات اقلیمی را مشخص کرد، فعالان مبارزه با تغییرات اقلیمی ناخرسند شدند.
اما بایدن در بهار سال جاری با یک برنامه جامع بازگشت که با کمک بعضی از منتقدان پیشین خود نوشته بود. این برنامه جدید به‌عنوان بلندپروازانه‌ترین برنامه‌ای که تا کنون یک کاندیدای ریاست‌جمهوری آمریکا پیش کشیده است، توصیف می‌شود. این برنامه شامل ۴۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در پژوهش انرژی‌های تجدیدپذیر، سختگیرانهتر کردن مقررات مربوط به آلایندگی خودروها، مقابله با آلاینده‌های شرکتی، ساختن ۵۰۰ هزار ایستگاه شارژ خودروهای الکتریکی و حذف آلودگی کربنی از نیروگاه‌ها تا سال ۲۰۳۵، می‌شود.
جمهوری‌خواهان هشدار داده‌اند که این مساله اقتصاد آمریکا را «دفن» خواهد کرد. با این‌حال، حتی پیاده کردن یک نسخه محدود این برنامه، یا تمرکز بر مقرراتی که او به‌عنوان رئیس‌جمهوری میتواند به جریان بیندازد، نقطه عطفی نسبت به سال‌های ریاست‌جمهوری ترامپ خواهد بود، زیرا در آن دوره کاخ سفید زمین‌های عمومی را برای حفاری نفت آزاد کرد، مقررات را به شدت کاهش داد و از تلاش‌های بین‌المللی مانند توافق پاریس خارج شد. بنابراین سوال اینجاست که اولویت بایدن با کدام برنامه است؟
آیا او جنگ‌های تجاری ترامپ را پایان می‌دهد؟
شاید ژست خصمانه ترامپ در زمینه تجارت -پرخاش به متحدان، انتقاد از سازمان‌های بین‌المللی و اعمال مالیات‌های مرزی جدید بر واردات از کشورهای مختلف جهان- برجسته‌ترین سیاست اقتصادی او بود.
قطعا بایدن هم به‌دنبال احیای نقش آمریکا به‌عنوان یک هم‌پیمان و رهبر در سطح جهان است، اما ماهیت برنامه‌های او چقدر متفاوت از برنامه‌های ترامپ خواهد بود؟
در مورد چین، بایدن وعده رویکردی «تهاجمی» داده است و افراد کمی انتظار دارند او تعرفههای اعمال شده بر کالاهای چینی توسط ترامپ طی جنگ تجاری‌اش با چین را به این زودی‌ها لغو کند. برنده انتخابات هرکه باشد چین توقع لطف ندارد. بایدن از ایده تعرفه در شرایطی دیگر هم استقبال کرده است و برنامه دارد بر کشورهایی که نکات زیست‌محیطی و اقلیمی را رعایت نمی‌کنند، تعرفه اعمال کند. او هم مانند ترامپ وعده داده است بخش تولیدی آمریکا را احیا کند و ملزومات مستحکم‌تری برای «خرید کالای آمریکایی» در نظر دارد که این مساله میتواند آمریکا را بیشتر با قواعد تجارت بین‌المللی درگیر کند.
سازمان‌های بین‌المللی و متحدان قدیمی که توسط ترامپ از آمریکا دور شده بودند، مانند کانادا و اروپا، با حمله‌های کمتری روبه‌رو خواهند بود، اما بعضی تنش‌ها به احتمال زیاد باقی می‌مانند. به طور مشخص در مورد بریتانیا، رسیدن به یک توافق تجاری دشوارتر خواهد بود، نه ساده‌تر، زیرا بایدن به روشنی اعلام کرده است که چنین توافقی از اولویتی بالا برخوردار نیست و وابسته به تاثیر برگزیت بر مرز ایرلند است.
آیا او شرکت‌های بزرگ فناوری را تفکیک میکند؟
فعالیت‌های غول‌های فناوری آمریکا در سرتاسر جهان زیر ذره‌بین قرار گرفته است و در خود این کشور هم سیاستمداران هر دو جناح به‌دنبال مقرراتی سختگیرانهتر در زمینه‌هایی چون رقابت و حریم خصوصی کاربران هستند.
بایدن اعلام کرده است که به تفکیک این شرکت‌ها به‌عنوان «آخرین چاره» نگاه میکند و از فیس‌بوک و دیگر شرکت‌ها به دلیل اینکه اقدامات لازم را برای کنترل اطلاعات ناقص و دیگر محتواهای مخرب روی پلت‌فرم‌های خود انجام نداده‌اند، انتقاد کرده است. او اعلام کرده است حامی لغو قانونی در ایالاتمتحده است که از بنگاه‌ها برابر مسوولیتی که برای محتوای منتشر شده در پلت‌فرم‌هایشان دارند، محافظت میکند. اما او و معاونش، کاملا هریس، که از جانب سیلیکون‌ولی به شدت مورد حمایت قرار گرفتند، به شکل عجیبی درباره این موضوع سکوت کرده‌اند. برای مثال چنین مواضعی را در وب‌سایت کمپین انتخاباتی خود نیاورده بودند.
بعضی از تغییرات مورد بحث نیازمند اقدام کنگره هستند. با این‌حال، کاخ سفید قدرت بسیار زیادی برای تفحص در زمینه رقابت، اجرای حریم خصوصی و دیگر مقررات دارد و میتواند تصمیم بگیرد که آیا قصد مقابله با اقداماتی در سطح جهان، مانند تلاش‌هایی که در بریتانیا و جاهای دیگر برای افزایش مالیات از شرکت‌های فناوری صورت می‌گیرد، دارد یا خیر.
بنابراین، حالا که قدرت بایدن در زمینه‌هایی دیگر به دلیل حضور جمهوری‌خواهان در کنگره محدود شده است اما از سوی طرفداران دموکرات‌ها فشار برای رسیدن به این اهداف وارد می‌شود، آیا او قهرمان مقررات‌‌گذاری در حوزه فناوری خواهد شد یا این موضوع از اولویت خارج می‌شود؟
ارکان راهبرد بایدن درمقابل ایران
دنیای‌اقتصاد در مطلب دیگری نوشت: پیروزی جو بایدن نامزد دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا با استقبال گسترده جهانی و به‌خصوص در منطقه خاورمیانه مواجه شده است. اکثر کشورهای عربی با پیام‌های تبریک بر گسترش روابط در دوره جدید تاکید کرده‌اند.
در این میان و باوجود اینکه مقامات ایران اعلام کرده‌اند تفاوت چندانی بین بایدن و ترامپ وجود ندارد، اما به خوبی آگاه هستند که در دوره ریاست جمهوری دموکرات‌ها، ایران همچنان یکی از موضوعات اصلی سیاست خاورمیانه‌ای ایالات متحده خواهد بود. جو بایدن پیش‌تر طی یادداشتی در سی‌ان‌ان راهبرد سه‌وجهی خود در قبال ایران، را تشریح کرد که ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، بازگشت به دیپلماسی و مهار فعالیت‌های منطقه‌ای ایران از ارکان این استراتژی است.
در همین خصوص جو بایدن، نامزد حزب دموکرات و رقیب انتخاباتی دونالد ترامپ که از زمان جدی شدن حضورش در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا بارها اعلام کرده در صورت پیروزی به «برجام» بازخواهد گشت، ۲۴ شهریور طی یادداشتی در وبگاه شبکه سی‌ان‌ان به تشریح سیاست‌هایش در قبال ایران پرداخت. بایدن نوشته است که اگر در انتخابات ریاست‌جمهوری پیروز شود سه کار انجام خواهد داد. او با بیان اینکه ترامپ به جای پایان دادن به «جنگ‌های بی‌پایان» آمریکا، این کشور را به آغاز جنگی جدید نزدیک کرد، نوشت: «خبر خوب اما این است که راه بهتر و هوشمندانه‌تری هم وجود دارد.
اگر من رئیس‌جمهور شوم، نخست آنکه برای ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهد خواهم بود. دوم اینکه به تهران راهی معتبر برای بازگشت به دیپلماسی پیشنهاد می‌کنم. وی در این خصوص توضیح داد: «به این معنا که اگر ایران به اجرای کامل تعهداتش در قبال توافق هسته‌ای (برجام) بازگردد، آمریکا نیز به‌عنوان نقطه شروع مذاکرات به توافق باز خواهد گشت.»
بایدن درخصوص سومین اقدامش نیز مدعی شد: «به عملکردمان در رابطه با عقب راندن فعالیت‌های ثبات‌زدای ایران که دوستان و شرکای ما را در منطقه تهدید میکند، ادامه خواهیم داد. آمریکا با اسرائیل همکاری نزدیکی خواهد داشت تا مطمئن شود میتواند از خود در برابر ایران و گروه‌های نیابتی‌اش دفاع کند. ما به استفاده از تحریم‌های هدفمند علیه نقض حقوق‌بشر، حمایت از تروریسم و برنامه موشکی بالستیک ایران ادامه می‌دهیم.»
مراحل سه‌گانه برنامه بایدن برای ایران
مرکز امنیت نوین آمریکا نیز اواسط سپتامبر در مطلبی، مراحل سه‌گانه برنامه احتمالی بایدن برای ایران در صورت پیروزی در انتخابات را بررسی کرد. ایالن گلدنبرگ،
الیسا کاتالنو ایورس و کالی توماس نویسندگان این نگاشت استراتژیک (Policy Paper) در مطلب خود آورده‌اند:
مرحله اول: کاهش تنش‌ها و توافق محدود اولیه، شامل کاهش تحریم‌های بشردوستانه و پایان ممنوعیت سفر مقامات ایران، از جمله محمدجواد ظریف به آمریکا، توافق منطقه‌ای بر پایه اصل «آرامش در برابر آرامش» و بازگشت دوجانبه به برجام طی یک فرآیند ۳۰ تا ۶۰ روزه یا ترتیبات هسته‌ای جایگزین آن.
مرحله دوم: رایزنی با کنگره، 1+5، اسرائیل و دولتهای خلیج فارس، که همزمان با مرحله اول آغاز می‌شود و در حالت ایده‌آل تا تابستان سال ۲۰۲۱ به نتیجه خواهد رسید.
مرحله سوم: طراحی دو مسیر موازی برای مذاکرات جامع بلندمدت، که از پاییز سال ۲۰۲۱ آغاز خواهد شد. منظور از دو مسیر موازی آن است که از یک طرف، توافق جدید هسته‌ای با تمدید زمان بندهای «غروب آفتاب» و بازرسی‌ها و دسترسی‌های شدیدتر مدنظر قرار خواهد گرفت و از طرف دیگر، مذاکرات در مورد تحولات منطقه‌ای و برنامه موشکی آغاز می‌شود. به منظور ترغیب ایران، تلاش می‌شود این مذاکرات همزمان با این کشور، در سطح منطقه نیز پیگیری شود. در مسیرِ غیرهسته‌ای، تمام بازیگران کلیدی منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای نظیر روسیه، چین و اروپا مشارکت خواهند کرد؛ در مسیر هسته‌ای نیز بر مشارکت گروه 1+5 و ایران تاکید خواهد شد.
راه‌حل منطقه‌ای بایدن
با وجود نگرانی دولتهای عربی خلیج فارس از جمله عربستان، امارات و بحرین که اخیرا در اظهارات ترکی فیصل شاهزاده سعودی منتشر شد، سوالی که درخصوص راهبرد بایدن در سطح منطقه وجود دارد این است که راه حل دموکرات‌ها درخصوص چگونگی لحاظ کردن نگرانی دول عربی و در مقابل دادن امتیاز به ایران چگونه است و بایدن با چه مکانیزمی بنا دارد در بحبوحه تنش‌های تهران و ریاض، دولتهای عربی خلیج فارس را وارد این فرآیند کند.
تیم سیاست خارجی بایدن در یادداشتی که اخیرا در مجله «فارن افرز» منتشر شد، طرح منطقه‌ای خود را تشریح کرده‌اند. آنها در این مقاله تاکید کرده‌اند که به‌دنبال ایجاد فضایی برای گفت‌وگو بین کشورهای منطقه با هدف دستیابی به یک «پیمان امنیت جمعی» هستند.
این تلاش میتواند برای متحدان آمریکا در خاورمیانه به معنای آن باشد که واشنگتن به حل چالش‌های خاورمیانه متعهد است. هدف نهایی که مشاوران بایدن مدعی آن هستند، تقویت روندی است که شامل راه‌حل‌هایی پایدار برای دستیابی به این هدف باشد. این راه‌حل‌ها باید در مرحله نخست شامل گام‌های کوچک و توافقات جزئی اما چندجانبه باشد.
به گفته مشاوران بایدن این روند باید با دیپلماسی جدی واشنگتن هدایت شود و این گفت‌و‌گوها میتواند سنگ بنایی برای گفت‌وگو‌های بیشتر با هدف برقراری ثباتی پایدار و بلندمدت در خاورمیانه باشد. مقصد نهایی هم به گفته مشاوران بایدن، دستیابی به توافقی میان دولتهای منطقه برای عدم دخالت در امور داخلی دیگر کشور‌هاست. این توافق در مراحل بعدی میتواند به محدود‌سازی سلاح‌های متعارف تهاجمی توسعه یابد.
در صورت موفقیت این استراتژی، ایالاتمتحده میتواند تحریم‌های بیشتری علیه ایران را کاهش دهد. برای موفقیت این سیاست، ایالاتمتحده ناچار است اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس (به خصوص عربستان و امارات) را راضی کند. بازیگر دیگر این استراتژی، کنگره ایالاتمتحده است که نقشی اساسی ایفا خواهد کرد. برای قانع‌سازی متحدان آمریکا در منطقه، واشنگتن باید این اطمینان را به عربستان و دیگر کشورهای عربی بدهد که برنامه هسته‌ای ایران همچنان اولویت کاخ‌سفید است اما ایالاتمتحده تاکید شدید‌تری بر موضوعات منطقه‌ای نسبت به گذشته دارد.
واکنش ایران
با وجود اینکه مقامات ایران بارها اعلام کرده‌اند که بین ترامپ و بایدن تفاوتی وجود ندارد و آنچه مهم است تغییر رفتار آمریکا در قبال ملت ایران است، حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران روز یکشنبه و ساعاتی پس از اعلام پیروزی بایدن تصریح کرد: «اینک فرصتی برای دولت آینده آمریکا است که اشتباهات دولت گذشته را جبران کند و با احترام به قواعد جهانی، به مسیر پایبندی به تعهدات بین‌المللی بازگردد. ایران، همواره به تعهدات خود درصورت رعایت مسوولانه از سوی همه اطراف تعهد، پایبند بوده و «تعامل سازنده با جهان» را راهبرد خود می‌داند.»
سه شرط احتمالی ایران
همزمان برخی کانال‌های خبری از شروط احتمالی ایران در صورت بازگشت دولت بایدن به برجام خبر داده‌اند. شرط اول اینکه اسنپ بک یا همان مکانیزم موسوم به ماشه درباره برجام از قطعنامه 2231 حذف شود. شرط دوم اینکه ایران با خروج آمریکا از برجام میلیاردها دلار ضرر کرده است، باید تکلیف چگونگی جبران این ضرر و زیان روشن شود و شرط سوم هم اینکه باید تکلیف قاتلان شهید سلیمانی روشن شود. تاکنون واکنشی اعم از تایید یا تکذیب از سوی مقامات جمهوری اسلامی ایران نسبت به این خبر منتشر نشده است.
سیاه و سفید بایدن برای ایران
- احسان ابطحی | روزنامه‌نگار
برای بیش از هفتاد سال، روابط ایالاتمتحده و اروپا روابطی آهنین بود، روابطی که در ادبیات دیپلماتیک از آن به‌عنوان روابط «ترَنس‌آتلانتیک» یا روابط دو سوی اقیانوس اطلس یاد می‌کنند که محور سیاست‌خارجی ایالاتمتحده، پس از جنگ جهانی دوم را تشکیل می‌داد. این پیوند بر مبنای اتحاد با بلوک غرب بنا شده بود و تعهدی دوجانبه میان اروپا و آمریکا بر سر بازار آزاد و ارزش‌های دنیای غرب بود.
روابط ترنس‌آتلانتیک البته عناصر و پایه‌های دیگری هم داشت. سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، اتحادیه اروپا، روابط دوجانبه نزدیک با کشورهای مرکزی و غرب اروپا، وابستگی متقابل گسترده و سرمایه‌گذاری دوجانبه از دیگر عناصر این روابط استراتژیک بودند. دولتهای متوالی آمریکا و بسیاری از اعضای کنگره از این روابط حمایت و آن را وسیله‌ای برای ارتقای امنیت و ثبات ایالاتمتحده و افزایش هرچه بیشتر نفوذ جهانی آمریکا ارزیابی می‌کردند.
اما داستان روابط دو سوی آتلانتیک در دوره ترامپ، داستان دیگری بود. در چهار سال گذشته این روابط به قدری سرد و شکننده شد که رئیس‌جمهوری ایالاتمتحده بی‌پروا از «اتحادیه اروپا» به‌عنوان «بزرگ‌ترین دشمن آمریکا» نام می‌برد.
از آن سو، هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان، کشوری که ترامپ آن را رقیب بزرگ اقتصادی برای آمریکا می‌دانست در سخنانی در نشست سالانه شورای اروپایی روابط خارجی تاکید کرد که مستقل از نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، اروپا باید تدبیری برای مهار بحران‌‌های متعدد در مجاورت اروپا، حتی بدون مشارکت ایالاتمتحده بیندیشد.
ناامیدی اروپا از آمریکا تا آنجا پیش رفت که چندی پیش زمزمه‌هایی مبنی بر چرخش اروپا به سمت چین با هدف پر کردن خلأ ناشی از تضعیف روابط ترنس آتلانتیک به گوش می‌رسید.
بسیاری از نخبگان اروپایی هم مانند وزیر خارجه آلمان می‌اندیشند. آنان باور دارند که روابط اروپا و آمریکا حتی با وجود خروج ترامپ از کاخ سفید تغییر معناداری نخواهد کرد. به باور این دسته از افراد، بایدن، همچنان به روند «حمایت‌گرایی» در تجارت ادامه خواهد داد، مشی انزواگرایانه ترامپ را دنبال میکند و چک سفید امضا برای دفاع از اروپا به آنها نخواهد داد.
این توصیه‌ای است که ابتدا از سوی سناتور‌هایی همچون الیزابت وارن از ایالت ماساچوست و برنی سندرز از ایالت ورمونت تجویز می‌شد، اما هر دوی این سناتور‌ها بر همکاری‌های بین‌المللی بر سر مسائلی همچون حقوق بشر تاکید داشتند. امروز هم اروپایی‌های بدبین، گمان می‌کنند که جو بایدن هم ممکن است همین راه را طی کند.
واقعیت اما این است که فرسودگی روابط ترنس‌آتلانتیک مدت‌ها پیش از ریاست‌جمهوری ترامپ و در زمان جورج بوش پسر آغاز شده بود، گرچه باراک اوباما تلاش کرد این روابط را – دست‌کم به صورت نمایشی- اندکی ارتقا بخشد.
در زمان ریاست‌جمهوری اوباما بود که ایالاتمتحده به صراحت اعلام کرد محور سیاست‌خارجی آمریکا از آتلانتیک (اقیانوس اطلس) به پاسیفیک (اقیانوس آرام) با هدف مهار چین تغییر کرده‌است.
پیش‌تر نیز روسای جمهور آمریکا همواره از این موضوع شکایت داشتند که اروپایی‌ها و در راس آنها آلمانی‌ها برای دفاع از خود هزینه چندانی نمی‌کنند تا بیشتر به ناتو – که بودجه عمده آن را آمریکا تامین میکند- وابستگی داشته‌باشند. آنان بر این عقیده بودند که اروپایی‌ها در نظام تجارت جهانی هم از آمریکایی‌ها «سواری مجانی» می‌گیرند.
ترامپ تنها این اختلافات را با زبانی صریح، شفاف و بدون ملاحظات سیاسی بیان کرد. او که بر خلاف اسلافش به آداب دیپلماتیک پایبند نبود، «غرب» را به‌عنوان یک پیکر واحد که ارزش‌های لیبرالی را ترویج میکند و به «دفاع جمعی» اعتقاد دارد، نمی‌نگرد.
ترامپ در جنگ‌های تجاری‌اش تعرفههای گسترده‌ای برای فولاد و آلومینیوم اروپا وضع کرد و شک و تردید‌ها بر تعهدش به ناتو را افزایش داد. جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی ترامپ احتمال داده بود که ترامپ اگر در انتخابات ریاست‌جمهوری پیروز شود، از سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، خارج خواهد شد.
در نقطه مقابل و بر خلاف بدبینی عده‌ای در اروپا به رئیس‌جمهور منتخب، در قاره سبز خوش‌بینی‌هایی هم به سیاست‌خارجی بایدن وجود دارد. به باور این عده، بایدن که به نسل سیاستمداران کلاسیک آمریکایی متعلق است، موضعی کاملا متفاوت از ترامپ دارد، تا جایی که از او به‌عنوان یک «ترنس‌آتلانتیکیست» نام می‌برند که روابط بسیار نزدیکی با رهبران اروپایی از جمله آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان دارد.
علایق بین‌الملل‌گرای بایدن میتواند سیاست‌خارجی آمریکا را به دوران جورج بوش پدر بازگرداند. او که بسیار به احیای نقش رهبری آمریکا علاقه دارد، یقینا در پرونده‌های مهم جهان از جمله موضوع هسته‌ای ایران ورود متفاوتی خواهد کرد. حمایت از کشورهایی که آمریکا آنان را کشورهای دموکراتیک توصیف میکند و متحدان ایالاتمتحده از جمله مهم‌ترین وعده‌های بایدن است. او بر حمایت از ناتو تاکید خواهد کرد و به پیمان آب و هوایی پاریس و سازمان بهداشت جهانی بازخواهد گشت.
گرچه شاید شکاف ایجادشده میان آمریکا و اروپا با پیروزی بایدن یک‌شبه پر نشود، اما قطعا او به جای جنگ بر سر مسائل مهمی همچون تجارت آزاد، تغییرات آب و هوایی و حقوق بشر با اروپا، به پای میز مذاکره بازخواهد گشت.
بی‌تردید همکاری تنگاتنگ با تروئیکای اروپا (فرانسه، بریتانیا و آلمان) بر سر موضوع ایران از اولویت‌های این دموکرات کهنه‌کار است.
او در یادداشتی که برای سی.ان.ان نوشت به تشریح سیاست‌خارجی دولتش در قبال ایران پرداخت و ضمن انتقاد شدید از خروج یکجانبه ترامپ از برجام بر همکاری با متحدان آمریکا تاکید کرد. به عقیده بایدن، ترامپ درباره موضوع ایران تنها شده و سیاست‌های او تهران را به سمت چین و روسیه سوق داده است. بایدن در نقد سیاست‌خارجی آمریکا در عصر ترامپ می‌گوید او با خروج از قراردادی که خود آمریکا آن را منعقد کرده بود وضعیت را به جایی رسانده که اکنون متحدان آمریکا به جای قرار گرفتن در کنار این کشور برای مقابله با ایران، انرژی خود را صرف مخالفت با تصمیم ترامپ می‌کنند و واشنگتن با ترکیبی از تقابل با شرکایش و انزوای هرچه بیشتر مواجه شده‌است.
برنامه بایدن همکاری هرچه بیشتر و نزدیک‌تر با شرکای اروپایی برای مواجهه با ایران است.
اگرچه یک روی پیروزی بایدن میتواند خبر خوبی برای ایران باشد و چشم‌انداز مثبتی برای کاهش تنش‌ها میان تهران و واشنگتن ایجاد کند، اما تفاوت او با ترامپ، توان بالای او برای اجماع‌سازی با متحدان اروپایی علیه ایران و همراه کردن آنها و حتی روسیه و چین است - اتفاقی که در دوره اوباما هم رخ داد- ولی ترامپ فاقد این مهارت دیپلماتیک بود. همین موضوع شاید توافق و مذاکره احتمالی ایران و آمریکا را دشوارتر از هر زمان دیگری کند و موانع بیشتری بر سر راه آن ایجاد کند.
برای موفقیت در چنین مذاکراتی، دستگاه دیپلماسی ایران باید فعالانه‌تر عمل کند و رایزنی‌های گسترده‌تری با اروپایی‌ها و روسیه و چین انجام دهد. پیگیری یک سیاست چند‌جانبه‌گرایانه از شرق دور تا غرب اروپا اکنون باید اولویت دستگاه دیپلماسی ایران باشد. شکست هرگونه اجماع علیه ایران، اکنون وظیفه اصلی دستگاه دیپلماسی ایران است.
از سوی دیگر، بایدن با درس گرفتن از تجربه ناموفق اوباما در توافق با ایران (بدون رضایت حزب جمهوری‌خواه و حتی برخی دموکرات‌ها)، به‌دنبال تشکیل یک کمیته فراحزبی از دو حزب اصلی ایالاتمتحده، یعنی احزاب دموکرات و جمهوری‌خواه است تا بتواند با مشورت گرفتن از این کمیته، برای هرگونه توافق احتمالی با ایران اجماع‌سازی کند. این الگو میتواند از سوی تهران نیز اجرایی شود.
با توجه به وجود دو نگرش متفاوت درباره مذاکره احتمالی با واشنگتن در سطوح عالی نظام، به خصوص میان دولت و مجلس، ایجاد یک کمیته فراجناحی که بتواند یک وفاق ملی را بر سر هرگونه مذاکره و توافق احتمالی با واشنگتن ایجاد کند، ضروری به نظر می‌رسد تا از اختلاف و تشتت آرایی که در زمان حصول توافق برجام وجود داشت، جلوگیری کند.