به گزارش «دنیای بورس» به نقل از ایرنا، شستا یکی از شرکت‌های بزرگ دولتی است که در صنایع، شرکت‌ها و محصولات متنوعی حضور دارد؛ از قیر گرفته تا سیم‌کارت تلفن همراه و از شیر تا یخچال‌سازی. دامنه بنگاه‌داری این شرکت آنقدر وسیع است که عرضه سهام آن در بورس می‌تواند روزنه امیدی برای خروج سازمان تأمین اجتماعی به عنوان یک نهاد دولتی از امور تصدی‌گیری و بازگشت به نقش حاکمیتی خود باشد.
شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی یا شستا در حال گذراندن مراحل پذیرش در بورس اوراق بهادار است. شرکتی که پیش از این بارها به‌دلیل پاداش‌های بعضاً نامتعارف مدیران، انتصابات و نیز دو تجربه تحقیق و تفحص توسط مجلس خبرساز شده بود، این بار با خبر عرضه اولیه یکی از زیرمجموعه‌های خود یعنی شرکت صبا تأمین، دوباره مورد توجه قرار گرفته است. مدیر عامل این شرکت گفته است عرضه سهام شستا نیز به زودی انجام می‌شود.
محمد رضوانی‌فر، مدیرعامل شستا درباره مراحل پذیرش این شرکت در بورس گفت: با انجام مراحل اداری و همکاری سازمان بورس در نظر داریم حداکثر تا هفته اول اردیبهشت ماه سال جاری نماد معاملاتی شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی با نماد شستا در بورس عرضه شود.
به گفته رضوانی‌فر، عرضه سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی نیز ادامه خواهد یافت و امسال، شرکت‌های سیمان تأمین، ذغال سنگ پرورده طبس، تأمین سرمایه امین، ملارد شیر، لطیف، چوب و خزر کاسپین و همچنین صنایع عمومی تأمین وارد بورس خواهند شد.
شستا چیست؟
این مسئله را که شستا چیست و چرا تعداد زیادی هلدینگ و شرکت‌های مختلف در زیر مجموعه آن قرار دارند، باید در نظام بازنشستگی کشور جست‌وجو کرد. بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی، تا زمان بازنشستگی به‌صورت ماهانه مبالغی را به‌عنون حق بیمه به این سازمان پرداخت می‌کنند تا پس از بازنشستگی بتوانند از حقوق و مزایایی برخوردار باشند. سازمان تأمین اجتماعی نیز برای حفظ ارزش این حق بیمه‌ها و افزایش سودآوری، شرکت‌های زیادی را در قالب شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی خریداری کرده است.
این موضوع موجب شد ۹ هلدینگ بزرگ شامل «سرمایه‌گذاری نفت، گاز و پتروشیمی تأمین»، «سرمایه‌گذاری دارویی تأمین»، «سرمایه‌گذاری سیمان تأمین»، «سرمایه‌گذاری صدر تأمین»، «سرمایه‌گذاری صبا تأمین»، «سرمایه‌گذاری صنایع عمومی تأمین»، «رایتل»، «سرمایه‌گذاری توسعه انرژی تأمین» و «کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران» به‌عنوان هلدینگ‌های تابعه آن قرار گیرند.
در واقع شستا که با هدف تأمین بازنشستگان تأسیس شده بود، با ورود به صنایع مختلفی مانند نفت و گاز و پتروشیمی، دارو، معدن و کانی‌ها، بخش مالی، فناوری اطلاعات، حمل‌ونقل دریایی، دامپروری و لوازم خانگی به شرکتی بزرگ تبدیل شد که از اهداف اولیه خود فاصله می‌گرفت.
در شستا چه می‌گذرد؟
شرکت‌هایی که برای پذیرش در بورس اوراق بهادار اقدام می‌کنند، لازم است سندی به نام «امیدنامه» را که حاوی اطلاعاتی درباره معرفی شرکت، نحوه فعالیت، سهامداران و نیروی انسانی است، منتشر کنند. امیدنامه شستا که روز سه‌شنبه در سایت کدال قرار گرفت، نشان می‌دهد شستا علاوه بر این که بنگاه‌دار بزرگی است، به‌نوعی کارفرمای بزرگی نیز هست. تعداد کارکنان گروه شستا بر اساس صورت‌های ملی منتهی به خرداد ۱۳۹۸، ۴۴ هزار و ۶۹۰ نفر و کارکنان شرکت نیز ۸۶ نفر است.
سرمایه ثبت شده شستا، ۸۰۰۰ میلیارد تومان و سهامدار عمده آن، سازمان تأمین اجتماعی است. «مؤسسه خدمات بهداشتی درمانی میلاد سلامت»، «شرکت مشاور مدیریت و خدمات ماشینی تأمین»، «مؤسسه املاک و مستغلات تأمین اجتماعی»، «شرکت سرمایه‌گذاری خانه‌سازی ایران»، «شرکت رفاه‌گستر تأمین اجتماعی» و «مؤسسه حسابرسی تأمین اجتماعی» در مجموع ۶۰۰۰ سهم از ۸۰ میلیارد سهم شستا را در اختیار دارند.
شرکت‌های زیرمجموعه شستا
شرکت‌های زیرمجموعه شستا در قالب هلدینگ‌هایی ۹گانه آن، در صنایع مختلفی در حال فعالیت هستند. گروه تاپیکو یا شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین با در اختیار داشتن بیش از ۳۰ شرکت مدیریتی و وابسته، در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، تایر خودرو، سلولزی و سایر صنایع در حال فعالیت است. حدود ۳۴ درصد از ظرفیت تولید قیر و نیز ۲۰ درصد از تایر ایران در اختیار شرکت‌های گروه تاپیکو قرار دارد.
گروه تیپیکو، هلدینگ سرمایه‌گذاری دارویی تأمین است که در بخش‌های مختلف زنجیره ارزش صنعت دارو از قبیل مدیریتی، مدیریت داروخانه، توزیع محصولات، تولید محصول نهایی، تولید مواد اولیه، تحقیقات دانش‌بنیان و نیز بازرگانی در حال فعالیت است. تیپیکو در سال ۱۳۹۷ سهمی بیش از ۱۷ درصدی از کل بازار دارویی کشور داشته است.
شرکت سرمایه‌گذاری صدر تأمین یا تاصیکو در زمینه صنایع فلزی، کانی‌های فلزی و غیرفلزی و نیز صنایع کاشی و سرامیک فعالیت می‌کند و سهم قابل توجهی از ظرفیت تولید محصولات این گروه‌ها را به خود اختصاص داده است.
حدود ۸۸ درصد از ظرفیت تولید سولفات سدیم، ۷۱ درصد از کائولن فرآوری شده یا خاک چینی که در صنایع مختلفی از جمله کاغذسازی، رنگ‌سازی، لاستیک‌سازی، پلاستیک، تولید کودهای شیمیایی، فایبرگلاس و ساخت لوازم آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد در اختیار هلدینگ تاصیکو از هلدینگ‌های تابعه شستا است.
شرکت سرمایه‌گذاری صبا تأمین که با عرضه اولیه امروز به بورس آمد، به‌عنوان یک هلدینگ سرمایه‌گذاری از طریق شرکت کارگزاری صبا تأمین و شرکت کارگزاری باهنر، در بورس اوراق بهادار، بورس کالا و بورس انرژی فعالیت دارد.
علاوه بر این، شرکت بیمه تأمین آینده، شرکت سرمایه‌گذاری هامون شمال نیز از دیگر زیرمجموعه‌های صبا تأمین هستند که در زمینه کارگزاری بیمه و توسعه کسب‌وکار فعالیت می‌کنند. ۴۳.۳ درصد از سهام بانک کارآفرین، ۹.۱ درصد از سهام بانک تجارت و ۶.۶ درصد از سهام بانک ملت متعلق به شرکت سرمایه‌گذاری صبا تأمین است.
گستردگی بنگاه‌ها؛ از تولید شیر تا تولید یخچال
دیگر فعالیت‌هایی که توسط شستا انجام می‌شود در زمینه‌های سیمان، سرمایه‌گذاری در صنایع عمومی و نیز مدیریت صنایع نوین است. به‌طور مثال، ۳۰ درصد از تولید و ۳۳ درصد از فروش سیمان کشور در سال ۱۳۹۷ توسط هلدینگ‌های شستا انجام شده است.
همچنین در زمینه صنایع عمومی، بخش عمده فعالیت‌ها شستا از طریق صنایع لوازم خانگی پارس خزر، پارس الکترونیک و ارج انجام می‌شود و در کنار آن، تولید شیر در قالب فعالیت‌عای دامپروری دنبال می‌شود. هلدینگ شمص یا شرکت مدیریت صنایع نوین تأمین نیز سهامدار عمده شرکت‌های فعال در زمینه ارتباطات و فناوری اطلاعات مانند رایتل، داتک و شبکه‌گستر پادرا است.
شستا به‌عنوان یک شرکت دولتی با مجموعه گسترده و پر تعدادی از صنایع، شرکت‌ها و محصولات در دوره فعالیت خود به بنگاه‌داری دولتی دامن زده است و عرضه آن در بورس می‌تواند علاوه بر افزایش شفافیت در عملکرد این شرکت، به ارتقای بهره‌وری و سودآوری آن بینجامد و سازمان تأمین اجتماعی را از نقش بنگاه‌دار بزرگی که مدیریت شرکت‌ها متنوعی را بر عهده دارد، به ناظری که در راستای ارتقای سطح رفاه بیمه‌شدگان و بازنشستگان تلاش می‌کند، تغییر دهد.