به گزارش «دنیای بورس» به نقل از خبرگزاری صدا و سيما، پایگاه انگلیسی «میدل ایست آی» در گزارشی اختصاصی به نقل از منابع آگاه نزدیک به خاندان سلطنتی ریاض نوشت: طرح محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی این است که تا قبل از آغاز نشست گروه ۲۰ که قرار است ماه نوامبر برگزار شود، در منصب پادشاهی قرار بگیرد.
میدل ایست آی افزود: ولیعهد عربستان هرگز منتظر نمی‌ماند تا پدرش بمیرد و پس از مرگ پدر منصب پادشاهی را در اختیار بگیرد، او پدرش را مجبور می‌کند تا از پادشاهی کناره گیری کند. بعد از دستگیری احمد بن عبدالعزیز برادر شاه سعودی به اتهام طرح کودتا علیه «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان، کنار زدن شاهزاده‌های خاندان سلطنتی در عربستان سعودی همچنان ادامه دارد. که بیش از ۲۰ شاهزاده سعودی به دلیل آنچه که ظاهراً بخشی از کودتا برای سرنگونی ولیعهد عربستان بوده، بازداشت شده‌اند.
به نوشته میدل اسیت آی، تاکنون نام چهار نفر از بازداشت‌شدگان برای این روزنامه مشخص شده که شامل شاهزاده احمد بن عبدالعزیز، شاهزاده نایف بن احمد بن عبدالعزیز رئیس سازمان اطلاعات و امنیت نیرو‌های زمینی، شاهزاده محمد بن نایف ولیعهد پیشین عربستان و نواف بن نایف عمو زاده محمد بن سلمان می‌شوند.
طبق این گزارش، لحظاتی بعد از بازداشت این افراد، محمد بن سلمان به شاهزاده‌های سعودی دستور داد تا با انتشار پیام‌هایی در صفحات توییتر، وفاداری خود را به وی نشان دهند.
طبق این گزارش، بازداشت‌های اخیر، در مقایسه با بازداشت‌های ۴ نوامبر سال ۲۰۱۷ (۱۳ آبان ماه) تأثیرات به مراتب بیشتری بر ثبات پادشاهی عربستان خواهد داشت.
در نوامبر ۲۰۱۷، حدود ۵۰۰ نفر از چهره‌های سیاسی و بازرگانی عربستان طی عملیات تحت فرماندهی محمد بن سلمان که مبارزه با فساد خوانده شد، دستگیر و در هتل مجلل ریتس کارلتون تحت بازداشت قرار گرفتند.
در اکتبر ۲۰۱۸، سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و انگلیس تلاش کردند تا از محمد بن سلمان تضمین دریافت کنند که شاهزاده احمد بن عبدالعزیز پس از بازگشت به عربستان از لندن تحت بازداشت قرار نگیرد.
میدل ایست آی با اشاره به این موارد نوشت، برخلاف نوامبر ۲۰۱۷ که بن سلمان از محبوبیت زیادی در زمان بازداشت ۵۰۰ نفر از چهره‌های سیاسی و بازرگانی برخوردار بود، اما هم‌اکنون بیش از هر زمانی در خاندان سلطنتی منفور شده است.
فعال عربستانی: اتفاقات اخیر، خیز ولیعهد برای منصب پادشاهی است
رئیس جنبش اسلامی اصلاح عربستان بازداشت شاهزادگان سعودی در چند روز اخیر را، خیز ولیعهد کنونی برای تصاحب کرسی پادشاهی در کشور دانست.
به گزارش شبکه تلویزیونی الجزیره، سعد الفقیه که از لندن درباره اتفاقات اخیر عربستان به ویژه بازداشت، احمد بن عبدالعزیز، برادر پادشاه و محمد بن نایف، ولیعهد پیشین، سخت می‌گفت، تصریح کرد، اصل خبر بازداشت‌ها با سکوت مقامات رسمی مواجه شده است و منابع رسمی بازداشت این افراد را علنی نکرده اند به همین منظور تمام خبر‌های رسیده در این زمینه، همان اخباری است که ناخوداگاه به بیرون درز کرده است، بازداشت این شاهزادگان دلایلی دارد که در صدر آنها تمایلات محمد بن سلمان برای رسیدن به پادشاهی است.
وی افزود: او از سال‌ها قبل پادشاهی بر کشور را در سر داشت، بن سلمان در این زمینه، بار‌ها از احمد بن عبدالعزیز خواسته بود تا او را به عنوان پادشاه کشور بپذیرد، حتی دو ماه پیش، احمد بن عبدالعزیز دو بار به دربار فراخوانده شد و تحت فشار قرار گرفت تا بپذیرد که محمد بن سلمان پادشاهی را به دست بگیرد و سلمان بن عبدالعزیز از پادشاهی کنار بکشد. در این مسیر حتی به شاهزاده احمد وعده داده شد که هر چه مال و نفوذ بخواهد به او می‌دهند، اما این شاهزاده زیر بار نرفت و اصرار کرد در چنین شرایطی با محمد بن سلمان بیعت نخواهد کرد.
الفقیه با تاکید بر اینکه اخبار بالا کاملا درست است، افزود: محمد بن سلمان برای رسیدن به پادشاهی عجله دارد و تعجیل او می‌تواند دلایلی داشته باشد و شاید اخبار مرتبط به مرگ یا وضعیت بغرنج پادشاه هم اخبار درستی باشد. در هر حال دلایلی وجود دارد که محمد بن سلمان برای رسیدن به کرسی پادشاهی عجله دارد,، اما در این مسیر اشتباهاتی مرتکب شده که در آینده به مشکلات بزرگی برای او تبدیل خواهد شد، زیرا احمد بن عبدالعزیز پایگاه مردمی خوبی دارد و حتی نوع نگاه به او در خاندان سعود، به عنوان فردی بزرگ‌تر است در نتیجه بدرفتاری با چنین فردی نمی‌تواند بی پاسخ بماند.
سعد الفقیه ادامه داد: وقتی بازداشت‌های اولیه انجام شده بود شاهزادگان سکوت کردند، زیرا می‌دیدند که احمد بن عبدالعزیز سکوت کرده است، در هر حال پس از مدتی شاهزاده‌ها آزاد شدند و روند کار به روال طبیعی بازگشت، اما الان وقتی شخص احمد بن عبدالعزیز بازداشت می‌شود دیگر هیچ یک از اعضای خاندان حاکم احساس امنیت نمی‌کنند و همین امر می‌تواند حتی خطر ترور محمد بن سلمان را مطرح کند. با بازداشت احمد بن عبدالعزیز می‌توان پیش بینی کرد که شاهد دور جدیدی از تحرکات اعضای آل سعود خواهیم بود.
البته در بعد خارجی معتقدم تا زمانی که دونالد ترامپ حضور دارد محمد بن سلمان مشکلی نخواهد داشت، اما در بعد داخلی اگر شاهزاده‌ها حرکتی را آغاز کنند ممکن است حرکت آنان مشوقی برای برخی از شیوخ قبایل یا برخی از افسران گارد ریاست جمهوری، افسران امنیتی یا افسران ارتش جهت آمادگی برای نافرمانی باشد، این روند، غالبا در میان افسرانی است که طرفدار خاندان حاکمند و نه شخص محمد بن سلمان.
سکوت رسمی ریاض در برابر خبر بازداشت اعضای خاندان حاکم
به گزارش شبکه تلویزیونی الجزیره، خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از منابع آگاه در عربستان اعلام کرد بازداشت شاهزاده احمد بن عبدالعزیز، برادر پادشاه عربستان، محمد بن نایف ولیعهد پیشین و شاهزاده نواف بن نایف، هشدار به تمام اعضای خاندان حاکم است.
در این خبر آمده است: پیام بازداشت دو تن از این شاهزادگان که محل نگهداریشان نیز مخفی نیست، این است که وقتی این افراد بازداشت می‌شوند بازداشت هر یک از اعضای دیگر از اعضای خاندان حاکم ممکن خواهد بود.
چند روزی است که روزنامه‌های پرتیراژ و معروف از جمله وال استریت ژورنال، نیویورک تایمز و خبرگزاری رویترز، خبر بازداشت شاهزادگانی از آل سعود مانند احمد بن عبدالعزیز، محمد بن نایف، نایف بن احمد، نواف بن نایف و شاهزادگان دیگر را به همراه خبر بازداشت ده‌ها نفر از مقامات وزارت کشور و افسران عالی رتبه ارتش منتشر کرده اند، اما مقامات عربستان همچنان سکوت کرده و با آنکه موضوع مربوط به برادر پادشاه است، اما واکنشی نشان نداده اند. تا کارشناسان سکوت منابع رسمی در عربستان را به نوعی تایید اصل خبر بدانند.
هر چند سکوت محافل داخلی عربستان در برابر خبری با این اهمیت کمی عجیب به نظر می‌رسد، اما این اقدام موجب نشد تا دیگر رسانه‌ها در خارج از این کشور، سکوت در پیش بگیرند، خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از دو منبع در عربستان اعلام کرد، شاهزاده احمد بن عبدالعزیز و محمد بن نایف برنامه‌ای برای کودتا علیه ولیعهد عربستان نداشته اند و بازداشت آنان تنها هشداری به تمامی اعضای خاندان حاکم بوده است.
به عبارتی، این بازداشت‌ها انجام شد تا آن دسته از شاهزادگانی که معتقدند، از حقوقشان محروم شده اند مرز‌های خود را بشناسند و بدانند وقتی احمد بن عبدالعزیز و محمد بن نایف از خطر بازدشت در امان نیستند دیگر هیچ کسی از این خطر در امان نخواهد بود. پیام دیگر این بازداشت این است که هیچ گونه انتقادی از سیاست‌های محمد بن سلمان، ولیعهد کنونی، قابل تحمل نیست و همگان باید مطیع فرمان او باشند.
حذف ناگهـانی رقبای «بن‌سلمـان»
دنیای اقتصاد هم در گزارشی نوشت: در یک اپیزود تازه از تحولات درونی خاندان سعودی، محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان و جانشین ملک سلمان، سه شاهزاده عالی‌رتبه از جمله برادر پادشاه و ولیعهد پیشین که مانعی عمده در مسیر جانشینی او بودند را بازداشت کرد. روزنامه‌های وال‌استریت ژورنال و نیویورک‌تایمز گزارش دادند که صبح روز جمعه ۱۶ اسفند/ ششم مارس، تنی چند از شاهزاده‌های سعودی از جمله دست‌کم سه عضو ارشد خاندان سلطنتی عربستان‌سعودی به فرمان محمد بن‌سلمان بازداشت شدند.
«احمد بن‌عبدالعزیز»، برادر ملک سلمان پادشاه عربستان، پسرش «نایف بن احمد بن‌عبدالعزیز» رئیس سازمان اطلاعات و امنیت نیروی زمینی و شاهزاده «محمد بن‌نایف»، ولیعهد سابق و برادرش «نواف بن‌نایف» از جمله دستگیرشدگان هستند. ولیعهد عربستان که در رسانه‌های انگلیسی به «MbS» معروف است، آنها را به «خیانت از طریق طراحی یک کودتا» متهم کرده است. «دیوید. دی. کرک پاتریک» و «بن هوبارد» در گزارش ۷ مارس در نیویورک‌تایمز نوشتند، این بازداشت‌ها جدیدترین نشانه از تمایل ولیعهد برای اتخاذ اقدامات فوق‌العاده برای کنار زدن و تار و مار کردن رقبا و تثبیت قدرت از سوی اوست.
این گزارشگران می‌افزایند، محمد بن‌سلمان، اولین‌بار «مشت آهنین» خود را در سال ۲۰۱۷ نشان داد زمانی که صدها تن از اعضای خانواده سلطنتی و تاجران ثروتمند سعودی را در هتل ریتز-کارلتون در راستای مبارزه با فساد زندانی کرد. سال بعد یعنی در سال ۲۰۱۸ بود که عامل دیگری بر شهرت بن‌سلمان افزود و آن قتل فجیع جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول بود؛ اقدامی که براساس گزارش‌های سیا و سایر نهادهای اطلاعاتی، شخص بن‌سلمان دستور آن را صادر کرده بود.
بر این بیفزایید جنگ یمن را که آن‌هم به فرمان ولیعهد جوان کلید خورد و گذشت ۵ سال از این جنگ، موجب یک فاجعه انسانی در این کشور شده است. «پاتریک- هوبارد» در گزارش خود می‌افزایند، این بازداشت‌ها زمانی رخ می‌دهد که ترس از کرونا باعث کاهش قیمت نفت شده و برنامه‌های ولیعهد برای تنوع بخشی در اقتصاد تک محصولی عربستان راه درازی برای عملیاتی شدن در پیش دارد.
این گزارشگران می‌افزایند خبر بازداشت شاهزادگان سعودی روز جمعه از سوی فردی نزدیک به این «قبیله» فاش شد. او از ترس خطرات ناشی از بازداشت از سوی ولیعهد به شرط فاش نشدن نام سخن می‌گفت. عالی‌ترین مقامی که از سوی ولیعهد دستگیرشده، شاهزاده «احمد بن‌عبدالعزیز» است که برادر جوان‌تر ملک سلمان، پادشاه سعودی است که روزگاری امید خانواده برای سلطنت به‌شمار می‌رفت. بسیاری از اعضای خاندان سلطنت امید داشتند که او بتواند مسیر محمد ۳۴ ساله برای رسیدن به تاج و تخت را سد کند اما در قمار با محمد، مات ولیعهد شد.
«محمد بن‌نایف» که او هم پیش از این وزیر کشور و سپس ولیعهد اول بود گزینه‌ای مطلوب آمریکایی‌ها بود. برخی معتقد بودند که او به دلیل ارتباط نزدیکی که با آمریکایی‌ها دارد می‌تواند از گزینه‌های جانشینی ملک سلمان باشد (روزنامه «دنیای‌اقتصاد» در مجموعه پاورقی‌هایی با عنوان «عزیز آمریکایی‌ها» که از ۴ خردادماه ۹۵ منتشر شد به این مساله پرداخته بود) که او نیز از سوی بن‌سلمان شکار شد و نه‌تنها از ولایتعهدی برکنار شد بلکه همچون دیگر شاهزادگان دستگیر شد. «پاتریک- هوبارد» می‌افزایند در زمانی که وزیر کشور عربستان بود رابطه نزدیکی با سازمان «سیا» برقرار کرده بود.
با این حال، او هم در سال ۲۰۱۷ از سوی محمد بن‌سلمان خلع و در حبس خانگی قرار گرفت. گزارشگران نیویورک‌تایمز بر این باورند که بن‌سلمان که به مثابه پادشاه دوفاکتو (بالقوه) و به نمایندگی از پدرش اعمال قدرت می‌کرد، نه‌تنها در خاندان سلطنت که در جهان اسلام هم به دلیل تصمیم یکجانبه‌اش برای متوقف کردن دیدارها از خانه خدا به‌دلیل ویروس کرونا با مخالفت‌هایی مواجه شده بود.
یکی از دلایل این دستگیری‌ها احتمالا شرایط جسمی وخیم پادشاه عربستان است. ولیعهد با این کار می‌خواهد تمام رقبای بالقوه را پیش از درگذشت پدرش از میدان جانشینی و مخالفت به در کند. یک روایت این است که حال جسمی سلمان وخیم است و محمد با پی بردن به اینکه ممکن است پس از درگذشت پدر چالش‌هایی برایش به‌وجود آید، خود به پیشواز چالش‌ها رفت تا آنها را از سر راه برداشته و مسیر جانشینی خود را هموارتر سازد.
روایت دیگر این است که احتمالا سلمان درگذشته است اما خبر درگذشت او اعلام نشده تا زمانی که محمد شرایط زمانی را برای اعلام خبر احتمالی درگذشت پدرش مناسب ببیند. در هر حال، گزارشگران نیویورک‌تایمز می‌نویسند هیچ‌یک از شاهزادگان دستگیر شده هیچ نشانه‌ای از اینکه می‌خواهند چالشی برای ولیعهد باشند را نشان نداده‌اند. شاهزاده احمد چهره‌ای خاص در خاندان سلطنت است زیرا او تنها برادر تنی سلمان است.
هر دو از فرزندان پایه‌گذار عربستان محسوب می‌شوند. پیش از این انتقال سلطنت از برادر به برادر بود و به همین دلیل شانس احمد برای جانشینی بیشتر بود اما در سال ۲۰۱۷ ملک سلمان این سنت را شکست و سلسله جانشینی را از برادر به فرزند تغییر داد. چنین بود که محمد توانست رقبا را کنار بزند و در غیاب سلمان، به مثابه چشم و گوش پدر و جانشین او و البته پادشاه بالقوه کشور حکمرانی کند.
«مارتین چولوف» هم در گزارش ۷ مارس برای گاردین اقدام محمد بن‌سلمان برای دستگیری شاهزادگان عالی‌رتبه را «تسویه شاهزادگان» نامید و نوشت این شاهزادگان به «خیانت» و «تلاش برای کودتا» متهم شده‌اند. این گزارشگر می‌نویسد، دستگیری این شاهزادگان در روز جمعه ۱۶ اسفندماه گمانه‌زنی‌هایی را در مورد سلامت جسمی ملک سلمان برانگیخت و شوک بزرگی به این کشور وارد ساخت. مخالفان تبعیدی حتی پا را فراتر گذاشته و محمد بن‌سلمان را به کودتا علیه پدر خود متهم کرده‌اند و می‌گویند او می‌خواهد قدرت را از پدر بگیرد.
برخی منابع به گاردین گفته‌اند که اقدامات محمد برای بازداشت شاهزادگان «پیشگیرانه» است و این اقدامات به دنبال وخامت در وضعیت جسمی پادشاه صورت می‌گیرد. گزارشگر گاردین می‌افزاید، صرف‌نظر از اتهام کودتا علیه شاهزادگان اما یک چیز ظاهرا مسلم است؛ اینکه در درون خاندان سعودی اجماع نظری در مورد پادشاهی محمد بن‌سلمان وجود ندارد و منتقدان در گوشه و کنار می‌کوشند با طرح نام‌هایی همچون احمد بن‌عبدالعزیز یا محمد بن‌نایف نشان دهند که با پادشاهی محمد سر سازگاری ندارند.
مارتین چولوف می‌افزاید، در تمام مدتی که محمد مشغول قلع و قمع مخالفان تاج و تخت خود بود، پادشاه عملا نه سخنی بر زبان راند و نه موضعی گرفت. او کاملا سکوت پیشه کرده بود و این نشان می‌دهد که پادشاه مخالفتی با اقدامات فرزندش نداشت. این گزارشگر می‌افزاید چنین استنباط می‌شود که پادشاه فرزندش را مختار کرده تا در مورد پروژه‌های دولت‌سازی و بازسازی چهره فرهنگی عربستان دست به اقداماتی بزند که از قضا به مذاق برخی تندروها خوش نیامده است. ملک سلمان روز پنج‌شنبه نیز با دومینیک راب، وزیرخارجه انگلیس، در ریاض با حضور ولیعهد نشست داشت.
این گزارشگر می‌افزاید، اگرچه شایعاتی در مورد وخامت حال سلمان مطرح شده اما دیدار او با وزیر خارجه انگلیس نشان می‌دهد که احتمالا او در جریان این دستگیری‌ها بوده است. با توجه به این شرایط، از دیروز شنبه ۱۷ اسفندماه از ترس ناآرامی‌های احتمالی، مقررات منع آمد و شد در پایتخت برقرار شده است.
با این حال، گزارشگر گاردین معتقد است که تمام این اقدامات در حالی انجام می‌گیرد که احتمالا به‌زودی محمد بن‌سلمان سلطنت خود بر عربستان را اعلام کند. یکی از مقام‌های سعودی به شرط فاش نشدن نام به گاردین می‌گوید:«۱۰۰ درصد سخت است بگوییم چه رخ داده یا خواهد داد. شایعات زیاد است. پادشاه آنقدر منزوی شده که هیچ‌کس دقیقا نمی‌داند چه شده یا چه خواهد شد».
مقاله الخلیج آنلاین | بعد از زلزله بزرگ در عربستان چه اتفاقی می‌افتد؟
همچنین خبرگزاری صدا و سیما نوشت: پایگاه اینترنتی الخلیج آنلاین در مقاله ای با عنوان "شاهزادگان ارشد آل سعود در بازداشت بن سلمان .. بعد از زلزله بزرگ پیش بینی می‌شود چه اتفاقی بیفتد؟ " نوشت جهان عرب روز شنبه با خبر‌های منتشر شده از عربستان درباره اقدام مقامات رسمی به بازداشت شاهزادگان ارشد خاندان حاکم از خواب بیدار شد. این اقدام به گفته ناظران بیشتر شبیه زلزله‌ای است که در عربستان رخ داده است.
الخلیج آنلاین افزود: نکته قابل توجه این است که روزنامه‌های وال استریت ژورنال و نیویورک تایمز خبر اقدام مقامات عربستان به بازداشت شاهزاده احمد بن عبدالعزیز کوچک‌ترین برادر ملک سلمان و محمد بن نایف ولیعهد سابق این کشور را منتشر کردند به ویژه اینکه این دو شخص رابطه قوی با نهادهای نظامی و امنیتی دارند، زیرا قبلا سمت‌های حکومتی داشتند که مهم‌ترین آنها وزارت کشور است که کنترل همه بخش‌های کشور را در اختیار دارد. همچنین به دو شاهزاده احمد و بن نایف به عنوان نامزد‌های پادشاهی و جانشینی سلمان به جای محمد بن سلمان نگریسته می‌شود.
بن سلمان تابستان سال ۲۰۱۷ در میان نارضایتی در خاندان حاکم بر اساس گزارش‌های غربی، به عنوان ولیعهد عربستان منصوب شد. بن سلمان برخلاف آنچه که در زمان به عهده گرفتن سمت ولیعهدی ظاهر شد از چهره دیگر خود پرده برداشت. بن سلمان در آن موقع دست محمد بن نایف را بوسید و در مقابل پسر عموی خود متواضع و شرم سار ظاهر شد، اما بعد از دو و نیم سال اوضاع به طورکامل تغییر کرده است به طوری که گارد پادشاهی او را بازداشت کرد.
علاوه بر این دو شاهزاده، بازداشت‌های اخیر به گفته رسانه‌های بین المللی شامل سعود بن نایف وزیر کشور فعلی و پدرش عبدالعزیز بن سعود بن نایف و نواف بن نایف و همچنین نایف پسر شاهزاد احمد شد. این بازداشت‌ها که سر و صدای زیادی به راه انداخته سوالات زیادی درباره پیامد‌های این حادثه و نتایج آن برانگیخته و یکی از سوالات این است که بن سلمان چه نقشه‌ای برای این دو شخصیت قدرتمند کشیده است. به ویژه اینکه بن سلمان بدون توجه به موج نارضایتی در خاندان حاکم پیش می‌رود و اصرار دارد هر کسی را که برای رسیدن به پادشاهی سر راهش قرار گیرد از میان بردارد.
با توجه به اینکه مقامات عربستان در برابر حوادثی که در این کشور رخ می‌دهد سکوت اختیار کرده اند نگاه‌ها به رسانه‌های جهانی دوخته شده است تا از آنچه در این کشور رخ می‌دهد و سیاست خصمانه‌ای که از زمان به قدرت رسیدن ملک سلمان در پیش گرفته است مطلع شوند. در این حال بلومبرگ به نقل از منبعی که به نامش اشاره نکرد گزارش داد دربار پادشاهی عربستان به خاندان حاکم اطلاع داد که شاهزاده احمد و ولیعهد سابق قصد دارند علیه ملک سلمان کودتا کنند و همین مساله باعث بازداشت آنها شد.
در ادامه این مقاله آمده است: محمد القحطانی مخالف عربستانی در مصاحبه با الخلیج آنلاین جزئیات جدیدی از بازداشت شاهزادگان ارشد خاندان حاکم پرده برداشت و گفت اطلاعاتی به دست بن سلمان رسیده مبنی بر اینکه درخواست‌هایی از داخل نهاد نظامی از سوی فرماندهان به شاهزاده احمد و بن نایف منتقل شده با این مضمون که اجرای کودتای نظامی ضروری است. سعد القحطانی گفت حرف و حدیث‌های زیادی در نهاد نظامی به میان آمده و درخواست‌هایی به شاهزادگان بازداشت شده منتقل شده تا اینکه این درخواست‌ها به گوش ولیعهد رسیده و ولیعهد به سرعت این دو شاهزاده را بازداشت و زندانی کرده است.
بعد از مصاحبه القحطانی با الخلیج آنلاین روزنامه وال استریت ژورنال اعلام کرد شماری از افسران وزارت خانه‌های کشور و دفاع عربستان به اتهام تلاش برای کودتا در کشور بازداشت شده اند. از سوی دیگر روزنامه انگلیسی گاردین نوشت نیرو‌های امنیتی عربستان از بیم وقوع ناآرامی‌ها در پی بازداشت شاهزادگان؛ مراکز ایست و بازرسی در همه راه‌های ریاض پایتخت این کشور ایجاد کرده اند.
ناظران معتقدند منطق می‌گوید اگر بن سلمان بخواهد عمو و پسر عموی خود را پشت میله‌های زندان نگه دارد حرف و حدیث‌ها درباره محاکمه قریب الوقوع این دو شاهزاده خواهد بود تا وجهه قانونی به بازداشت آنها داده و این بهانه آورده شود که این مسئله اکنون در دست دستگاه قضایی است. اما محاکمه‌هایی که مقامات عربستان در دوره بن سلمان برای افراد بازداشت و زندانی شده انجام داده اند به گفته سازمان‌های حقوقی بین المللی؛ مبهم و کاملا سری و فاقد کمترین معیار‌های عدالت و شفافیت بوده است.
محاکمه افراد متهم به قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول از جمله این موارد به شمار می‌رود. به طوری که دادستانی عربستان اسامی یازده نفری را که در دادگاه حاضر شدند و افرادی که به اعدام یا ۲۴ سال زندان محکوم شدند؛ اعلام نکرد. همچنین هیچ تصویری از جلسه‌های محاکمه منتشر نشد.
همه حوادثی که در دوره بن سلمان رخ داده و علنی شده حاکی از برخورد با زور و مشت آهنین و از میان برداشتن همه منتقدان او و زندانی شدن هر مخالفی است. با بهای سنگینی که بن سلمان می‌پردازد ولیعهد جوان از راهی که با استفاده از زور ترسیم کرده است به هیچ قیمتی خارج نخواهد شد و این به معنای نگه داشتن دو وزیر کشور سابق در بازداشت و محکوم شدن آنها به زندان به مدت طولانی است.
همچنین این ممکن است به آن معنا باشد که این دو شاهزاده از زندان آزاد نخواهند شد مگر بعد از مردن. همان کاری که عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر با محمد مرسی اولین رئیس جمهور منتخب در تاریخ این کشور کرد و او را به زندان انداخت و از دستگاه قضایی برای محاکمه با یک سری اتهامات استفاده کرد در حالیکه سازمان‌های حقوقی بین المللی گفتند این اتهامات باطل است. این روند سال‌ها ادامه یافت تا اینکه مرسی بعد از مدت‌ها بی توجهی به اوضاع جسمانی اش در سالن دادگاه جان باخت. عبدالفتاح السیسی در تابستان سال ۲۰۱۳ که وزیر دفاع بود، کودتای نظامی را رهبری کرد.
عطوان: بازداشت شاهزاده‌های سعودی چیزی فراتر از یک کودتاست
سردبیر روزنامه اینترنتی رای الیوم، احتمال کودتا در عربستان را منتفی اعلام و بازداشت شاهزاده های سعودی را چیزی فراتر از یک کودتا در عربستان توصیف کرد.
عبدالباری عطوان تحلیلگر سرشناس جهان عرب درباره تحولات اخیر در عربستان سعودی گفت: تحولات اخیر عربستان پیوسته ما را شگفت زده می‌کند چرا اکنون در عربستان تغییرات اساسی و بنیادینی در حال رخ دادن است. وال استریت ژورنال، رویترز و نیویورک تایمز خبر‌هایی درباره اینکه شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی، عمویش احمد بن عبد العزیز و احمد بن نایف ولیعهد سابق را بازداشت کرده منتشر کرد. تا این لحظه، عربستان این خبر را تایید یا تکذیب نکرده است، اما دلیل این سکوت چیست؟ سکوت اغلب نشانه رضایت است.
عطوان افزود: ممکن است این خبر‌ها از سوی سی آی ای منتشر شده که محمد بن سلمان را تحت فشار قرار دهند یا اینکه این اخبار با اطلاع محمد بن سلمان درز کرده است. شاید عربستان نمی‌خواسته است که به صورت رسمی در این باره اظهار نظر کرده است از این رو این خبر را به صورت غیر مستقیم از طرف خبرگزاری‌های آمریکایی منتشر کرده است. در این صورت محمد بن سلمان خود انتشار این خبر را به امریکایی‌ها توصیه کرده است. گفته می‌شود که شاید محمد بن سلمان حدود ۲۰۰ شاهزاده را بازداشت کرده باشد من نیز شخصا بعید نمی‌دانم که این اتفاق رخ داده باشد چرا که عاقلانه نیست که بن سلمان تنها احمد بن عبد العزیز و محمد بن نایف را بازداشت کرده باشد.
بنده، کودتای نظامی در عربستان را بعید می‌دانم. کودتای نظامی یا سیاسی ابزار و ادواتی نیاز دارد برای کودتای نظامی باید نیرو و تجهیزات نظامی در اختیار داشت این در حالی است که اگر ما به احمد بن عبد العزیز نگاه کنیم او مسولیتی ندارد بلکه او در وضعیتی شبیه به حصر خانگی بود علاوه بر این محمد بن نایف نیز خانه نشین بود بنابراین این‌ها نمی‌توانستند بدون اجازه بن سلمان کاری انجام دهند؛ بنابراین احتمال وقوع کودتا در عربستان منتفی است. هر دو شاهزاده، قدرت، نیرو و سلاح نظامی نداشتند تا بتوانند دست به کودتا بزنند.
به نظر من، موضوع شرایط عربستان خطرناک‌تر از کودتاست، احمد بن عبد العزیز پیوسته از محمد بن سلمان انتقاد می‌کرد، احمد بن عبد العزیز برادر کوچک ملک سلمان است که از بن سلمان انتقاد می‌کرد. احمد بن عبد العزیز از جنگ یمن، از بستن حرمین شریفین وضعیت اقتصادی در عربستان انتقاد کرد. ما در یوتیوب شاهد ویدیو‌هایی از احمد بن عبد العزیز بودیم که او در لندن و یا به اصطلاح روزنامه‌های انگلیسی در تبعیدگاه اختیاری خود به تظاهرکنندگان توصیه می‌کرد که نسبت به حمله عربستان به یمن اعتراض کنند.
این در حالی است که ملک سلمان و پسر وی محمد بن سلمان تصمیم جنگ یمن را گرفتند بنابراین این تصمیم ارتباطی به خاندان حاکم نداشت اتفاقا این موضع گیری احمد به عبد العزیز نشان داد که در درون خاندان سعودی برخی مخالف جنگ با یمن هستند. با این اوصاف به نظر بنده وجود کودتا در عربستان منتفی است. اما چرا احتمال کودتا در عربستان وجود ندارد؟
تحلیل شخصی من این است که محمد بن سلمان ۳ موسسه و نهاد اصلی حکومتی را به حاشیه راند. اولین نهاد خاندان آل سعود بود خاندان سعودی بسیار گسترده است به طوری که بیش از ده هزار شاهزاده را شامل می‌شود که هر یک از آنها خود را برتر از مردم می‌دانند و برای خود تشکیلاتی دارند و خود را وارث حکومت می‌دانند.
محمد بن سلمان همه کسانی را که با او بیعت نکردند را به حاشیه راند مثلا احمد بن عبد العزیز با محمد بن سلمان بیعت نکرد علاوه بر این ولید بن طلال نیز با تاخیر با بن سلمان بیعت کرد. مرحوم شاهزاده طلال با بیعت با محمد بن سلمان مخالف بود. علاوه بر این خالد بن طلال و فرزندان پادشاه سابق عربستان نیز با بیعت با بن سلمان مخالف بودند؛ بنابراین شاهزاده ولید بن طلال، شاهزاده احمد بن عبد العزیز از جمله کسانی بودند که با بیعت با محمد بن سلمان مخالف بودند و به همین دلیل نیز بن سلمان در صدد به حاشیه راندن آنها برآمد و محمد بن سلمان تنها توانست نظر برخی از مخالفان را به خود جذب کند.
نهاد دومی که به حاشیه رانده شد گروه اقتصادی بود این شاهزاده‌ها صدها میلیارد دلار سرمایه دارند بنابراین به حاشیه راندن آنها موجب عدم بهره مندی از سرمایه‌های آنها می‌شود شما به خوبی داستان هتل ریتز را می‌دانید که بسیاری از شاهزاده و فعالان عرصه اقتصادی در این هتل بازداشت شدند. نهاد سومی که بن سلمان در صدد به حاشیه راندن آن اقدام کرد نهاد وهابیت است که منظور از آن روحانیون وهابی است.
اکنون درگیری و اختلاف در جناح سدیری است این به این معناست که بعد از اینکه محمد بن سلمان برای به حاشیه راندن خاندان بزرگی اقدام کرد اکنون به دنبال به حاشیه راندن خاندان‌های حاکم کوچک‌تر است. به عبارت دیگر وی به دنبال به حاشیه راندن خاندان سلمان است. محمد بن سلمان احمد بن عبد العزیز که وابسته به جناح سدیری است و جناح سدیری وی را به عنوان نامزد تصدی بادشاهی می‌دانند علاوه براین محمد بن نایف را که یکی دیگر از نامزد‌های تصدی پست پادشاهی عربستان بود بازداشت کرد.
شاهزاده احمد بن عبد العزیز پیوسته در جلسات خصوصی و علنی از محمد بن سلمان انتقاد می‌کرد حتی یکی از کسانی که در جلسات با او شرکت می‌کرد به بنده گفت که احمد بن عبد العزیز هیچ گاه در اتاق جلسات خود تصویر بن سلمان را نصب نمی‌کرد. احمد بن عبد العزیز مرد شجاعی بود که دیدگاه‌های خود را بدون هیچ هراسی بیان می‌کرد بنابراین بن سلمان می‌بایست به هر طریقی که شده او را ساکت می‌کرد. اما محمد بن نایف وابسته به موسسات امنیتی بود وی در حوزه مبارزه با تروریست فعال بود. محمد بن نایف ارتباط بسیار خوبی با امریکا و کشور‌های اروپایی داشت.
گفته می‌شود که محمد بن سلمان از بیماری ملک سلمان سواستفاده کرده است. حتی گفته می‌شود که ملک سلمان فوت کرده است و این اقدامات بن سلمان تلاش وی برای رسیدن به پادشاهی است. ما تا کنون از صحت این خبر اطلاعی نداریم ما نمی‌دانیم که ملک سلمان آیا واقعا بیمار است یا نه چرا که در این باره هیچ گونه اظهارنظری نمی‌شود. به نظر بنده، محمد بن سلمان اکنون را زمان مناسبی برای تقویت قدرت خود و کنار زدن رقبای خود برای رسیدن به بادشاهی دانسته است. هرچند که وی در این راه با چالش‌های زیادی روبرو خواهد بود.
شرایط اقتصادی در عربستان و همه کشور‌های حاشیه خلیج (فارس)، وخیم است. تقاضای نفت کاهش پیدا کرده است و به دنبال آن از بهای نفت کاسته شده است علاوه بر این کاهش تقاضای نفت همچنان ادامه خواهد داشت به طوری که آخرین خودرو تولید شده با سوخت بنزین و گازوئیل سال ۲۰۳۵ خواهد و این یعنی اینکه روز به روز میزان تقاضای نفت کاهش خواهد یافت. علاوه براین عربستان سعودی در جنگ یمن هزینه زیادی این کشور متحمل شد. گفته می‌شود که عربستان سالانه بیش از ۱۵۰ دلار سالانه هزینه می‌کند.
بهای نفت نیز به شدت کاهش یافته است و این مساله برای عربستان فاجعه است به طوری که این کشور با کسری بودجه به میزان ۶۰ میلیارد دلار روبروست که این کسری بودجه بسیار بیشتر نیز خواهد شد عربستان از چه طریقی می‌خواهد این کسری بودجه را تامین کند. عربستان جز با افزایش مالیات راهکار دیگری ندارد. اکنون به دلیل کرونا، عربستان از حج نیز درآمدی ندارد این در حالی است که نیمی از زائران حج عمره از خارج کشور می‌آیند، اکنون حج ماه رجب مرسوم بود که به دلیل کرونا برقرار نیست همه این مسائل بار سنگین مالی به عربستان وارد می‌کند.
من در امور داخلی عربستان دخالت نمی‌کنم، اما کدام کشور است که ۱۵۰ میلیارد دلار برای تغییر نظام در سوریه هزینه می‌کند چه کشوری با حمایت از ناتو به دنبال تغییر نظام در لیبی است اکنون چه کشوری در یمن مداخله می‌کند، این در حالی است که مداخله و دخالت من با تحلیل است.