چکیده: بخش بزرگی از جمعیت دنیا در وضعیت جنگی است، با یک دشمن مشترک: «ویروس کرونا». طبق آخرین خبرها، آمار مبتلایان در ایتالیا به مرز ۱۳۰ نفر رسید و در کره‌جنوبی نیز سرعت شیوع ویروس، شتاب گرفته است. در ایران نیز تا روز گذشته، وزارت بهداشت ابتلای ۴۳ نفر را تایید کرده است؛ اما دنیا چگونه با این ویروس در حال جنگ است؟ متدهای «قرنطینه شهری»، «قرنطینه خانگی»، «قرنطینه بیمارستانی»، «آموزش گسترده» و «کنترل شدید بر مرزها» در دستور کار دولت‌ها قرار گرفته است.
چین که منشأ ویروس بوده و بیشترین تعداد مبتلایان را دارد، پس از قرنطینه شهر اصلی و قرنطینه بیمارستانی، اکنون به سراغ قرنطینه خانگی رفته است. سرکشیدن خانه به خانه افراد مشکوک و مراقبت افراد در منزل، باعث شده تا از مراجعه وسیع به بیمارستان‌ها جلوگیری شود و کیفیت مراقبت نیز ارتقا یابد.
این رویکرد، از ابتدا در آمریکا نیز پیاده شد. ایالات متحده تست از افراد مشکوک را هم در منزل انجام می‌دهد و پس از مثبت شدن آزمایش، آنها را در قرنطینه خانگی نگه می‌دارد. اما در ایتالیا پس از مثبت شدن تست فرد مشکوک، بیمار به قرنطینه بیمارستانی می‌رود. رویکردی که تاکنون در ایران نیز دنبال شده است و فرد مشکوک به کرونا، از ابتدا در بیمارستان قرنطینه می‌شود.
به گزارش «دنیای بورس» به نقل از دنیای اقتصاد، شیوه مبارزه با کرونا در کشورهای مختلف به سمت قرنطینه خانگی پیش رفته است. در چین به‌دلیل حجم بالای شیوع، در ابتدا شهر منشأ کرونا قرنطینه شد و پس از آن، در دیگر شهرها قرنطینه خانگی مبتلایان را پیش گرفت.
در آمریکا نیز همین رویکرد دنبال شد؛ اما در ایتالیا پس از آنکه فردی مشکوک به کروناست، تیم پزشکی فرد مشکوک را در خانه‌اش معاینه می‌کنند و از او تست می‌گیرند، اگر جواب مثبت باشد، فرد مبتلا به قرنطینه به بیمارستان منتقل می‌شود. البته ایتالیا نیز قرنطینه را در شهرهایی که تعداد افراد مبتلا زیاد است به‌کار گرفته است. تمامی کشورها، در وضعیت اضطراری تعطیلی فعالیت‌های ورزشی و فرهنگی و اداری را عملیاتی و آموزش‌های لازم را در سطح گسترده منتشر کرده‌اند.
به‌نظر می‌رسد در ایران یک روش بینابینی انتخاب شده، ویژگی اصلی روش مقابله در ایران این است که تمامی افراد مشکوک به بیمارستان منتقل می‌شوند؛ علاوه بر این در بحث قرنطینه برخی ملاحظات فرهنگی و اجتماعی هم مطرح است. ویروس کرونا خانواده بزرگی از ویروس‌ها است که منجر به طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها می‌شود، از سرماخوردگی معمولی گرفته تا بیماری‌های سخت‌تر نظیر سندروم تنفسی خاورمیانه‌ای (مرس) و مشکلات و عفونت‌های ریوی بسیار شدید (سارس).
سازمان بهداشت جهانی در پایگاه اطلاع‌رسانی خود در این‌باره اطلاعاتی را منتشر کرده و نوشته است: ویروس کرونای جدیدی که این روزها در جهان شایع شده نسلی جدیدی از این ویروس‌ها است که پیش از این در انسان مشاهده نشده بود. ویروس کرونا به اصطلاح زونوتیک هستند یعنی بین انسان و حیوان منتقل می‌شوند. بر این اساس تحقیقات صورت گرفته نشان می‌دهد ویروس سارس از خانواده ویروس کرونا از گربه به انسان و ویروس مرس از همین خانواده از شتر به انسان منتقل می‌شود. با این حال چند ویروس کرونا شناخته‌شده در میان حیوانات وجود دارد که هنوز به عامل بیماری انسان تبدیل نشده‌اند.
از جمله نشانه‌‌های مرسوم این بیماری می‌توان به مشکلات ریوی، تب، سرفه، کوتاهی و مشکل دم و بازدم تنفس اشاره کرد. در بسیاری از موارد عفونت ناشی از ویروس کرونا منجر به ذات‌الریه، سندروم ریوی بسیار شدید، مشکلات کلیوی و حتی مرگ می‌شود. توصیه‌های استاندارد برای جلوگیری از مبتلا شدن به این بیماری شستن مداوم دست و پوشاندن دهان و بینی به هنگام سرفه و عطسه می‌شود. به‌علاوه باید در ارتباط با افرادی که علائم بیماری تنفسی همچون سرفه و عطسه را بروز می‌دهند جانب احتیاط را رعایت کرد.
منشأ ویروس کرونا
جهان سال ۲۰۲۰ را با نوع جدیدی از ویروس کرونا با اصلاح نام آن به «بیماری کرونا ویروس ۲۰۱۹ یا ویروس کووید-۱۹» آغاز کرد. «کووی» از کرونا ویروس و «د» از بیماری و ۱۹ از سال ۲۰۱۹ برگرفته شده است. با این حال هنوز منشأ دقیق این ویروس که اولین بار در چین مشاهده شد مشخص نشده است و عمدتا براساس گمانه‌زنی‌های پیرامون نمونه‌های ویروس کرونا پیشین روایت می‌شود.
البته براساس شواهد به‌دست آمده از اولین مبتلایان به این ویروس در زادگاه محل شیوع آن در شهر ووهان، مقامات چینی مدعی شده‌اند این افراد با بازارهای بزرگ احشام زنده و غذاهای دریایی در ارتباط بوده‌اند، امری که فرضیه انتقال حیوان به انسان این ویروس را تقویت می‌کند.
البته بعدها تعداد بسیاری از این بیماران گزارش کردند که در معرض بازارهای حیوانات قرار نداشتند، ادعایی که حکایت از آن دارد عمده گسترش این بیماری به‌صورت انسان به انسان رخ داده است. هر چند این گزارش‌ها اغلب از خارج از چین ازجمله آمریکا گزارش شده‌اند، اما مقامات در پکن می‌گویند درحال‌حاضر شیوع گسترده این ویروس در جامعه چین از طریق انسان به انسان است.
نحوه انتقال
این ویروس غالبا از انسان به انسان منتقل می‌شود: میان مردمی که ارتباط نزدیکی با هم دارند یا به واسطه قطرات کوچکی که از سرفه یا عطسه فرد مبتلا خارج می‌شود و بر دهان و بینی فرد دیگر می‌نشیند و به شش‌های او منتقل می‌شود. البته ممکن است یک فرد به‌واسطه تماس با سطح یا شیء آلوده نیز به این ویروس مبتلا شود. بر این اساس پس از اینکه فرد با سطح یا شیء آلوده تماس برقرار کرد و دست خود را به دهان، بینی و حتی چشم‌های خود زد، این ویروس به احتمال زیاد او را آلوده خواهد کرد، هر چند به گفته کارشناسان و براساس شواهد این شیوه انتقال غالب نیست.
پرسشی که در این رابطه مطرح می‌شود این است که این ویروس چه زمان‌هایی منتقل می‌شود. در پاسخ باید گفت زمان‌هایی که بیشترین نشانه بیماری ویروس کرونا وجود داشته و وضعیت بیمار وخیم باشد، خطر ابتلا بسیار بالا است. با این حال این ویروس حتی زمانی که افراد نشانه‌ای از بیماری را از خود بروز ندهند می‌تواند به فرد دیگر منتقل شود. هر چند این حالت نیز روش غالب انتقال این ویروس نیست، اما گزارش‌های متعددی از انتقال در این حالت گزارش شده است.
سهولت انتقال ویروس
نکته دیگر این است که ویروس‌ها به چه سهولت منتقل می‌شوند. انتقال فرد به فرد ویروس در حالت‌های مختلف متفاوت است. برخی ویروس‌ها به‌شدت مسری هستند (مانند سرخک)، درحالی‌که برخی دیگر سرایت‌پذیری پایینی دارند. همچنین باید دید آیا ویروس بین نسل‌های مختلف نیز منتقل می‌شود، یعنی انتقال آن ادامه‌دار است.
در این رابطه شواهد به‌دست آمده از استان هوبی چین، مرکز انتشار «کووید-۱۹»، حکایت از آن دارد ویروسی که عامل این بیماری است به راحتی و به‌طور پایدار منتقل می‌شود. در عین حال در آمریکا شواهد نشان می‌دهد انتقال ویروس کرونا تنها در میان تعداد معدودی از افراد که ارتباطات نزدیکی داشته‌اند رخ داده است.
چه باید کرد
اما در زمان ابتلا به این بیماری چه باید کرد؟ در صورتی که در طول ۱۴ روز فردی احساس بیماری و در خود علائم تب، سرفه یا سختی تنفس را مشاهده کرد باید در نخستین گام از طریق تماس با اورژانس یا مطب‌های دکتر به‌دنبال مشاوره‌های پزشکی باشد و به آنها درخصوص سفر‌های اخیر و وضعیت جسمانی خود گزارش دهد.
گام‌های دیگر نیز عبارتند از: ممانعت از ارتباط با دیگران؛ در حالتی که بیمار است سفر نرود؛ در زمان سرفه یا عطسه دهان و بینی خود را با دستمال بپوشاند؛ و پس از سرفه یا عطسه دست‌های خود را با صابون و آب فورا بشوید. در صورتی که آب و صابون در دسترس نبود می‌تواند با استفاده از الکل‌های بهداشتی حداقل ۶۰ درصد دستان خود را شست‌وشو دهد. به‌علاوه در زمان‌هایی که آلودگی به وضوح روی دست‌ها مشاهده می‌شود نیز باید دست‌ها را به خوبی با آب و صابون شست.
برچسب ویروس کرونا
در بسیاری از کشورهای جهان خطر ابتلای به ویروس کرونا بسیار پایین است. با این حال مردم بسیاری نگران این بیماری هستند. در این رابطه ترس و نگرانی ابتلا به این بیماری می‌تواند منجر به هراس در جامعه و برچسب زدن اجتماعی به افرادی که در معرض این ویروس هستند شود. در واقع بیش از اینکه این بیماری خود جامعه را دچار مشکل کند، ترس و هراس از آن می‌تواند جامعه را با بحران مواجه سازد. مردم می‌توانند و باید با غلبه بر این ترس، حمایت‌های اجتماعی لازم را از مبتلایان به عمل آورند. بر این اساس اقداماتی که مردم و سازمان‌های بهداشت عمومی می‌توانند در این وضعیت انجام دهند به شرح زیر است.
حریم خصوصی و در عین حال اعتماد خود را به گروه‌هایی که به‌دنبال مراقبت‌های بهداشتی و حتی تحت بررسی این بیماری هستند حفظ کنند؛ بدون دامن زدن به ترس، آگاهی پیرامون ویروس «کووید-۱۹» را بالا ببرند؛ اطلاعاتی دقیق از اینکه این ویروس چگونه منتشر می‌شود در اختیار دیگران قرار دهند؛ در مقابل رفتارهای منفی نظیر چیزی که در گروه‌های مردمی رسانه‌های اجتماعی در جریان است بایستند؛ در گروه‌های مردمی که به مبتلایان برچسب ویروس کرونا زده می‌شود مشارکت مثبت و روشنگر داشته باشند.
اقدامات کلان چیست؟
با توجه به وضعیت حال حاضر به خصوص در ایران به نظر می‌رسد در روزهای آتی موارد بیشتری از ابتلای به این بیماری گزارش خواهد شد. در این رابطه «مرکز جلوگیری و کنترل بیماری» آمریکا در گزارشی واکنش‌ها به این وضعیت را برشمرده است.
براساس این گزارش، دولت فدرال آمریکا درحال مشارکت با شرکای ایالتی، محلی و قومی و همچنین سازمان‌های بهداشتی این کشور برای مقابله با تهدید ویروس کرونا است. بر این اساس واکنش‌های بهداشت عمومی ماهیتی چندلایه دارند و هدف از آنها شناسایی و حداقل‌سازی فراگیر شدن این ویروس در جامعه است.
اقدامات کشورها
کشورهای زیادی از همه قاره‌های جهان تاکنون شاهد سرایت این ویروس به مردمشان بوده‌اند و هریک اقداماتی را در دستور کار خود قرار داده‌اند. در اینجا به اقدامات برخی از این کشورها اشاره می‌کنیم.
آمریکا: در ایالات‌متحده سیاست اصلی مقامات بر مبنای قرنطینه خانگی است. در ایالت ویرجینیا 138 نفر توسط مقامات بهداشتی تحت نظارت قرار گرفته‌اند. اکثر این افراد، از کسانی هستند که به تازگی از چین بازگشته‌اند. در این ایالت از موارد مشکوک خواسته شده است که در خانه بمانند و همچنین از فعالیت‌های اجتماعی نیز پرهیز کنند.
از جمله مهم‌ترین درخواست‌هایی که از این افراد صورت گرفته است، عدم حضور در سیستم حمل‌ونقل عمومی از جمله اتوبوس و تاکسی و عدم شرکت در تجمعات بزرگ است. در ضمن از این افراد تقاضا شده است که در حالت معاشرت با دیگران در فاصله بیشتر از 2 متری او قرار بگیرند. در ایالت کالیفرنیا و در منطقه سانتا‌کلارا نیز یکی از افرادی که مبتلا به کرونا شده بود، طی دوره درمان به‌طور کامل در منزل شخصی قرنطینه شده بود. این فرد پس از بهبود کامل از قرنطینه خارج شد؛ اما دومین مورد مبتلا به کرونا همچنان در قرنطینه است.
چین: در وهله نخست چین به دلیل آنکه نخستین مبتلایان را گزارش کرد اقداماتی را برای مقابله با این بیماری در پیش گرفت. از جمله این اقدامات می‌توان به بزرگ‌ترین قرنطینه تاریخ بشر اشاره کرد که در آن بالغ بر 50 میلیون نفر قرنطینه شدند. در گام بعدی شناسایی خانه به خانه مبتلایان صورت گرفت و هم‌اکنون نیز ماموران بهداشت با کنترل وضعیت سلامت افراد با مراجعه درب منزل آنها در تلاشند تا نمونه‌های بیشتری از مبتلایان به ویروس جدید کرونا را شناسایی کنند. این فعالیت‌ها در همه موسسات پزشکی و خارج از شهر ووهان، منشأ شیوع ویروس نیز در جریان است.
بازار بزرگ فروش ماهی و آبزیان هوآنان در شهر ووهان چین برای پیشگیری از انتشار ویروس و زدودن آلودگی‌های محیطی تعطیل شد. آموزش‌های عمومی در زمینه پیشگیری از ابتلا به بیماری و پاکسازی محیط از ویروس در سطح شهر و به‌ویژه بازار محصولات کشاورزی تقویت شد. علاوه بر همه اینها، استانداردهای پیشگیری از ابتلای کارکنان بخش بهداشت و درمان از سوی کمیسیون بهداشت ملی چین مورد اصلاح و بازبینی قرار گرفت و اقدامات و راهکارهای کنترل ویروس کووید19 در بیمارستان‌ها تقویت شد.
ژاپن: قرنطینه و روش‌های کنترل سلامت با استفاده از صفحه نمایش برای مسافرانی که از چین به این کشور سفر می‌کردند، اجرا شد. دستورالعملی برای اقدام اضطراری همه ارگان‌های دولتی در ژاپن برای مقابله با این ویروس صادر شد و دولت ژاپن جست‌وجو برای یافتن موارد ابتلا به این ویروس و تماس‌های مشکوک را به‌طور فعالانه آغاز کرد. اصلاحیه‌ای برای گزارش برآورد ریسک این ویروس تدوین شد که براساس آن تماس‌های نزدیک افراد نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
خط تماس تلفنی ویژه و مستقیم بین وزرای دولت در رابطه با انتقال اطلاعات مرتبط با این ویروس راه‌اندازی شد. همکاری مستقیم و تنگاتنگ با سازمان بهداشت جهانی در دستور کار قرار گرفت. دستورالعملی به همه شرکت‌های هواپیمایی و دیگر شرکت‌های مربوطه صادر و از آنها خواسته شد که راهکارهای مقابله‌ای خود از جمله ارائه اطلاعات به مسافران و توزیع کارت‌های بهداشتی در هواپیماها و کشتی‌هایی که مبدا آنها چین بود، را افزایش دهند.
سنگاپور: با شدت گرفتن وضعیت مقابله با ویروس همه‌گیر و رسیدن سطح اضطرار آن از رنگ سبز به زرد، مقامات بهداشت سنگاپور نظارت بر موارد ابتلا به ذات‌الریه و تنگی نفس را در سطح ملی تقویت کردند و هرگونه مورد مشکوک به وضعیت قرنطینه منتقل شد. افراد مورد تماس با مورد مشکوک نیز به مقامات گزارش شدند.
کنترل سلامت مسافرانی که از مبدأ چین سفر می‌کردند، در مرزهای بین‌المللی با دستگاه‌های مجهز به صفحه نمایش در دستور کار قرار گرفت. اطلاعیه‌های توصیه بهداشت و سلامت و پوسترهای مربوط به آن منتشر و در مکان‌های عمومی مختلف نصب شد. کنترل تصویری سلامت به مرزهای زمینی و دریایی تسری یافت. آموزش‌های مربوط به مسوولیت‌های اجتماعی و مراقبت‌های بهداشت فردی افزایش یافت. جست‌وجوی ردپای تماس افراد مبتلا با دیگران نیز همچنان در دستور کار است.
ایتالیا: تا کنون بیشترین شیوع این ویروس جدید در اروپا، در ایتالیا گزارش شده است. از امروز، دوشنبه، همه مدارس و بسیاری از رویدادهای دولتی در منطقه لومباردی واقع در شمال ایتالیا تعطیل خواهند بود. میلان، مهد مد و لباس و بزرگ‌ترین شهر ایتالیا نیز اعلام کرد که از روز دوشنبه مدارس این شهر تعطیل خواهند بود. تلاش برای آموزش همگانی شدت گرفته و فعالیت‌های ورزشی به حال تعلیق درآمده است. در ایتالیا به‌دلیل اینکه تعداد مبتلایان بیشتر از 100 مورد بود، حالت اضطراری ایجاد شد.
تعدادی شهر کوچک در شمال ایتالیا به حالت قرنطینه درآمده‌اند. همچنین نهادهای بهداشتی نیز اعلام کرده‌اند، در مرحله اول از افراد مشکوک تست کرونا به عمل خواهد آمد، سپس تا اعلام نتیجه آزمایش در خانه قرنطینه خواهند شد. در صورت مثبت بودن جواب آزمایش، این افراد به بیمارستان منتقل می‌شوند و تمامی وابستگان آنها نیز قرنطینه خواهند شد.
سرزمین‌های اشغالی: تعداد افرادی که در این سرزمین با دستورالعمل قرنطینه شخصی مواجه شده‌اند، به 200 نفر بالغ شده است. این اتفاق پس از آن روی داد که نتایج آزمایش ابتلا به این ویروس برای یک تور مسافرتی کره‌جنوبی پس از ترک این سرزمین‌ها، مثبت از آب درآمد. در این سرزمین، 180 دانش‌آموز و 19 معلم از سه مدرسه مجزا مورد آموزش قرار گرفتند تا در منزل بمانند. علت این قرنطینه در منزل، تماس نزدیک این دانش‌آموزان و معلم‌ها با تور گردشگری کره‌جنوبی اعلام شد.
علاوه بر این، 12 پلیس مرزی در قرنطینه شخصی قرار دارند. آموزش‌های فردی و قرنطینه در منزل روشی است که چین نیز به تازگی بر آن تاکید ورزیده است.
هنگ‌کنگ: یک خط ویژه تلفنی با شماره تماس اضطراری به مردم ارائه شده است تا موارد مشکوک خیلی زود شناسایی شوند. این خط ویژه از 8 صبح تا 9 شب همه روزهای هفته حتی روزهای تعطیل فعال است تا افرادی که با مبتلایان یا دیگر افراد در رابطه با آنها تماس نزدیک دارند باید با این شماره تماس بگیرند. آموزش و تعطیلی مدارس و مراکز دولتی از دیگر اقدامات این کشور بوده است.
ادعای نشریه امریکایی | ژنرال عالی‌رتبه چینی در ووهان چه می‌کند؟
چکیده: روزنامه نیویورک پست در گزارشی روایت دیگری را از چگونگی شیوع ویروس کرونا در چین مطرح کرد. به ادعای این روزنامه منشأ این ویروس خفاش یا مار نبوده است، بلکه کرونا از یکی از آزمایشگاه‌های تحقیقاتی بیولوژیک در ووهان به بیرون سرایت کرده است.
به همین دلیل یک ژنرال عالی‌رتبه چینی از سوی مقامات ارشد ماموریت یافته است که به ووهان سفر کند تا غول کرونا را به بطری بازگرداند. ژنرال «چن» از سال ۲۰۰۳ در حال تحقیق روی این ویروس در چارچوب پروژه‌های مربوط به جنگ بیولوژیک بوده است.
براساس این گزارش، جمعه گذشته در یک نشست اضطراری در پکن، «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین در مورد ضرورت مهار کرونا ویروس و تعیین نظامی برای جلوگیری از اپیدمی مشابه در آینده شد. یک نظام ملی برای کنترل خطرات بیو- امنیتی، باید «برای حفاظت از سلامتی مردم» برقرار شود. این چیزی بود که «شی» گفت زیرا «ایمنی آزمایشگاهی» یک مساله «امنیت ملی» است. «استیون. دابلیو. موشر» در گزارش ۲۲ فوریه در نیویورک پست نوشت، «شی» واقعا نمی‌توانست بپذیرد که ویروس کرونا که اکنون بخش‌هایی از چین را مبتلا ساخته از یکی از آزمایشگاه‌های تحقیقاتی بیولوژیکی به بیرون سرایت کرده است.
اما روز بعد از این دیدار، شواهد نشان داد که این دقیقا همان چیزی است که رخ داده، چنانکه وزارت علوم و تکنولوژی چین سند جدیدی را منتشر کرد با عنوان «دستورالعمل‌هایی در مورد تقویت مدیریت بیو- امنیتی در آزمایشگاه‌های میکروبیولوژی که با ویروس پیشرفته‌ای مانند کرونا ویروسِ جدید دست و پنجه نرم می‌کنند». دوباره بخوانید.
به‌نظر می‌رسد چین در نگهداری پاتوژن‌ها در لوله‌های آزمایشگاهی که به آنجا تعلق دارند دچار مشکل شده است. آیا چنین نیست و چه تعداد «آزمایشگاه میکروبیولوژی» در چین وجود دارد که با «ویروس‌های پیشرفته‌ای مانند کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند؟» به نظر می‌رسد در تمام چین فقط یک آزمایشگاه وجود دارد. این یکی هم از قضا در شهر «ووهان» واقع است که مرکز شیوع این بیماری فراگیر است.
درست است. تنها آزمایشگاه میکروبیولوژی «سطح چهار» چین که برای رسیدگی به ویروس مرگبار کرونا مجهز شده «آزمایشگاه بیوایمنی ملی» نامیده می‌شود که بخشی از موسسه ویروس شناسی ووهان است. افزون بر این، یک متخصص و ژنرال ارشد نظامی ارتش آزادی‌بخش خلق چین در بخش «جنگ بیولوژیکی» به نام «چِن وِی» در اواخر ژانویه به ووهان اعزام شده تا به تلاش برای مهار این بیماری کمک کند.
بر اساس گزارش PLA Daily، ژنرال «چن» از زمان آغاز سارس در سال ۲۰۰۳ و سپس ابولا و سیاه زخم، در حال تحقیق روی ویروس کرونا بوده است. این اولین سفر او به موسسه ویروس‌شناسی ووهان نبود، چراکه این یکی از دو آزمایشگاه تحقیقاتی «بیوتسلیحاتی» در کل چین است.
آیا این شما را به این مساله رهنمون نمی‌سازد که این ویروس جدید که اکنون به نام « SARS-CoV-۲» معروف شده از همین آزمایشگاه گریخته و به بیرون درز کرده و اینکه کار ژنرال «چن» همانا تلاش و بازگرداندن غول به بطری است، یعنی همان جایی که بود؟ برای من که چنین به نظر می‌رسد. به این مساله، حوادث مشابه در تاریخ چین را هم بیفزایید. حتی ویروس مرگبار سارس هم که از آزمایشگاه پکن دو بار گریخته، همان جایی که احتمالا در آزمایشات مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
این دو بیماری واگیردار و فراگیر «دست‌ساز» [سارس و سیاه زخم] به سرعت مهار شدند اما اگر اقدامات مکفی ایمنی اتخاذ نشده بود هرگز مهار نمی‌شدند. گزارشگر نیویورک پست می‌افزاید، یک واقعیت کمتر شناخته شده هم وجود دارد: برخی محققان چینی عادت کرده‌اند که حیوانات آزمایشگاهی خود را پس از آنکه آزمایش‌هایشان روی آنها به اتمام رسید، به دوره‌گردهای خیابانی بفروشند. درست شنیدید.
به جای اینکه حیوانات دارای بیماری مسری را به درستی بسوزانند- چنانکه قانون این را الزامی کرده- آنها این حیوانات را با قیمتی اندکی بالاتر از حد معمول به دوره‌گردهای خیابانی می‌فروشند. یا حتی در برخی مواقع با قیمتی بسیار بالاتر. یک محقق چینی که اکنون در زندان است با فروش میمون‌ها و موش‌های صحرایی در بازار فروش حیوانات زنده – جایی که در نهایت اینها به شکم دیگران می‌روند- میلیون‌ها دلار به جیب زد.
همچنین سوء‌ظن‌های گسترده در مورد منشأ SARS-CoV-۲ مجموعه‌ای از بهانه‌های بی‌مورد است که از سوی مقام‌های چینی ارائه می‌شود آن هم در زمانی که مردم در حال بیماری و مرگ هستند. مقام‌های چینی ابتدا یک بازار محصولات غذایی که از این موسسه ویروس‌شناسی چندان هم دور نیست را مقصر اعلام کردند، اگرچه اولین موارد مستند شده از «کووید ۱۹» (بیماری که علت آن
SARS-CoV-۲ است) مردمی را نشان می‌داد که هرگز پا به این بازار نگذاشته‌اند. آنها سپس انگشت اتهام را به سوی مار و خفاش و در نهایت به سوی مورچه‌خوار به مثابه منبع کرونا نشانه رفتند. من هیچ کدام از اینها را نمی‌خرم. به نظر می‌رسد که مار حامل ویروس کرونا نیست و خفاش هم در بازارهای دریایی فروخته نمی‌شود.
حتی مورچه‌خوار هم یک حیوان در معرض انقراض نیست که بگوییم به خاطر پوست یا گوشت ارزشمندش قربانی می‌شود. شواهد انگشت اتهام را به سوی تحقیق SARS-CoV-۲ در موسسه ویروس‌شناسی ووهان نشانه می‌رود. این ویروس ممکن است یا از طریق یکی از کارگران مبتلای این موسسه به بیرون رفته باشد یا ممکن است به شکلی ناآگاهانه از حیوانات این موسسه به انسان منتقل شده باشد. دلیل هر چه باشد، مقام‌های پکن آشکارا در تقلا هستند تا مشکلات جدی‌ای که از آزمایشگاه مربوطه در مورد پاتوژن‌ها وجود دارد را اصلاح کنند.چین بر سر مردم خود طاعون ریخته است.
خیلی آسان است که بتوانیم از میزان مرگ و میر در چین و دیگر کشورها به خاطر ناکامی‌های موسسه‌های میکروبیولوژی چین تخمینی به دست دهیم اما به هر حال، هزینه‌های انسانی‌اش بسیار بالاست. اما نگران نباشید. «شی» ما را مطمئن کرده که در حال کنترل ریسک‌های «بیو-امنیتی» است آن هم «برای حفاظت از سلامت مردم». متخصصان «بیو- تسلیحاتی» ارتش آزادی‌بخش خلق مسوول هستند. بعید است مردم چین و حتی ما و بسیاری دیگر آن را آرامش بخش بدانیم.
در همین حال «جیمز گریفیث» و «جنی مارش» در گزارش ۲۳ فوریه در سی.ان.ان نوشتند تعداد مرگ و میر ناشی از کرونا در چین به ۲۴۶۱ نفر رسیده است. در سطح جهانی هم ۷۹ هزار و ۹۳۰ نفر مبتلا شده‌اند که ۲۰ نفر در خارج از چین مرده‌اند. در کره‌جنوبی شیوع ویروس کرونا همچنان ادامه دارد. گفته می‌شود تا دیروز یکشنبه حدود ۶۰۰ نفر در کره‌جنوبی به این بیماری مبتلا شده‌اند و نیمی از مبتلایان به یک فرقه مذهبی خاص تعلق دارند.
نخست‌وزیر کره‌جنوبی در نطقی در تلویزیون ملی گفته که شیوع ویروس کرونا در این کشور به مرحله خطرناکی رسیده است. «چان‌سی‌کیون» گفته که مهار ویروس کرونا در کره‌جنوبی نیازمند همکاری همه مردم این کشور است. او گفته مردم باید از شرکت در گردهمایی‌های بزرگ مانند مراسم مذهبی اجتناب کنند. همچنین در ایتالیا دو نفر از مبتلایان به کرونا جان خود را از دست داده‌اند. به گزارش خبرگزاری آلمان، در منطقه‌ای در جنوب میلان از ۵۰ هزار نفر از مردم خواسته شده که در خانه‌هایشان بمانند. جوزپه کونته، نخست‌وزیر ایتالیا با مقام‌های دفاع غیرنظامی این کشور دیدار کرده تا اقدامات بیشتر برای مهار ویروس کرونا را مورد بحث قرار دهد.
همچنین گفته شده در پی مرگ دومین شهروند ایتالیایی بر اثر ابتلا به ویروس کرونا رفت و آمد در چند شهر شمال ایتالیا به شدت محدود شد. در بین کشورهای اروپایی تا کنون بیشترین موارد ابتلا به کرونا در ایتالیا شناسایی شده است. مرکز شیوع ویروس جدید کرونا موسوم به «کووید- ۱۹» در ایتالیا منطقه لومباردی در شمال آن است.
دولت ایتالیا شامگاه شنبه، سوم اسفند (۲۲ فوریه) ورود و خروج شهروندان به چند شهر این منطقه را ممنوع اعلام کرد. بر پایه مقرراتی که دولت جوزپه کونته، نخست‌وزیر ایتالیا وضع کرد، رفت و آمد به چند شهر استان لومباردی فقط در موارد استثنایی و با دریافت مجوز ممکن است. وزارت بهداشت ایتالیا تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در منطقه لومباردی را ۷۹ نفر گزارش کرد.
این بالاترین موارد شناسایی شده در یک کشور اروپایی محسوب می‌شود. مطابق اطلاعاتی که وب‌سایت رهگیری گسترش کرونا در جهان منتشر کرده تا صبح یکشنبه بیش از ۷۸ هزار و ۷۰۰ مورد ابتلا به کرونا در کشورهای مختلف شناسایی شده که نزدیک به ۷۷ هزار مورد آن مربوط به چین است. کره‌جنوبی با ۵۵۶ مورد، ژاپن با ۱۳۵ و سنگاپور با ۸۵ مورد در جایگاه‌های بعدی قرار دارند و ایتالیا چهارمین کشور جهان با بیشترین موارد آلودگی به ویروس کرونا به شمار می‌رود.
الزامات مبارزه با یک ویروس
- محمد مرادیان
در روزهای گذشته، شیوع اخبار درباره ابتلا و مرگ و میر بر اثر بیماری کرونا، باعث افزایش اضطراب اجتماعی و استرس بیشتری نسبت به قبل شده است. این در حالی است که بسیاری از کشورها نظیر ایران، با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند؛ اما آنچه در ایران کار را سخت کرده، وجود عنصر نااطمینانی، فقدان عزم همگانی و کاهش سرمایه اجتماعی است.
تقویت یا تضعیف سرمایه اجتماعی، معلول عوامل بسیاری است که در بستری از زمان شکل می‌گیرد. اما در برهه کنونی که مساله با جان و سلامت انسان‌ها آمیخته است، کاری می‌توان کرد؟ طبیعتا باید راهی یافت؛ زیرا برهه‌های حساس و بزنگاه‌های سخت کارکرد دوگانه‌ای دارد هم می‌توان بر میزان سرمایه اجتماعی افزود هم می‌توان آن را به ورطه نابودی کشاند.
اما در وضعیت کنونی چه می‌توان کرد: نخست آنکه مجموعه اقداماتی که در گذشته انجام شده است، نباید دنبال شود. یعنی دستگاه‌های سیاست‌گذاری و اطلاع‌رسانی باید بدانند روش‌ها و شیوه‌هایی را که به کاهش مشارکت مردم و سطح اطمینان آنان منجر شده است، کنار بگذارند. اگر این ملاحظه رعایت شود، آن‌گاه می‌توان مجموعه اقداماتی را برای برهه کنونی پیشنهاد کرد.
۱ -کمک به ارتقای همکاری‌های مشترک مردم در مقابله با بحران، تقویت روابط اجتماعی و ارتقای مسوولیت‌پذیری در برابر تک تک افراد جامعه، با ترویج این فرهنگ که تمام افراد جامعه برای مقابله با این چالش «نقش فعال» دارند. در این خصوص می‌توان از ظرفیت نهادهای مردمی و غیردولتی نیز بهره برد. استفاده از چهره‌های مشهور (موسوم به سلبریتی‌ها) گرچه در برخی رخدادها مورد مذمت دیگران قرار گرفته‌اند، اما در این برهه می‌توانند اثرگذار باشند و مهم‌تر از این، گروه‌های مرجعی که تاکنون کنار گذاشته بودند اما در حال حاضر می‌توان با آنها از در آشتی درآمد و از این چهره‌های دارای مشروعیت برای انتقال پیام استفاده کرد.
۲- کنترل رفتارهای خصمانه و پرخاشگرانه به خصوص از طرف افراد ناامید، آسیب‌دیده که مشکوک به آلوده شدن هستند. باید توجه داشت احتمال افزایش سطح ناامیدی با ریسک تشنج همراه است. در این حالت توصیه مشخص به مسوولان پرهیز از برخورد تهاجمی و امنیتی با مساله‌ای است که ناشی از آسیب عاطفی و اضطراب عمومی رخ داده است.
۳- مردم در این شرایط طالب حقیقت هستند و اطلاع‌رسانی صادقانه از طرف مسوولان امری لازم وضروری است. چندی پیش اتفاق دلخراش و غم‌انگیزی که درارتباط با هواپیمای اوکراینی رخ داد، جدای از ماهیت دلخراش واقعه به علت پنهان‌کاری‌اولیه آسیب جدی به اعتماد عمومی زد. مطلع شدن مردم از واقعیت‌ها، حق آنان و برآورده کردن این حق، تکلیف مسوولان است. برای جلب اعتماد باید از چهره‌هایی استفاده کرد که متفاوت از گذشته هستند و پیام تغییر می‌دهند؛ حتی بستر اطلاع‌رسانی را باید در حوزه مجازی گسترش داد. هیچ اتفاقی نخواهد افتاد اگر برخی محدودیت‌ها برای این شبکه‌ها برداشته شود.
۴- دولت برای پر کردن خلأ‌هایی که منجر به از بین رفتن سرمایه اجتماعی شده است، اقدام جدی و عملی کند. جبران این موضوع می‌تواند از کانال عذرخواهی، برخورد با مسوولان پنهان‌کار و... آغاز شود. این اقدامات کمترین کار ممکن است.
۵- تلاش در قدرشناسی و قدردانی از زحمات پزشکان و پرستاران وکسانی که در خط اول مبارزه با ویروس هستند و همچنین کسانی که اقدامات انسان‌دوستانه می‌کنند. این امر منجر به زنده شدن ارزش‌های اخلاقی در شرایطی می‌شود که در شرایط بحرانی رنگ می‌بازند. به جای مصاحبه‌های مکرر خسته‌کننده تلویزیونی، می‌توان اندکی از رشادت افراد خط مقدم مبارزه با این بیماری تمجید کرد و سختی‌های کار آنان را نشان داد و از زبان آنها مساله را شرح داد.
۶- تمرکز بر آموزش عمومی، از طرف متخصصان به‌صورت عمومی. آموزش کودکان در مدارس، دانش‌آموزان، دانشجویان و شاغلان برای مقابله با بحران. شیوع این بیماری نشان می‌دهد تا چه حد مردم از آموزش‌های ابتدایی بهداشتی محروم مانده‌اند.
۷-برخورد فعالانه با شایعه در حوزه اطلاع‌رسانی به‌جای اقدامات نمایشی در این عرصه از اقدامات ضروری است. باید ستادی از متخصصان تشکیل شود تا همه رسانه‌ها به آنها دسترسی داشته باشند و هر ادعا و شایعه‌ای را به موقع پاسخ دهند. هر قدر این ستاد مستقل‌تر از چهره‌های رسمی باشد، باورپذیری آن بیشتر می‌شود.
۸- افزایش اعتماد به سیستم پزشکی می‌تواند به کاهش هیجانات کمک کند. در روزهای گذشته خبری مبنی بر ترخیص بیماران با رضایت شخصی از اورژانس منتشر شد. این در حالی است که بیمارستان باید پناهگاهی برای بیماران باشد. افزایش اطلاع‌رسانی از سمت وزارت بهداشت و اقدامات پیشگیرانه که بازخوردی در سطح جامعه داشته باشد، می‌تواند به افزایش اعتماد عمومی به نظام بهداشتی کشور کمک کند. در کنار آن استفاده از تیم تخصصی روانشناسی و روانپزشکی در کنار تیم‌های دیگر برای افراد قرنطینه و خانواده‌های آنها می‌تواند به بهبود شرایط روانی جامعه کمک کند.
۹- تقویت هویت ملی، عناصر و مولفه‌هایی که در شکل‌گیری جامعه نقش داشته‌اند، از اهمیت بالایی برخوردار است. باید به این نکته توجه داشت که هویت ملی فقط مذهب نیست، تاریخ، ادبیات، فرهنگ، آداب و رسوم بخشی دیگر از هویت اجتماعی ما است که با هویت فردی ارتباط تنگاتنگ دارد. انسان بدون توجه به بعد اجتماعی هویت، بیشتر آسیب می‌بیند. ما چه بخواهیم چه نخواهیم سرنوشتمان جدا از سرگذشت جامعه نیست. در نهایت کرونا گرچه تهدید برای سلامت جامعه است، اما عملکرد کارآمد می‌تواند فرصتی برای ترمیم شکاف‌ها باشد. به شرط آنکه در مدیریت این بحران روش‌های از بالا به پایین و متمرکز را کنار بگذاریم.