دنیای بورس: در هفته گذشته بسیاری از سرمایه‌های خرد راه خروج از بازار را در پیش گرفتند. در بسیاری از نمادها صف‌های فروش تا آخرین معاملات هفته پابرجا بود و در مقابل تعداد زیادی از نمادهای بزرگ، به رغم افت محسوس قیمت‌ها، به ندرت با مشکل نقدشوندگی سهام درگیر بودند. با این وجود به نظر می‌رسد انتظارات از آینده نزدیک سهام بر پایه خوشبینی‌ها قرار گرفته است.
بازگشت خوشبینان در پایان هفته پر تلاطم
عمده اتفاقات تعیین‌کننده و قطعیت‌بخش در پایان هفته گذشته رخ داد. موضع‌گیری دونالد ترامپ و امیدواری‌ها به فروکش تنش بین ایران و آمریکا خبری بود که بعد از هفته معاملاتی بورس مخابره شد و به این ترتیب معادلات قبلی بازار به کلی تغییر کرد. همان‌گونه که اشاره شد این تغییر معادلات سبب شده تا کارشناسان و سهامداران حاضر در نظرسنجی «دنیای بورس» به صعود نماگرهای بازار در این هفته کاملا خوشبین باشند. با این حال نکته‌ای که در نظرات این دسته از بازیگران مشهود است آن است که بازگشت بورس به صعود از مجرای نمادهای بزرگ سهامی رقم خواهد خورد.
در ادامه به بررسی سناریوهای مورد انتظار برای کوچکترها و بزرگان بورس پرداخته خواهد شد. اما پیش از آن باید اشاره کرد که همچنان بازار اخبار، گمانه‌ها و شایعات به شدت داغ است و ممکن است بار دیگر شاهد بر هم خوردن مفروضات فعلی باشیم. با این وجود در بزرگترین مورد، به نظر می‌رسد خطر تقابل نظامی در منطقه تا حدود زیادی کمرنگ شده و این مساله مهم‌ترین عامل اثرگذار بر بازار خواهد بود.
آیا صف‌نشینان کوچکترها بلند می‌شوند؟
در میان تمام نمادهای سهامی، تنها 9 نماد در هفته گذشته برآیند قیمتی مثبتی را تجربه کردند. در میان این 9 نماد نمادهای بزرگتری همچون «همراه» و «اخابر» نیز دیده می‌شوند که با تکیه بر موج تجدید ارزیابی توانستند از فشارهای فروش هفته گذشته در امان بمانند (این مساله حاوی نکته‌ای است که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد).
با این حال در میان نمادهایی که بیشترین افت هفتگی را تجربه کردند نمادهای بزرگ بازار جای چندانی نداشتند.
در رابطه با بیشترین افت و رشد قیمت‌ها در هفته گذشته نگاه کنید: ترین‌های رشد و ریزش بورس در هفته گذشته
این در حالی است که بسیاری از نمادهای کوچکتر بازار به دلیل قفل صف‌های فروش از اصلاح حداکثری قیمت پایانی به دور ماندند. حال این سوال مطرح می‌شود که با متغیرهای جدید وضعیت این دسته از نمادها چگونه خواهد بود؟
به نظر می‌رسد بازگشت نمادهای کوچک بازار به مدار رشد پیشین (قبل از تنش‌های منطقه‌ای) دو پیش‌شرط را می‌طلبد. اول آن که در نگاه فعالان بازار سطح ریسک‌های محیطی بازار سهام به محدوده قبل از آغاز درگیری بازگردد. به عبارتی تقابل نظامی کشور با آمریکا در همان سطحی محتمل تصور شود که 12 دی ماه به نظر می‌آمد. در غیر این صورت به نظر می‌رسد فعالان بازار در جستجوی تعادل جدید، این بار نقدشوندگی سهام را بیشتر مد نظر قرار خواهند داد و به ارزندگی عمومی سهم (برای بازیگران حقوقی و حقیقی) توجه بیشتری می‌کنند.
دوم آن که با فرض بازگشت تقاضای سنگین به بازار سهام، بار دیگر بازیگران حقوقی رغبت سهامداران را برای تقاضای نمادهای بزرگ از بین ببرند. در صورتی که تقاضای همه‌جانبه بار دیگر به سمت بورس سرازیر شود (که این خود محل سوال است) و نقدینگی بازگشته در مسیر سهام بزرگتر با عرضه پرفشار سهامداران حقوقی مواجه شود، آن گاه بعید نیست بار دیگر توجه‌ها به سمت گروه‌های کوچکتر بازار جلب شود.
در شرایطی که فرض اول ساده‌انگارانه به نظر می‌رسد، در مورد فرض دوم بحث و اختلاف نظر بیشتری هست. بنابراین باید در نظر داشت که صف نمادهای کوچکتر بازار ممکن است ادامه پیدا کند. نه تنها شوک اخیر تا حدی معادلات بازار را بر هم زده، در بسیاری از موارد قفل صف‌ها شکسته نشد و بسیاری از این نمادها از اصلاح متناسب جدا ماندند.
گرای حقوقی‌ها به سهامداران خرد؟
در هفته‌ای که گذشت سهامداران حقوقی نقش کاملا پررنگی در معاملات بازی کردند و البته جهت‌گیری این دسته از بازیگران می‌تواند نشانه‌های با اهمیتی برای بازیگران خرد به همراه داشته باشد. در هفته گذشته تغییر مالکیت تنها در بورس در حدود 3745 میلیارد تومان به سمت سهامداران حقوقی بود و این مساله عجله سهامداران خرد برای خروج از سهامداری را عیان می‌کند. حال باید این سوال را مطرح کرد که آیا حمایت سهامداران حقوقی همه‌جانبه و بدون لحاظ ارزندگی سهام بوده یا خیر؟
به وضوح نقش سهامداران حقوقی در گروه‌های بزرگ و کالایی مشهودتر از باقی صنایع بازار بود. به این ترتیب بیشترین تغییر مالکیت به سمت سهامداران حقوقی، به ترتیب در گروه‌های «محصولات شیمیایی»، «بانک‌ها»، «فلزات اساسی»، «خودروسازی» و «کانه‌های فلزی» رقم خورد.
نگاهی دقیق‌تر به نمادهایی که بیشترین خریدهای حقوقی را به دنبال داشته است احتمالا این موضوع را تایید می‌کند که بازیگران بزرگ بازار اقدام به خریدهای کور نکرده‌اند. در رابطه با عمده نمادهایی که در جدول زیر مشاهده می‌شوند می‌توان دلایل و بهانه‌های مهمی برای امیدواری به رشد قیمت سهم عنوان کرد. درست است که سهامداران حقوقی نقش حمایتی را در اولویت نخست قرار دادند، با این حال به نظر می‌رسد تخصیص این حمایت‌ها از مبانی خاصی تبعیت کرده است.
روایت‌های متفاوت از رشد بزرگترها
دلایل زیادی برای در کانون توجه قرار گرفتن نمادهای بزرگ سهامی مطرح است. قدرت نقدشوندگی که این نمادها در هفته گذشته نشان دادند گرفته، تا وضعیت‌های مطلوب بنیادی، بازگشت رونق به بازار جهانی، رشد نرخ دلار نیمایی، تمرکز معنادار بازیگران حقوقی بر این نمادها و ... همگی دلایلی برای توجه به این نمادها هستند. با این وجود سوال مهمی باقی می‌ماند (در صورتی که سطح ریسک‌های بازار در همین حال بماند): آیا بازیگران بزرگ قصد عرضه‌های پر فشار و اصطلاحا کشتن عطش سهامداران خرد را خواهند داشت؟ سهامداران خرد چه تصمیمی در رابطه با ماندن و یا خروج از سهام می‌گیرند؟ به وضوح بورس تهران هفته کاملا حساسی را پیش رو دارد و سناریوهای متفاوتی می‌توان برای آن در نظر گرفت. اما به نظر می‌رسد برخی موارد قابلیت پیش‌فرض قرار گرفتن را داشته باشند.
1- استراتژی سهامداران خرد: آن دسته از سهامداران خردی که در نمادهای کالایی سهامدار بوده‌اند و در طی هفته گذشته تصمیم به ماندن در سهام گرفتند، احتمالا در آینده‌ای کوتاه اقدام به فروش سهام خود نخواهند کرد و دست‌کم تا فرا رفتن قیمت‌ها از سطوح قبلی (پیش از تنش‌های اخیر) به سهامداری در این نمادها ادامه خواهند داد. مرور این نکته که این دسته از سهام عموما مشکلی در رابطه با قفل نقدینگی نداشتند می‌تواند نشانه‌ای از عزم این بازیگران به ادامه سهامداری باشد.
2- انگیزه سهامداران حقوقی از حمایت سهام: نکته دیگر آن‌که نمادهای بزرگتر بازار در این هفته به صورتی مشخص حمایت شده‌اند. این سطح و شکل از حمایت در بسیاری از نمادها باعث کف‌سازی در قیمت‌ها می‌شود. به عبارتی این انتظار تا حد زیادی از بین می‌رود که بازیگران بزرگ بازار به نوسان‌های محدود و ناچیز اکتفا کنند. همین موضوع سبب می‌شود تا برخی فعالان بازار انتظار برای عرضه شدید سهام را در صورت شکل‌گیری تقاضای قوی، دست‌کم در چند روز ابتدایی، نداشته باشند. همچنین برخی دیگر از کارشناسان معتقدند حقوقی‌های خریدار در هفته گذشته، به صورت عمده نقش حمایتی از بازار سهام را بازی کرده‌اند و چندان به دنبال کسب سود از نوسان‌گیری‌ها نبوده‌اند. بنابراین دلیلی برای از بین بردن انگیزه خریداران در این گروه وجود ندارد.
3- تصویب آیین‌نامه مالیاتی افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، آن هم خارج از نوبت، می‌تواند نشانه جدی‌تری از عزم دولت برای اثرگذاری مثبت بر بازار سهام باشد. چرا که بی‌شک اثر روانی چنین مساله‌ای برای سهامداران از پیش مشخص بود. تا آنجا که روز چهارشنبه برخی از نمادها در پی این معافیت از کف قیمت تا محدوده مثبت نیز پیش رفتند. در چنین فضایی احتمال آن که حقوقی‌های حامی بازار در انتظار کسب سود حداقلی و خارج کردن نقدینگی باشند، کمتر می‌شود.
در آخر بار دیگر لازم به تاکید است که همچنان متغیرهای غیراقتصادی توان اثرگذاری بر بازار را دارند و نمی‌‌توان تحلیل‌های فوق را بدون لحاظ آخرین اخبار در نظر گرفت.