دنیای بورس: اکنون در وضعیتی قرار گرفته‌ایم که ادبیات بازارهای مالی قادر به توضیح آن نیستند. در پی افزایش روز افزون ریسک‌های سیستماتیک (غیرقابل حذف و غیرقابل پیش‌بینی) در بازار سهام، بامداد امروز خبر واکنش ایران به ترور شهید قاسم سلیمانی در عراق منتشر شد.
حملات سنگین موشکی توسط نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به پایگاه آمریکایی عین‌الاسد در عراق اولین واکنش سخت ایران به ترور سردار سپاه قدس ایران است. پایگاه عین‌الاسد محل استقرار نظامیان و نیروهای آمریکایی به شمار می‌رود و هنوز خبری در خصوص میزان تلفات این حمله منتشر نشده‌است. اما مهمترین و حساس‌ترین موضوع، رصد واکنش‌ها به این رویداد از سوی سران دو کشور ایران و آمریکا است. به نظر می‌رسد بازار سهام با شوک عرضه‌های سنگین در پی پیش‌روی روند نا اطمینانی‌ها گام بردارد و در چنین شرایطی حقوقی‌ها اندکی پا پس بکشند که این موضوع می‌تواند نقدشوندگی بورس تهران را حداقل برای روز جاری و تا روشن نشدن اوضاع منطقه‌ای به سطح پایینی برساند. از سوی دیگر این احتمال حمایت تمام قد از بازار برای برطرف شدن جو ترس در آخرین روز کاری هفته نیز وجود دارد اما این مهم کاملا به میزان عرضه‌ها بستگی خواهد داشت که تحت تاثیر مستقیم اخبار بیرونی‌ست. نکته مهم در خصوص بازار سهام روز چهارشنبه، سخنرانی مقام معظم رهبری تا دقایقی دیگر است و از سویی سخنرانی ترامپ که در شب گذشته به تعویق افتاده است و قرار است در صبح روز جاری به وقت آمریکا (پس از اتمام معاملات روزانه بورس) ایراد شود. تعطیلی دو روزه بازار سهام و مشخص نبودن اوضاع می‌تواند به حجم عرضه‌ها دامن بزند.
همه چیز تحت تاثیر موج واکنش‌ها
صبح امروز حسینیه امام خمینی (ره) میزبان رهبر معظم انقلاب اسلامی برای اولین سخنرانی پس از شهادت سپهبد قاسم سلیمانی خواهد بود که جزئیات این سخنرانی بسیار مهم ارزیابی می‌شود. در شرایطی که گمانه‌زنی‌ها در خصوص اقدامات احتمالی بعدی و شدت واکنش طرف آمریکایی به این موضوع به گوش می‌رسد و روایت‌ها از میزان خسارات و تلفات این حملات بسیار متفاوت است، دونالد ترامپ بلافاصله در پاسخ به این رویداد در حساب توییتری خود گفت: "همه چیز رو به راه است. موشک‌هایی از ایران به دو پایگاه نظامی در عراق پرتاب شد. صدمات و تلفات در حال بررسی است. تاکنون، اوضاع خوب است. ما با اختلاف قوی‌ترین و مجهزترین ارتش جهان را داریم. من بیانیه کاخ سفید را فردا صبح (به وقت آمریکا) اعلام می‌کنم."
این توییت در حالی زده شد که سخنرانی امشب ترامپ پس از نشست شورای امنیت ملی آمریکا به گزارش نیویورک تایمز لغو شد و قرار است وی صبح روز 8 ژانویه به وقت آمریکا سخنرانی کند.
از طرفی نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا نیز در توییتی بلافاصله اظهار کرد: "ما در حال رصد شرایط هدف گرفته شدن نیروهای آمریکایی در عراق هستیم. ما باید از سلامت نیروهای خود مطمئن شویم. باید تحریکات بی مورد دولت ترامپ پایان یابد. از ایران می خواهیم به خشونت خود پایان دهد."
در همین راستا لیندسی گراهام سناتور متحد ترامپ هم خواهان کاهش تنش و عدم پاسخگویی آمریکا شد.
مسرور بارزانی نخست وزیر کردستان عراق نیز امروز در توییتی به مکالمه تلفنی خود با مایک پمپئو (وزیر خارجه آمریکا) اشاره کرد و گفت: " تحولات اخیر در عراق را با پمپئو بررسی کردیم و راه‌های تنش‌زدایی و درک موقعیت را پیشنهاد دادم."
چیزی که به نظر می‌رسد این است که واکنش‌های صورت گرفته به این اتفاق تا به حال کاملا به دور از هیجان و در فضایی منطقی بوده‌است. فاصله زیاد نوع تهدیدها قبل از واکنش مستقیم ایران و بعد از واکنش ایران می‌تواند آرام کننده جو باشد اما تا زمان سخنرانی سران دو کشور ایران و آمریکا در همین مورد نیز نمی‌توان به طور قطع نظر داد.
بازگشت آرامش به بازارهای جهانی؟
پس از حملات موشکی ایران به مواضع آمریکایی شاهد اوج‌گیری قیمت طلای جهانی و نفت بودیم. قیمت جهانی نفت WTI پس از این اتفاق با ثبت جهش بیش از 4.7 درصدی از مرز 65.5 دلار نیز عبور کرد، در حال حاضر با افت دو دلاری در محدوده قیمتی 63.45 دلار معامله می‌شود که جاکی از رشد 1.2 درصدی قیمت طلای سیاه در آخرین معاملات است. طلا نیز که با افزایش تنش‌ها روند رو به رشدی را تجربه می‌کند، بامداد امروز پرواز 2.4 درصدی قیمت را به ثبت رساند و از مرز 1600 دلار با قدرت عبور کرد و به سقف 1612.95 دلاری رسید اما فروکش هیجان در این بازار نیز در ساعات آتی به چشم آمد به نحوی که قیمت این فلز ارزشمند به زیر 1600 دلار رسید و با ثبت رشد 1.25 درصدی در محدوده قیمتی 1595 دلاری است. این واکنش بازارهای جهانی به نوعی برقراری آرامش را در فضای بین‌المللی گوشزد می‌کند اما یادآور می‌شویم که کوچکترین اتفاقی می‌تواند آرامش نسبی فعلی را برهم زند.
اوضاع پیچیده است
خبرگزاری رویترز در گزارشی تحت عنوان دشواری‌های ترامپ در واکنش به ایران به سه چالش اساسی رئیس جمهور آمریکا پس از ترور جنایت‌کارانه شهید سلیمانی اشاره کرده‌است. نحست اینکه مقامات دموکرات آمریکا جمعه گذشته، اقدام ترامپ را محکوم و تاکید کردند تصمیم وی بی‌ملاحظگی بوده و ممکن است آمریکا را به یک جنگ دیگر در خاورمیانه بکشاند. جو بایدن، رقیب اصلی انتخابات 2020 دونالد ترامپ نحوه ریاست جمهوری وی را ماجراجویانه و ناپایدار خوانده است. دوم فشار از سوی حزب مخالف ترامپ، در شرایطی است که وی به تازگی در مجلس نمایندگان استیضاح شد و منتظر رای نهایی است که باید مجلس سنا بگیرد. هرچند تا کنون همه تحلیل‌ها تاکید دارند ترامپ در سنا تبرعه می‌شود، اما نمی‌توان تصمیمات وی در شرایط حساس فعلی را بر این ماجرا بی‌اثر دانست. به ویژه آنکه، دیروز جان بولتن، مشاور امنیت ملی پیشین ترامپ نیز اعلام آمادگی کرده علیه وی در مجلس شهادت دهد. سوم نتیجه نظرسنجی‌های عمومی است که نشان می‌دهد آمریکایی‌ها به طور عمومی مخالف مداخله‌های نظامی ایالات متحده خارج از مرزهای این کشور هستند. نظرسنجی شرکت مشاوره‌ای شیکاگو در سال گذشته نشان می‌دهد فقط 27 درصد آمریکایی‌ها معتقدند مداخلات نظامی باعث امن‌تر شدن ایالات متحده شده است. همچنین، بر اساس این نظرسنجی، حدود نیمی از آمریکایی‌ها معتقدند این اقدامات باعث ناامن‌تر شدن این کشور شده است.
با توجه به موارد بالا، برخی کارشناسان معتقدند ترامپ مسیر پرچالشی را برای تشدید تنش‌ها با ایران پیش رو خواهد داشت. در سوی دیگر، برخی معتقدند اقدامات اخیر ترامپ با بحرانی کردن شرایط و امنیتی شدن فضا ممکن است جایگاه وی را در انتخابات آینده تقویت کند. باید دید «ترامپ دیوانه» چه تصمیمی خواهد گرفت.