ریسک حلقه مفقوده بازار
بازار سرمایه با قرار گرفتن در مسیر رونق و به تبع آن افزایش تزریق و گردش نقدینگی، از یک موضوع غافل می‌شود و آن هم ریسک معاملات و موقعیتی‌ست که سرمایه‌گذاران برای خرید سهام انتخاب می‌کنند. هرچه فاصله قیمت سهام از ارزشی که بر مبنای سودآوری یا چشم‌انداز سودآوری در سال‌های آینده فاصله داشته باشد، خرید پرریسک‌تر است. اما چیزی که این روزها به آن توجه نمی‌شود، تکیه بر میزان سودآوری شدت و ضعف تاثیرگذاری اخبار پیرامونی و شایعات بر میزان سودآوری یا ارزش دارایی‌ها منهای بدهی‌های شرکت‌هاست. این موضوع در آینده نه چندان دور می‌تواند به سقوط‌های قیمتی و اصلاح‌های بزرگ بیانجامد. اما در روزگاری که نگهداری سهم‌ها و خرید بر مبنای جریان نقدینگی در میان سودآورترین سناریوی‌های خرید و فروش به حساب می‌آید، صحبت از ریسک‌ها و خطرات احتمالی شاید تاثیر زیادی نداشته باشد و از میزان سودآوری روزانه سرمایه‌گذاران کم کند. اما تجربه‌های داخلی و بین‌المللی نشان داده‌است که مشخص کردن محدوده اشباع خرید و چرخش روند برای هیچ گروه و دسته‌ای امکان‌پذیر نیست و منتفع شدن از تمامی جریان صعودی بدون تحمل هیچگونه زیانی از بزرگترین دروغ‌ها و فریب‌های ممکن در بورس خواهد بود. روند رشدهای قیمتی و بازدهی در بسیاری از سهم‌های بورسی و خارج بورسی تا 100 برابر هم بوده‌است. تجربه رشد قیمت سهام «آکنتور» ، «شمواد» و موارد خارج بورسی مانند سهام پدیده که صرفا بر مبنای جذب سرمایه‌های پرعطش و عمدتا کم‌تجربه رشدهای تاریخی کرده‌اند همه و همه در یک چیز مشترک بوده‌اند و آن هم این است که تغییر روند درست در اوج خوشبینی‌ها رخ داده‌است.
سد حقوقی «فباهنر» در برابر زیان سهامداران خرد
سهام شرکت مس شهید باهنر که این روزها با حرف و حدیث‌های فراوانی همراه است، در اطلاعیه شفاف‌سازی افزایش سرمایه خود درصد افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها را در محدوده 300 درصدی مشخص کرده بود که موجب ناامیدی سرمایه‌گذاران این سهم شده‌بود. اما پس از گذشت کمتر از دو هفته شاهد شفاف‌سازی دیگر در این نماد و اعلام افزایش سرمایه 1000 درصدی از همان محل بودیم. این اتفاق منجر به تشدید تقاضا و متضرر شدن سرمایه‌گذارانی شد که بعد از افزایش سرمایه 300 درصدی سهام خود را به فروش رسانده بودند. به همین دلیل سازمان بورس نماد مذکور را در تاریخ 9 آذر به منظور بررسی بیشتر در خصوص افزایش سرمایه متوقف کرد و پس از آن شرکت در اطلاعیه‌ای خبر از لغو افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها به علت عدم تایید سهامدار عمده داد و موافقت شستا و سهامدار عمده با افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات را عنوان کرد. نماد معاملاتی مذکور که در روز کاری گذشته یک نوبت بازگشایی شده بود و معاملات آن مورد تایید قرار نگرفته بود، امروز با حمایت تمام قد سهامدار حقوقی در محدوده متعادل منفی بازگشایی شد و به نظر می‌رسد این نوع بازگشایی و حمایت سهامداران حقوقی به منظور عدم متضرر شدن سهامداران حقیقی‌ایست که سهام یاد شده را در قیمت‌های کنونی و روند رو به رشد قیمتی با تکیه بر ثبت افزایش سرمایه قبلی خریده‌اند. لازم به ذکر است خالص تغییر مالکیت سهامداران حقیقی به حقوقی نماد «فباهنر» در روز جاری 49.3 میلیارد تومان بود.
دلار صعودی بهتر است یا نزولی؟
معاملات بازار سهام با دلار گره خورده است. این گره خوردن هم به طور مستقیم و هم به طور غیرمستقیم بر معاملات روزانه تاثیرگذار است. در جریان داد و ستدهای روز جاری و در فاصله یک ساعت مانده به پایان بازار رشد نرخ ارز در بازار آزاد و رسیدن دلار به محدوده 13 هزار تومان منجر به تقویت تقاضایی شد که رفته رفته ضعیف می‌شد. از سوی دیگر پول‌های سرگردان در بورس با توجه به عدم توانایی دلار به رشد سریع در بازار موازی و توانایی رشد در نمادهای گوناگون بورسی در تالار شیشه‌ای، از این بخش خارج نشدند و شاهد دست به دست شدن بالای بیش از 5 میلیارد برگه سهام در جریان خرید و فروش‌های روز گذشته بودیم. به نظر می‌رسد افت دوباره نرخ دلار از محدوده روانی 13 هزار تومانی در ساعات بعداز ظهر امروز می‌تواند به صورت شوک مقطعی منفی در روز آینده خودنمایی کند اما از سوی دیگر پول‌های آزاد شده مقصد جذاب‌تری برای ورود ندارند و همین امر به عنوان کنترل کننده خروج نقدینگی ایفای نقش خواهد کرد.
بازگشت تقاضا به نمادهای پرطرفدار
طی ماه‌های گذشته در بخی نمادهای بورسی شاهد حجم زیاد معاملات و دست به دست شدن زیاد سهام بوده‌ایم. اصلاح‌های مقطعی با افزایش تقاضا میل به سرمایه‌گذاری و حضور در یک روند صعودی را تقویت کرده‌است و این موضوع فارغ از مباحث بنیادی و تکنیکال، مهمترین عامل تقویت روزافزون شناوری سهام یاد شده است. دو نمونه «چکاپا» و «وصنا» را می‌توان در میان برجسته‌ترین موارد فرابورسی و بروسی از این مدل سرمایه‌گذاری یادآور شد. طی روزهای گذشته و با بروز ریسک‌هایی مبنی بر کنترل سهم‌چاق‌کن‌ها توسط ناظر و نهاد مدیریتی فرابورس شاهد موج منفی در این گونه سهم‌ها بودیم که با تشکیل صف فروش‌های سنگین در این دو نماد به طور خاص و برخی نمادهای مشابه شد. اما با کم‌رنگ‌تر شدن این ریسک در بدنه بازار و رصد ممتد معامله‌گران بر مبنای تقاضاهای خرید و فروش روزانه بازگشت پرقدرتی را در این نمادها در روز جاری مشاهده کردیم. تشکیل صف خریدهای مجدد علیرغم دست به دست شدن زیاد سهام و عرضه‌های فراوارن، میل به خرید و تشکیل صف‌های خرید با تکیه بر ارزش معاملات و تقاضای روزافزون را بیش از پیش کرده‌است. در چنین شرایطی تغییر ذائقه پول‌های بزرگ می‌تواند به معکوس شدن جریان یاد شده بیانجامد. امری که نباید از دید بورس‌بازان دور بماند.
عبور ارزش بازار سرمایه از مرز 1500 هزار میلیارد تومان
با ثبت رشدهای روز جاری در دو بازار بورس و فرابورس، ارزش بازار اوراق بهادار بورس از مرز 1250 هزار میلیارد تومان عبور کرد و ارزش بازار اول و دوم فرابورس نیز از مرز 255 میلیارد تومان رد شد. با این تفاسیر ارزش کل بازار سرمایه ایران در قالب سهام و شرکت‌های سهامی عام عرضه شده در بازارهای غیرخصوصی به بیش از 1500 هزار میلیارد تومان رسید. متوسط سهام شناور شرکت‌های بورسی و فرابورسی را اگر در محدوده 20 درصد وزنی درنظر بگیریم (سهام بزرگتر با سهم بازار و ارزش بازاری بیشتر سهام شناور عمدتا کمتر از 25 درصد را دارند که تاثیر بسزایی در کاهش متوسط وزنی می‌شود.) ارزش سهام شناور آزاد بورس به محدوده 300 هزار میلیارد تومان می رسد. یعنی سهامی که سهامداران آن بدون تکیه بر افق بلندمدت و صرفا براساس معاملات با افق‌های کوتاه‌مدت یا میان‌مدت خرید و فروش می‌کنند. حال اگر مطابق روال فعلی ارزش معاملات خرد روزانه در محدوده 1400 میلیارد تومان باشد، ارزش معاملات سالانه در محدوده 300-350 هزار میلیارد تومان خواهد شد. مقایسه این دو عدد نشان می‌دهد که ارزش معاملات روزانه برای دست به دست شدن تمام سهام شناور بازار حداقل یک بار در سال مناسب است. این نسبت با استانداردهای جهانی همخوانی دارد و نشان از بالا بودن قدرت نقدشوندگی سهام در معاملات روزانه است که می‌تواند یکی از مهمترین جذابیت‌های بورس به عنوان محلی برای سرمایه‌گذاری به حساب بیاید. بدیهی است که با افزایش ارزش بازار سهام، برای حفظ این نسبت نقدشوندگی نیازمند بالا رفتن ارزش معاملات روزانه هستیم.