دنیای بورس: رشدهای پیاپی قیمت در بورس تهران بسیاری از اهالی بومی بازار سهام را شگفت زده کرده است. کمتر کسی از بین تحلیلگران و صاحب‌نظران بورسی تصور می‌کرد که شاخص سهام چنین مقیاسی از رشد پیوسته را تجربه کند و به رکوردهایی دست یابد که دست کم در این بازه زمانی تحلیل‌پذیر نبود. تحلیلگران همچنان رشد چشمگیر ارزش معاملات و گسیل مستمر سرمایه‌های خرد به بازار را از پارامترهای دخیل در بروز چنین صعود غیرمنتظره‌ای در بازار سهام عنوان می‌کنند.
در این رالی قدرتمند و همه‌جانبه، قیمت‌ها مسیر خود را از ملاک‌های معمول تصمیم‌گیری نظیر میزان سودآوری شرکت‌ها جدا کرده و با سناریوهای خوش‌بینانه و گاه رویایی همراه شده‌اند که اثرات آن را مشخصا در سهام گروه خودرو و گروه‌های کوچک‌تر نظیر دارویی‌ها، سیمانی‌ها، غذایی‌ها و دیگر صنایع مصرفی بورس تهران می‌توان مشاهده کرد. در صورتی که اغلب تحلیلگران انتظار اصلاح قیمت‌ها را داشتند، اما اشتهای زیاد تقاضای جدید، سهام را فارغ از ملاک‌های معمول ارزندگی بلعید و رکوردی جدید برای ارزش معاملات خرد را طی روز گذشته رقم زد. در این مسیر البته افزایش درآمدهای اسمی و حرکت از زیان‌دهی به سوددهی در برخی از بنگاه‌ها تصور جهش سودآوری را در بین فعالان بورسی تقویت کرده است.
در این میان، رکود بازارهای رقیب و حاشیه‌نشینی بخش زیادی از سهام بزرگ کالایی به دلیل فشارهای ناشی از وضع نامطلوب بازار جهانی تقاضای ورودی را به سمت گروه‌های کوچک‌تر روانه کرده است. البته در معاملات دیروز شاهد بروز وقفه‌ای موقت در این روند بودیم. جریان مواج خرید پس از اختلال در هسته معاملات در کنار گزارش‌های ضعیف ماهانه از سوی چندین شرکت بزرگ زمینه‌ساز چرخش ناگهانی قیمت در تک‌نمادها و سپس سرایت فضای منفی به معاملات عموم سهم‌ها شد. با وجود این، حضور موثر خریداران در محدوده منفی قیمت علاوه بر تقویت تاریخی ارزش معاملات، به برگشت شاخص از کف روزانه هم مدد کرد و نشان داد که همچنان خریداران از نفس نیفتاده‌اند. اینکه چرا معامله‌گران به اصلاح قیمت‌ها مجال نمی‌دهند را باید به دارایی‌محوری حاکم بر معاملات سهام نسبت داد.
بنگاهی به وسعت یک بازار
شرکت کوچک بورسی را در نظر بگیریم که ارزش بازار آن طی یک سال اخیر از 245 میلیارد تومان به ارزشی معادل 1800 میلیارد تومان رسیده است(مثال واقعی است). به عبارتی، ارزش سهام این شرکت در یک سال گذشته بیش از 7 برابر شده است. این جهش قیمتی در شرایطی رخ داده سودآوری این شرکت همگام با رشد قیمت پیش نیامده است. معنای دیگر چنین جهشی در قیمت، جدایی حرکت قیمت از الگوهای کلاسیک ارزشیابی و عدول از عیار سودآوری است.
بر اساس آخرین قیمت تابلو، نسبت قیمت به سود این سهم 9 مرتبه است. حال سوال این است که چرا سرمایه‌گذاران برای هر واحد از سود این شرکت ارزشی معادل 9 واحد قائل است در حالی که چنین رفتاری را نمی‌توان بر مبنای مدل‌های تحلیل بنیادی سهام توجیه کرد. اگر فرض را بر تداوم خطی سود این شرکت بگیریم و جهش چشمگیری را برای سودآوری آن متصور نباشیم، دوره بازگشت سرمایه در مورد این سهم 9 سال طول خواهد کشید. این در حالی است که دوره بازگشت سرمایه در بازار پول و با فرض نرخ سود 20 سپرده بانکی 5 ساله است. بر همین مبناست که اغلب تحلیلگران معتقدند قیمت سهامی نظیر این سهم از لحاظ تئوریک یا باید کاهش یابد یا سود جهش فوق‌العاده‌ای داشته باشد. اما به نظر می‌رسد توفان تورم راه خود را به دارایی شرکت‌های بورسی باز کرده و منطق خرید سهام را به موضوعاتی دیگری نظیر تجدید ارزیابی دارایی‌های غیرعملیاتی شرکت‌ها پیوند زده است و سود موقتا فضیلت خود را از دست داده است.
تلاقی نیروها در چهارراه «تجدید»
دو گروه بانک و خودرو میدان‌دار معاملات روزهای اخیر بورس تهران بوده‌اند. به نظر می‌رسد موضوع تورم دارایی‌ها همچنان محرک اصلی تقاضای پرشور معامله‌گران در نماد شرکت‌های این دو گروه و تداوم رشد قیمت در صنایع متوسطی نظیر سیمانی‌ها و دارویی‌هاست. در کنار انتشار کارنامه‌های ماهانه و عملکرد قابل قبول برخی شرکت‌های این صنایع از روز گذشته بحث داغ تجدید ارزیابی دارایی‌ها به گروه دارویی هم سرایت کرد. این در حالی است که بخش عمده جهش‌های غیرمنتظره قیمت در این گروه‌ها بر اساس انتظارات خوش‌بینانه به محیط کلان بورسی و همچنین تحول در سودآوری این طیف از شرکت‌ها و جذابیت سهام از منظر افزایش سرمایه و رقیق شدن قیمت‌ها رقم خورده است.
- رویدادهای خبری از نگاه «دنیای بورس»
الف) کلان: عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان که هفته گذشته از درخواست ترامپ و بن‌‌سلمان از او برای میانجی‌گری میان ایران و آمریکا و عربستان خبر داده‌بود، در مصاحبه با سی.ان.ان تاکید کرد که هر‌گونه جنگ جدید در منطقه یک کابوس برای پاکستان خواهد بود و او هر اقدامی برای جلوگیری از وقوع آن انجام خواهد داد. رسانه‌های پاکستانی نیز شنبه شب خبر دادند که عمران‌خان در راه برگشت به کشورش از نیویورک، به جده رفته و با حاکمان سعودی دیدار کرده است. او پیش از نیویورک نیز به جده رفته بود. همچنین محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در بازگشت به تهران در مصاحبه با «المیادین» تصریح کرد: اروپایی‌ها در لغو تحریم‌های ایران جدی نیستند. وی در سخنان دیگری با تاکید بر خنثی شدن همه اقدامات گمراه کننده آمریکا علیه ایران تاکید کرد بسیاری از مسائل برای دیگر کشورها روشن شده است. از دید ظریف عربستان سعودی باید درک کند که نمی‌تواند امنیت خود را از آمریکا خریداری کند
در رویدادهای دیگر مربوط به سطح کلان، سرتیپ یحیی سریع، سخنگوی ارتش یمن جزئیات و تصاویری جدیدی از عملیات «نصر من‌اله» منتشر کرد، ۵۰۰ کشته و زخمی آمار اولیه در مرحله نخست این عملیات است. همچنین ۲۰۰ نیروی سعودی در بمباران هوایی کشته شدند و ۲۰۰۰ نیروی سعودی خود را تسلیم نیروهای حوثی یمنی کردند. در این عملیات، ۳۵۰ کیلومتر مربع از خاک یمن به دست نیروهای حوثی افتاد. عملیات «نصر من‌اله» بیست و پنجم ماه اوت گذشته در محورهای جبهه‌های نجران (مرزهای جنوب غربی عربستان) آغاز شد. این عملیات از بزرگترین عملیات‌های کمین و به دام انداختن نیروهای سعودی و همپیمانانش از آغاز حمله به یمن است.
در داخل هم، رئیس جمهور بخشنامه بودجه سال ۹۹ کل کشور را در محورهای درآمدزایی پایدار، هزینه کرد کارا، ثبات در اقتصاد، توسعه و عدالت و اصلاحات نهادی نظام بودجه‌ریزی به همه دستگاه‌های اجرایی ابلاغ کرد. حسن روحانی به دعوت رسمی نخست‌وزیر ارمنستان، عصر امروز (دوشنبه ۸ مهر ماه) به این کشور سفر می‌کند. همچنین نمایندگان مجلس یک فوریت لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی در راستای حذف چهار صفر از پول ملی را تصویب کردند.
در دیگر رویدادها، شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ضمن پاسخ به ابهامات منتقدان مبنی بر اجرای دستورالعمل جدید بازار پایه،این مقررات را عامل افزایش نقدشوندگی و جلوگیری از افزایش و کاهش هیجانی قیمت‌ها دانست. همچنین حامد سلطانی‌نژاد، مدیر عامل بورس کالا از زمان آغاز معاملات گواهی سپرده پسته در این بورس خبر داد.
ب) صنایع: قیمت پایه محصول‌های پلیمری و شیمیایی از سوی دفتر توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی براساس قیمت‌های جهانی برای مبادله در بورس کالا بر اساس نرخ دلار 10892.6 تومان اعلام شد. هفته پیش، بهای این محصول‌ها به دلار 10936.1 تومان اعلام شده بود.
در همین حال در کشاکش مجلس و شورای نگهبان بر سر طرح ساماندهی صنعت خودرو، حالا ۵۰ نفر از نمایندگان مردم در نامه‌ای، ایرادات سیاست‌گذاری و قانونی طرح مذکور را گوشزد و خواستار بازنگری دوباره آن شدند.
ج) شرکت‌ها: فروش نفت ایرانول در شش ماه اول سال‌جاری با حدود ٧٠ درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل از مرز 1.4 هزار میلیارد تومان گذشت. به گفته عیسی اسحاقی، مدیرعامل این شرکت پروژه خط ریلی حمل‌و‌نقل محصول‌های ایرانول که از جمله پروژه‌های در راستای استراتژی هشت ساله شرکت بوده هفته گذشته راه‌اندازی شد و محصول‌های صادراتی ایرانول از این پس با خط ریلی از پالایشگاه تهران به پایانه صادراتی ایرانول در بندر ماهشهر منتقل می‌شود که علاوه‌بر ایمن بودن، هزینه‌ها نیز کاهش می‌یابد.
داروسازی ابوریحان در مقام نخستین سرمایه‌گذاری دارویی تامین از افزایش سرمایه از ناحیه تجدید ارزیابی دارایی خبر داد. بر این مبنا این شرکت اعلام کرده است: نظربه اینکه این شرکت بر حسب دستور هلدینگ دارویی تامین نسبت به تجدید ارزیابی زمین خود اقدام کرده افزایش سرمایه قبلی از محل مطالبات وآورده نقدی از دستور کار خارج شده وگزارش توجیهی افزایش سرمایه جدید ازمحل تجدیدارزیابی وآورده نقدی ومطالبات به صورت یکجا متعاقبا منتشر می‌شود. در گروه پترول هم قرار است سهام پتروشیمی ارومیه و ایلام پس از سپریشدن امور مقدماتی و برنامه‌ریزی‌شده عرضه اولیه شود.
کرمان موتور از آغاز طرح فروش همه مدل‌های خودرو جک با شرایط ویژه پایین بودن میزان پیش پرداخت‌ها در روزهای آینده خبر داد. در همین حال گزارش سه خودروساز بزرگ نشان می‌دهد تولید خودرو در این شرکت‌ها در پایان شهریور نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۰ درصد کاهش داشته است. تولید انواع محصول سواری از ۵۳۶ هزار دستگاه به حدود ۳۷۶ هزار دستگاه رسیده است. این آمار از عملکرد شش ماه نخست امسال نشان می‌دهد هشت خودروی عمدتا مونتاژی با توقف تولید در شهریور امسال مواجه شده و احتمالا دیگر جایی در خودروسازی کشور نخواهند داشت. سراتو، آریو، سوزوکی گرندویتارا، تندر۹۰ ایران‌خودرو، تندر۹۰ پارس‌خودرو، ساندرو، پارس تندر و دانگ‌فنگ با توقف تولید مواجه شده‌اند.
در حالی اخبار پیرامون بازگشایی نماد بانک ملت در این روزها با شدت بیشتری دنبال می‌شود که در این راستا کاظم چاوشی، معاون مالی بانک ملت در گفت‌وگو با «دنیای بورس» عنوان کرد: در خصوص غرامت از دولت انگیس و توقف نماد، تمام تلاش بانک در به سر انجام رسیدن پرونده و امکان شفاف سازی بیشتر در این خصوص است.