شروین شهریاری| تحلیلگر بازارهای مالی
بازار سهام در هفته‌جاری شروعی مثبت با رونق نسبتا مطلوب داشت به‌نحوی که در سه روز آغازین هفته افزایش حدود 4.6 درصدی در شاخص کل را به ثبت رساند. با این وجود، با دریافت اخبار مربوط به استعفای وزیر‌خارجه، فضای معاملات تا حد زیادی به سمت احتیاط گرایید تا افزایش هفتگی شاخص در نهایت به 3.6 درصد برسد. در همین حال، افزایش مداوم قیمت‌ها در بورس کالا و رکورد‌شکنی‌های نرخ فولاد و برخی دیگر از محصول‌های کالایی به همراه صف تقاضای طویل برای این محصول‌ها، شرایط بنیادی مطلوبی را پدید آورده که از چشم فعالان بازار دور نمانده است. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد با ادامه فضای رونق کالایی و بهبود نرخ‌های فروش، در نهایت عقب‌نشینی اخیر قیمتی در بورس عمر و عمق زیادی نداشته باشد.
سابقه واکنش‌های بورس به اخبار سیاسی
در دو دهه گذشته رویدادهای سیاسی با سطح اهمیت بالا چه در عرصه داخلی و چه در عرصه خارجی روی داده و هر بار، بسته به نوع رویداد، واکنش‌های لحظه‌ای در نوسان روزانه قیمت‌ها در بازار سهام را موجب شده است. اما مطالعه روند میان‌مدت و بلند‌مدت نشان می‌دهد رویدادهای سیاسی در نهایت آثار خود را تنها به میزانی که به تغییر سودآوری شرکت‌ها منجر شده‌اند بر بازار سهام گذاشته‌اند و در سایر موارد، تنها موجی از نوسان کوتاه‌مدت مثبت یا منفی را موجب شده‌اند که اثرات پایداری نداشته است.
رویدادهای هفته جاری نیز هر‌چند در حیطه مربوط به خود دارای اهمیت است اما از منظر سرمایه‌گذاران بورسی تاثیر آن‌ها وابسته به آثار کمی آن بر عملکرد بنگاه‌ها خواهد بود. در حال‌حاضر از یکسو به‌نظر نمی‌رسد ارتباط مشخصی بین رویدادهای موجود و بازدهی شرکت‌ها قابل رصد باشد و از سوی دیگر، مهم‌ترین عامل موثر بر سودآوری بنگاه‌ها به‌ویژه در بخش کالایی در شرایط رو به رشدی به‌سر می‌برد که چشم‌انداز تعدیلات مثبت سودآوری در بخش مهمی از شرکت‌های بزرگ بورسی را ایجاد کرده است.
از این جهت، به‌رغم نوسان‌های دو روز اخیر، انتظار می‌رود بازار سهام در هفته‌های آینده بار دیگر بر عوامل بنیادی متمرکز شود و با عبور از آثار نااطمینانی‌های پیرامونی، مسیر تعدیل ملایم و مثبت قیمت‌های سهام همگام با تورم نرخ‌های فروش از سر گرفته شود.
نمره قبولی به گزارش‌های ماهانه
در هفته جاری به رسم آغاز هر ماه، سامانه ناشران میزبان گزارش‌های پرشمار ماهانه شرکت‌های بورسی بود. سمت و سوی این اطلاعیه‌ها البته به سبک مرسوم متفاوت بود. در شرکت‌های بزرگ و شاخص فلزی شامل فولاد‌مبارکه، فولاد‌خوزستان و ملی‌مس ماه خوبی رقم خورد و این شرکت‌ها افت‌های فروش ماه‌های گذشته را جبران کردند و تولید را نیز به نحو قابل‌قبولی در محصول‌های اصلی افزایش دادند تا نگرانی‌ها از آثار تحریمی بر این غول‌های صنعتی کشور کاهش یابد.
در سایر فولاد‌سازان اما شرایط بسته به مورد متفاوت بود و لزوما شرکت‌ها عملکرد یکپارچه‌ای به لحاظ مطلوبیت در ماه بهمن نداشتند. در صنعت پتروشیمی، اوره‌سازان پس از چند ماه نسبتا ضعیف، بهمن‌ماه خوبی داشتند و هم به لحاظ تولید و صادرات بخشی از نگرانی‌های قبلی را رفع کردند.
در متانول‌سازان نیز شرایط کمابیش مساعد بود و به‌ویژه از لحاظ شریان درآمدی این شرکت‌ها یعنی صادرات، روند بهبود نسبت به ماه‌های نخست شوک بعد از تحریم‌ها (آذر و دی) قابل رصد بود. در این صنعت اما تولید‌کنندگان برخی دیگر از محصول‌ها نظیر ال‌پی‌جی و حتی پلی‌اتیلنی‌ها ماه خوبی نداشتند و نشانه‌هایی از کاهش فروش و عدم تحقق درآمدهای مورد انتظار به‌چشم می‌خورد.
سنگ‌آهنی‌ها هم هر‌چند شگفتی مثبتی رقم نزدند اما در مجموع بر مدار انتظارات حرکت کردند. این گروه به‌ویژه با رشد‌های اخیر قیمت‌های شمش فولاد در بورس کالا در انتظار ماه‌های بهتر هستند. در مجموع می‌توان گفت آثار اولیه از رشد قیمت‌های فروش در کنار ترمیم مقادیر تولید در اکثریت گزارش‌های ماهانه شرکت‌های بزرگ و مهم قابل‌رصد بود و از این‌رو می‌توان نمره قبولی را به کارنامه بهمن ماه شرکت‌های بورسی داد. روندی که سرمایه‌گذاران انتظار دارند در آخرین ماه سال نیز تداوم یابد و به‌ویژه از منظر نرخ‌های فروش پایان خوشی را برای بخشی از صنایع مرتبط در بورس رقم بزند.
تشدید انبساط «آمریکایی-چینی»
در هفته‌های سپری شده از سال میلادی جدید، بارها تحلیلگران اقتصادی بر تغییر قابل‌توجه رویکرد سیاست‌گذاران پولی نخستین و دومین اقتصاد بزرگ جهان تاکید کرده‌اند و نسبت به تاثیر مثبت آن به‌ویژه در کوتاه‌مدت بر بازارهای سهام و کالای جهانی ابراز امیدواری کرده‌اند.
در روزهای اخیر باز‌هم سیگنال‌های جدیدی مخابره شد که علاوه بر تقویت این ظن، چشم‌انداز رشد را البته در کوتاه‌مدت تقویت کرد. در بارزترین مورد، انتشار خلاصه مذاکرات نشست ماه گذشته اعضای بانک مرکزی آمریکا نه‌تنها از تصمیم این نهاد مهم بر توقف افزایش بهره تا اطلاع ثانوی به وضوح پرده برداشت، بلکه از دومین گام انبساطی که عبارت از توقف کاهش حجم ترازنامه اوراق بدهی فدرال‌رزرو است نیز رونمایی کرد. این اقدام دوم که کمتر مورد‌انتظار بود، پازل انبساطی سیاست‌گذاران پولی آمریکا را تکمیل کرد تا خیال بازارها فعلا از انقباض پولی دلار تا حدی راحت شود.
در آن‌سوی کره‌زمین یعنی در سرزمین چین هم با انتشار آمار پولی ژانویه مشخص شد که در این دوره بانک‌های چینی بیشترین میزان خلق اعتبار در کل تاریخ چین در یک ماه را داشته و رکورد بی‌سابقه ۴۸۱ میلیارد دلاری را ثبت کرده‌اند. این رقم بیش از دو‌برابر مقداری است که به‌طور تاریخی بانک‌های چینی در فازهای انبساطی در یک ماه اعتبار خلق می‌کنند.
این اخبار در حالی منتشر می‌شود که آمار از تشدید سیاست‌های انبساطی بانک مرکزی در بخش وام‌دهی به بخش خصوصی، مصرف‌کنندگان و شرکت‌های کوچک به دلیل خطر رکود و نیز عدم نگرانی از تورم در ماه‌جاری میلادی در چین خبر می‌دهند.
پیامد این اتفاق‌ها علاوه بر جهش بورس چین و روند مثبت سایر بازارهای جهانی سهام، بر قیمت کالاها به‌ویژه در بخش فلزات اساسی، محصول‌های معدنی و مشتقات نفتی قابل رصد است. مجموع این تحولات برای اهالی بورس کالا محور تهران نیز خبر خوشی است چرا‌که انتظار می‌رود روند انبساطی کنونی آثار مثبت خود را بر بازارهای جهانی لااقل تا پایان سال‌میلادی جاری کمابیش حفظ کند.