الگوی بازنده در تلاطم بورس

دنیای بورس: جهش ارزش معاملات بورس در سال جاری از 23 خرداد ماه کلید خورد؛ در حالی که متوسط روزانه ارزش معاملات بورس از ابتدای سال تا این روز حدود 113 میلیارد تومان بود، از آن تاریخ تا امروز این عدد به بیش از 469 میلیارد تومان رسیده است. برای داشتن تصویری دقیق‌تر، مقایسه این ارقام با سال گذشته دید واضح‌تری بدست می‌دهد: میانگین روزانه ارزش معاملات خرد بورس تهران در نیمه اول سال 96، در حدود 124 میلیارد تومان و در نیمه دوم سال گذشته در حدود 149 میلیارد تومان بوده است.
ورود حجم عظیمی از نقدینگی به بازار سهام سبب شد تا شاخص کل بورس که 6 ماه پیش از این تاریخ را در سطوح بین 90 تا 99 هزار واحد نوسان می‌کرد، طی تنها 8 جلسه معاملاتی 19 کانال را در نوردد و به سطوح بالاتر از 115 هزار واحد برسد.
با این وجود سکه جهش‌های ناگهانی بورس روی دیگری نیز دارد: طی 4 جلسه بعدی داد و ستدها، شاخص کل نزدیک به 7 هزار واحد ریزش داشت؛ در چنین شرایطی استراتژی معاملاتی برخی سرمایه‌گذاران به سمت آن گرایش پیدا می‌کند که با قرار گرفتن در هر موج صعودی و خروج از جریانات نزولی، از گپ‌های موجود استفاده کرده و بیشینه سود را در کوتاه‌مدت کسب کنند.
با این وجود فاصله چنین تمایلی تا عملی شدن آن می‌تواند سهامدار را با زیان مواجه کند و یا به جاماندگی از روند سودآوری منجر شود.
چرخش جهت معاملات طی معاملات دیروز و امروز، نشان از آن دارد که قدرت نقدینگی می‌تواند روند معاملات را از آن‌چه در شرایط معمول رخ می‌دهد کاملا متفاوت سازد. دو جلسه معاملاتی ابتدای هفته مصداق کاملا واضحی از این شرایط را بدست می‌دهد: تعداد قابل توجهی از نمادهای بزرگ بازار که طی این روزها صف فروش را تجربه می‌کردند در معاملات امروز و دیروز بر مدار رشد محسوس قیمت سهم قرار گرفتند و حتی بعضا در محدوده صف خرید معامله شدند؛ و این در حالی بود که معامله‌گرانی که پیش از این در محدوده کف‌های قیمتی اقدام به فروش سهام کرده بودند انتظار افت بیشتر قیمت سهم را می‌کشیدند.
نکته اینجاست که حجم زیاد نقدینگی می‌تواند روندهای مورد انتظار را بر هم بزند. این مساله در کنار ریسک‌های سیستماتیک موجود و تلاطم‌های اقتصادی کشور ریسک نوسان‌گیری از افت و خیزهای سهام را به شدت زیاد می‌کند.
نگاهی به سایر عوامل تحول‌ساز
همان‌گونه که در بالا اشاره شد ریسک‌های سیستماتیکی که بورس در برهه فعلی با آن دست و پنجه نرم می‌کند ریسک‌های غیر قابل انکاری هستند و این مساله شدت اثر آن‌ها را در نوسان‌های کوتاه‌مدت نیز تشدید می‌کند. تحریم‌های نفتی ایران و قرار گرفتن کشور در شرایط ایزوله اقتصادی از جمله مسائلی است که اقتصاد کشور و از جمله بورس، تجربه آن را از سر گذرانده است و هراس ناخودآگاهی را در قبال آن با خود حمل می‌کند. در این فضا هر گونه خبر مرتبطی می‌تواند اثری مثبت یا منفی بر روند سهام داشته باشد و فرکانس این اخبار در بازه اخیر به شدت زیاد بوده و همچنان انتظار ادامه این روند وجود دارد.
در رابطه با تلاطم‌های اقتصادی کشور نیز مطالب زیادی عنوان شده است. افت و خیز در تمامی بازارها، سیاست‌گذاری‌ها و بسترسازی برای تحولات یک‌شبه به موضوعی آشنا در شرایط فعلی بدل شده است. گمانه‌زنی‌ها در رابطه با عقب‌نشینی دولت از سیاست‌های ناکارآمد ارزی تنها طی هفته‌های اخیر بارها بهانه‌ای برای شدت گرفتن تقاضا یا فشار فروش شده است؛ این مساله که این حدس‌ها و انتظارات تا کجا روندها را تغذیه می‌کند در سایه بی‌برنامگی‌ها و اصرارهای بیهوده بی‌پاسخ است. اما برای آن دسته از معامله‌گرانی که در تلاش به واکنش نسبت به هر موج موجود در بازار هستند این رویه می‌تواند بازماندگی محسوسی از روندهای صعودی را در پی داشته باشد.
بر این اساس باید با تحلیلی مشخص در شرایطی که موج‌های نقدینگی در بازار قدرتمند هستند به معامله در سهام پرداخت. طمع نوسان‌گیری در نهایت می‌تواند جا ماندن از کل موج صعودی را به دنبال داشته باشد.