در گزارش زیر بخوانید:
- از آغاز تا پایان پیش‌فروش سکه
- آمار پیش فروش سکه
- برنامه جدید بانک مرکزی
- مزیت‌های دارندگان اوراق گواهی پیش فروش سکه
- چگونگی خرید و فروش اوراق گواهی پیش فروش سکه
- شرایط معاملات اوراق گواهی پیش فروش
- ویژگی‌های اوراق گواهی پیش فروش سکه
- انتظارات بانک مرکزی از سرانجام اوراق گواهی پیش‌فروش سکه
برای خیلی از ما خرید و فروش سکه آنهم به طریقی که با سود همراه باشد، همواره جذاب است. افزایش تب هیجانی در بازار ارز و سکه از سال گذشته تاکنون بسیاری را به سمت خرید و فروش سکه کشانده و این البته در کنار جذابیت‌ها ریسک‌هایی را برای سرمایه‌گذار به همراه دارد.
بانک مرکزی در مقام تنظیم کننده سیاست‌های پولی و ارزی در دو گام از بهمن ماه سال گذشته تاکنون به دنبال اجرای برنامه‌ای است که کنترل بازار سکه را در دست بگیرد. فارغ از میزان موفقیت سیاست‌گذار در کنترل بازار، پرسش بسیاری از ما این بوده که پیش فروش سکه چرا انجام میشود؟ و البته هدف بانک مرکزی از طرح مقوله اوراق گواهی پیش فروش سکه در شرایط کنونی چیست؟.
«دنیای بورس» با تدقیق فرآیند پیش فروش سکه به شرح مبسوط مقوله اوراق گواهی پیش فروش‌ها پرداخته تا بتواند به پرسش‌های مطرح شده دراین باره به طور کامل پاسخ دهد.
1- پیش‌فروش سکه چه بود و چرا اجرا شد؟
به دنبال افزایش التهاب بازار ارز و سکه از بهمن‌ماه سال گذشته تا پایان فروردین‌ماه امسال اجرای طرحی در دستور کار قرار گرفت که از آن با نام «پیش فروش سکه» یاد میشود. بانک مرکزی در مقام سیاست‌گذار پولی هدف از اجرای چنین طرحی را در راستای کنترل بازار و از بین رفتن تب قیمت‌ها عنوان کرد اما با تشدید هیجان‌ها که متاثر از مولفه‌های داخلی و خارجی است، برنامه جدید دیگری برای فروکش کردن تب دوباره قیمت‌ها پیاده‌سازی شد.
2- در طرح پیش فروش چه تعداد سکه فروخته شد؟
در طرح پیش فروش سکه بیش از 100 هزار نفر اقدام به پیش خرید بیش از 7 میلیون و 600 هزار قطعه سکه در سررسیدهای یک‌ماهه الی 2 ساله کردند که بیش از 800 هزار قطعه سکه توزیع شد. براساس اعلام بانک مرکزی همچنین در تیر و مردادماه امسال نیز حدود یک میلیون سکه روانه بازار میشود.
- نکته جالب قضیه پیش‌فروش‌ها این است که دارندگان بیش از 20 هزار سکه که سررسید آن گذشته است، مراجعه‌ای برای دریافت سکه‌های خود نداشتند. البته دلیل خاصی برای عدم مراجعه نکردن‌ها هنوز اعلام نشده است.
3- برنامه جدید بانک مرکزی چیست؟
اگر چه با تحویل سکه‌ها در مواعد سررسید، عرضه سکه به طور متناوب در بازار افزایش می‌یابد اما از دید تحلیلگران با افق پیش‌رو و تدریجی بودن تزریق سکه، تاثیرگذاری طرح پیش‌فروش بر بازار محدود و به ویژه در فواصل بین سررسید، خلاء عرضه قابل احساس خواهد بود.
بر مبنای همین چالش پیش‌رو، بانک مرکزی اجرای برنامه جدیدی را در دستور کار قرار داد که به «بازارسازی اوراق گواهی پیش فروش سکه» معروف شد. با بازارسازی اوراق گواهی پیش‌فروش سکه امکان خرید و فروش اوراق مزبور فراهم میشود و از این طریق حجم عرضه در بازار سکه با سررسیدهای مختلف افزایش می‌یابد؛ به این ترتیب هم بازار سکه تعمیق پیدا می‌کند و هم اینکه سود مناسبی نصیب خریداران سکه در طرح پیش‌فروش میشود.
4- دارندگان اوراق گواهی پیش فروش سکه چه مزیت‌هایی دارند؟
در این طرح به سرمایه‌گذاران در طرح پیش‌فروش سکه این امکان داده میشود در صورت تمایل اوراق گواهی پیش‌فروش (رسید پیش‌خرید) خود را به اوراق سکه (با سررسید متناظر) که از ویژگی‌های امنیتی لازم برخوردار بوده و قابلیت خرید و فروش در بورس را دارند، تبدیل کنند.
علاوه بر این، بازارسازی برای اوراق سکه مخاطرات امنیتی مربوط به نگهداری سکه در منازل را برطرف می‌کند، چرا که اوراق سکه با نام بوده و در سامانه مربوطه ثبت شده و امکان فروش آن توسط فرد دیگری به غیر از صاحب اوراق وجود ندارد.
دارندگان اوراق این امکان را دارند تا پس از سررسید و در صورت تمایل، با ارایه اوراق به بانک مرکزی نسبت به دریافت سکه فیزیکی اقدام کنند. این اوراق پس از سررسید نیز کاملا معتبر بوده و 100 درصد مبتنی بر سکه هستند.
اوراق سکه حکم سکه فیزیکی طلا را دارند و به دارندگان این امکان را می‌دهد با برخورداری از منافع این اوراق، ریسک نگهداری طلا را حذف کنند و از امکان معامله این اوراق در یک بازار متشکل و شفاف برخوردار شوند.
5- چگونه اوراق گواهی پیش فروش سکه خرید و فروش کنیم؟
- بر مبنای اعلام بانک مرکزی شروع عرضه و معامله حواله‌های پیش فروش سکه در بورس اوراق بهادار تهران از یکشنبه 10 تیرماه انجام میشود. برای اینکه بدانیم چگونه اوراق گواهی پیش فروش سکه خرید و فروش کنیم، بهتر است با هم مروری بر الزام‌ها و شرایط بازار جدید بیندازیم:
الف) در این بازار هر کسی می‌تواند حضور داشته باشد؛ حتی افرادی که قبلا ثبت نام هم نکردند، می‌توانند نسبت به خرید پیش فروش سکه اقدام کنند. البته سکه‌های پیش فروش ضرب شده و خریداران این اوراق در سررسید با مراجعه به بانک عامل (بانک ملی) می‌توانند سکه خود را تحویل گیرند.
ب) با این حال امکان جدیدی در راستای نقدپذیری و تبادل گواهی‌های پیش خرید سکه برای پیش خریدکنندگان به وجود آمد تا افراد بتوانند گواهی سکه‌های خود را قبل از سررسید، در بورس به فروش برسانند؛ بدین ترتیب کسانی که تمایل به سرمایه‌گذاری دارند می‌توانند با مراجعه به بورس، اوراق سکه را خریداری کنند.
پ) خریداران پیش فروش می‌توانند با مراجعه به کارگزاری مربوطه، گواهی پیش خریدشده سکه را به اوراق سکه تبدیل کنند و از طریق کارگزاری، کل سکه پیش خرید شده یا بخشی از آن را عرضه و به صورت توافقی و براساس قیمت پایه‌ای که مشخص میشود، واگذار کنند.
ت) دارندگان نهایی این اوراق پس از زمان سررسید می‌توانند با مراجعه به شعب منتخب بانک ملی، سکه خود را تحویل گیرند و یا از خدمات نگهداری بانک ملی و یا کارگزار مربوطه استفاده کرده و مخاطرات ناشی از سرقت و مفقودی سکه‌های طلا را کامل از خود دور کنند.
ث) همانند خرید و فروش سهام، اوراق سکه را می‌توان با انتخاب نماد «عسکه» در سامانه آنلاین و وارد کردن تعداد و قیمت، خرید و فروش کرد. کسانی که سکه‌های پیش فروش بانک ملی را خریداری کرده‌اند می‌توانند این سکه‌ها را که تبدیل به اوراق «عسکه» شده، در این بازار به فروش برسانند.
ح) کسانی که اقدام به خرید سکه‌های پیش فروش از سوی بانک ملی کرده‌اند، به تعداد سکه‌های خریداری شده، اوراق «عسکه» در دارایی سهامشان نشسته‌اند.
6- شرایط معاملات روزانه اوراق گواهی پیش فروش چگونه است؟
- چند نکته در خصوص معاملات اوراق سلف «عسکه» که هر خریداری باید آن را بداند:
الف) تاریخ تسویه این نوع معاملات t+1 است ( معادل یک روز کاری )
ب) ساعت‌های معاملات از ساعت 8:30 الی 15:30 است.
پ) ارزش تضمین این نماد صفر است .
ت) اوراق سلف پیش خرید سکه («عسکه») به عنوان دارایی در پورتفوی دارندگان ثبت شد.
ث) برای تغییر ناظر اوراق «عسکه» هر فرد باید به مکانی که سکه‌ها را پیش خرید کرده است، مراجعه و با دریافت برگه سهم و تحویل آن به کارگزاری مورد نظرش اقدام به تغییر ناظر کند. پس از تغییر ناظر فرد می‌تواند، از طریق کارگزار دلخواه اقدام به خرید و فروش این اوراق کند.
7- ویژگی‌های اوراق گواهی پیش فروش سکه چیست؟
- اوراق گواهی پیش فروش سکه ویژگی‌هایی هم دارد که می‌توان به برخی از آن‌ها نیز اشاره‌ای کوتاه داشت:
الف) بانک مرکزی متعهد به تحویل تمامی سکه‌های پیش فروش است.
ب) اوراق گواهی پیش فروش سکه پس از موعد سررسید در حکم مالکیت سکه طلا هستند و قابلیت خرید و فروش در صرافی‌ها را هم دارند.
پ) با توجه به قوانین کشور، اوراق سکه که در بورس عرضه میشود معاف از مالیات است.
ت) فروش اوراق سکه در بورس به طور حتم پایین‌تر از نرخ روز در بازار سکه خواهد بود.
ث) اوراق گواهی پیش فروش سکه با گواهی سپرده سکه طلا (که در بورس معامله میشود) فرق دارد.
8- بانک مرکزی چه انتظاری از سرانجام اوراق گواهی پیش‌فروش سکه دارد؟
سیاست‌گذار انتظار دارد اوراق گواهی پیش‌خرید سکه تاثیر به مراتب بیشتری در ثبات بازار در مقایسه با تزریق تدریجی سکه داشته باشد. بالارفتن ولع خرید همزمان با تداوم افزایش تب هیجان‌ها اگر چه بانک مرکزی را به این سمت کشاند تا با ایجاد امکان تبدیل سکه‌های پیش فروش به اوراق، بازار را متعادل کند اما اینکه این سیاست با توجه به شرایط موجود تا چه اندازه می‌تواند گره گشای بازار سکه باشد، موضوعی است که باید منتظر نتایج آن و البته واکنش خریداران سکه‌های پیش فروش شده بود.