به گزارش «دنیای بورس»، دنیای اقتصاد نوشت: بورس تهران در نخستین روز هفته سبزپوش شد و نماگر اصلی این بازار با رشد بیش از ۲/ ۲ درصدی همراه شد. در این روز شاهد بازگشت سهامداران حقیقی به گردونه معاملات سهام بودیم. معامله‌گرانی که پس از غیبت ۱۷روزه خالص خرید ۶۳۴ میلیارد تومانی را رقم زدند. تثبیت نسبی دلار در محدوده ۲۷ هزار تومانی، صعود قیمت کامودیتی‌ها در بازار جهانی و سیگنال سیاست‌گذار پولی از کمرنگ شدن احتمال افزایش نرخ سود بانکی همزمان با افزایش ارزش معاملات در پایان هفته گذشته در بازگشت قیمت سهام به محدوده سبز تابلو بی‌تاثیر نبوده است.
نخستین روز از هفته جاری با افزایش تقاضا از سوی سهامداران حقیقی همراه بود. در این روز افزایش تقاضای سهام تحت تاثیر افزایش قیمت در دارایی‌هایی مانند مس و محصولات فولادی و پتروشیمی سبب شد قیمت‌ها در بازار سرمایه افزایش یابد. در این روز افزایش تقریبا یکدست قیمت‌ها روی تابلوی معاملات سبب شد تا شاخص کل بورس تهران افزایشی ۲/ ۲ درصدی را شاهد باشد.
در این روز پس از مدت‌ها صف فروش بدون تقاضای سهام در بسیاری از نمادهای کوچک بازار جمع شد و اگرچه بخش مهمی از آنها صف خرید نشدند با این حال پس از مدت‌ها شاهد ثبت ارقام معنادار در قیمت‌های پایانی بودند. به نظر می‌آید با اتخاذ تدابیر موثر بر کنترل فشارهای روانی بر بازار سهام مانند کاهش زمان پیش‌گشایش و برداشتن نمادهای پربیننده از صفحه نخست تارنمای شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، در کنار تغییر وضعیت در بازارهای جهانی تعدیل ریسک‌های سیستماتیک، زمینه برای بهبود وضعیت در بازار سرمایه فراهم شده است.
چهارمین هفته معاملاتی آبان‌ماه با سبزپوشی بورس تهران آغاز شد. در این روز شاخص کل بازار یاد شده به میزان ۲۶ هزار و ۵۱۶ واحد رشد کرد و ضمن ثبت پیشروی ۲/ ۲ درصدی به سطح یک میلیون و ۲۴۷ هزار و ۵۹۱ واحد رسید. این مساله پس از آن رخ داد که طی هفته‌های اخیر افت پیاپی قیمت سهام در بسیاری از نمادهای حاضر در بورس و فرابورس باعث رسیدن نماگر اصلی بورس به قعر ابرکانال یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحدی شده بود.
با این حال بازار رفته رفته از سطح یاد شده بازگشت و به دلیل بهبود طرف تقاضا در بسیاری از نمادها که دور تازه آن از روز چهارشنبه روی داد، مسیر صعودی را پی گرفت. این صعود در روز شنبه بیش از پیش افزایش یافت و به لطف بازگشت پول حقیقی به بازار سرمایه پس از حدود ۱۷ روز، بازاری تقریبا یکدست را پدید آورد که در آن تنها تعداد معدودی از نمادها در محدوده منفی قیمت‌ها معامله می‌شدند.
مچ اندازی سبز عرضه و تقاضا
صفوف خرید و فروش شکل گرفته در طول این روز اگرچه شباهتی به روزهای رونق پرقدرت چهار ماه ابتدایی سال جاری ندارد اما به خوبی نشانگر آن است که بازار سرمایه حالا پس از سه ماه ریزش تقریبا بی‌وقفه، می‌تواند خود را برای روزهایی بهتر آماده کند.
بررسی‌ها حکایت از آن دارد که معاملات روز شنبه بورس تهران در حالی خاتمه یافته که در این روز ۱۶۸ نماد به ارزش ۱۹۹۱ میلیارد تومان صف خرید داشته‌اند که سنگین‌ترین صفوف خرید در این نمادها متعلق به «خساپا» و «خودرو» بوده است. از میان ۷۹ نمادی که صف فروش شدند نیز نماد معاملاتی شرکت سرمایهگذاری استانی خراسان شمالی (وسخراش) سنگین‌ترین صف فروش را داشته و ارزش این صف‌های فروش در مجموع ۱۱۸۸ میلیارد تومان بوده است.
شاید بتوان نکته جالب توجه در معاملات روز شنبه را صف فروش نمادهای متعلق به شرکت‌های سرمایهگذاری سهام عدالت دانست. آن‌طور که اطلاعات مندرج در تارنمای شرکت مدیریت فناوری بورس تهران نشان می‌دهد در روز گذشته عرضه سنگین در سهام این شرکت‌ها سبب شده تا تمامی آنها بدون آنکه تغییری در قیمت‌های پایانی را شاهد باشند، با افت حداکثری قیمت در عرضه سهام مواجه شوند. این مساله نشانگر آن است که سهام عرضه شده بدون تقاضا مانده و در حال حاضر بازار علاقه‌ای به سهام این شرکت‌ها در قیمت‌های فعلی ندارد.
در فرابورس نیز وضعیت عرضه و تقاضا تشابه چندانی با معاملات انجام شده در بورس تهران نداشت. در این روز از میان ۸۹ نماد دارای صف خرید «ذوب» با دارا بودن بیشترین حجم تقاضا رکورددار بازار موازی بورس تهران بود. ارزش ۴۲۸ میلیارد تومانی صف‌های خرید در این روز سبب نشد تا صف‌های فروش ۱۸۸۶ میلیارد تومانی (که عمدتا مربوط به نمادهای بازار پایه بود) در این روز به چشم نیاید.
از لحاظ تعدادی نیز عدم توازن در میان صف‌های خرید و فروش در فرابورس وجود داشت به‌طوری‌که صف فروش برای ۱۰۵ نماد و صف خرید برای ۸۹ نماد به ثبت رسید. در بررسی آمار به ثبت رسیده از فرابورس آنچه حائز اهمیت است، حضور نمادهای بازار پایه‌ای در این آمار است که سبب شده تا در مقایسه با بورس شاهد صف فروش‌های بیشتری باشیم.
سیگنال تغییر مالکیت به بازار سهام
اما از آمار خریدها و فروش‌ها که بگذریم نکته مهمی که در روز گذشته روی داد بازگشت پول حقیقی به بازار سرمایه بود که پس از ۱۷ روز توانست تقاضای حقوقی‌ها را مغلوب کند. به موجب این رویداد خالص خرید حقیقی به حدود ۶۳۴ میلیارد تومان رسید. در صورتی که این رویه در روزهای پیش رو تداومی معنادار را به نمایش بگذارد بدون شک می‌تواند در میان‌مدت به بازگشت رونق در بازار سرمایه کمکی شایان توجه داشته باشد. در این روز آنچه توانست به خوبی در بورس خودنمایی کند تمایل حقیقی‌ها به دو نماد تازه بازگشایی شده «فارس» و «ومعادن» بود.
بررسی‌ها موید آن است که این دو نماد که به ترتیب در تاریخ ۱۴ آبان و ۱۵ مهرماه متوقف شده بودند، پس از بازگشایی با استقبال سرمایه‌گذاران خرد مواجه شدند. آن‌طور که به نظر می‌آید ثبات شرایط بیرونی مانند تغییرات قیمت ارز و متغیرهای جهانی سبب شده تا حالا پس از سه ماه ریزش سنگین در قیمت سهام، با سکون مورد انتظار در بازارهای داخلی و بهبود شرایط در بازارهای جهانی سرمایه‌گذاران نسبت به تغییرات پیش روی معاملات سهام خوش‌بین شوند.
چند دلیل برای صعود
بازار سرمایه حالا پس از ریزش ۹۰۰ هزار واحدی (حدود ۴۲ درصد) در شاخص کل برای آنکه بتواند حداقل در این مدت بخشی از سطوح از دست رفته را مجددا باز پس گیرد نسبت به هفته‌های قبل اوضاع بسیار بهتری دارد. اما چه عواملی سبب بازگشت این نماگر به محدوده سبز تابلو شد.
اهرم فرامرزی سهام دلاری
نخست آنکه با مشخص شدن برنده نهایی انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده حالا آن بلاتکلیفی که در ماه‌های اخیر بازارهای جهانی را در بر گرفته بود، بنا بر انتظارات پیشین از بازارهای جهانی رخت بر بسته و خریداران حالا با اعتماد به نفس بیشتری اقدام به خرید می‌کنند.
با توجه به آنکه دردیدگاه جهانیان بایدن نسبت به رقیب جمهوری‌خواه خود یعنی دونالد ترامپ از مواضع معقول‌تری برخوردار است همین امر سبب شده تا در روزهای اخیر با روشن‌تر شدن افق پیش روی بازارها شاهد رونق بیشتری در قیمت کالاهای اساسی باشیم. دقیقا به همین دلیل بود که در روزهای اخیر قیمت کالاهایی نظیر مس افزایش یافت و به حدود ۷هزار دلار در هر متریک تن رسید.
با این حال داستان به اینجا نیز محدود نمانده است. قیمت بیلت و میلگرد نیز در روزهای اخیر افزایش قابل توجهی داشته است. همین امر سبب شده تا در شرایط فعلی وضعیت برای بسیاری از شرکت‌های بزرگ بازار سرمایه که ارزش فروش محصولات آنها ارتباط تنگاتنگی با قیمت‌های موجود در بازارهای جهانی دارد، در چارچوب تحلیل‌های فعلی از وضعیت بهتری نسبت به گذشته برخوردار باشند. دقیقا به همین دلیل بود که روز گذشته اغلب نمادهای فعال در گروه‌های فلزات اساسی و استخراج کانه‌های فلزی صف خرید بودند و تاثیر قابل توجهی بر نماگر اصلی بورس داشتند.
بازی سود بانکی در حیاط بورس
روز گذشته یکی از مقامات بانک مرکزی با اعلام این نکته که نرخ وام‌دهی در بازار بین بانکی بالا است، ضمن اظهار نظر درخصوص وضعیت فعلی در این بازار از کاهش آن به حدود ۲۰ درصد سخن گفت. این خبر اگرچه به‌طور مستقیم ارتباط خاصی با بازار سرمایه نداشت اما از آنجا که می‌تواند حکایت از کاهش نرخ سود بانکی داشته باشد در کل خبر خوبی برای بازار سهام است. چرا که ارائه چنین سیگنالی به بازار سهام از سوی تصمیم‌ساز پولی نشانگر آن است که حداقل در میان‌مدت از این جانب تهدید چندانی متوجه بازار سرمایه نیست.
ثبات قیمت پول که همان نرخ سود بانکی است در شرایط فعلی که احتمالاتی مبنی بر اثرگذاری افزایش نرخ سود و زیان آن برای بانک‌ها به میان آمده است، می‌تواند زمینه را برای بهبود اوضاع در بورس فراهم کند. همان‌طور که در ابتدای سال جاری نیز شاهد بودیم افت سود بین بانکی که همسو با کاهش نرخ سود به ۱۵ درصد همراه بود توانست تاثیر شگرفی بر افزایش تقاضا در بازار سهام داشته باشد. از آنجا که رابطه نرخ سود با قیمت دارایی همواره معکوس از همین امر سبب شده تا حالا گمانه‌زنی درخصوص افت قیمت پول در میان بانک‌ها بر قیمت سهام اثرگذار باشد.
تصمیمات کوچک با آثار ماندگار
به جز تمامی آنچه که گفته شد، توجه به دو نکته کوچک که می‌تواند در بلندمدت بر سمت و سوی بازار اثر بگذارد از اهمیت زیادی برخوردار است. در حالی که چشم فعالان بازار سرمایه عادت کرده بود تا برای سال‌های متمادی شاهد تغییر سریع نمادهای پربیننده در بازار باشیم حالا چند وقتی است که این نمادها جای خود را به نمادهای پرتراکنش داده‌اند.
همین امر اگرچه چندان به چشم نمی‌آید می‌تواند در روزهایی که فشار فروش در بازار زیاد و طبیعتا سرمایه‌گذاران متضرر با حساسیت بیشتری نام نماد مورد نظر را در سایت TSETMC جست و جو می‌کنند، فضای روانی بازار از این اتفاق کمتر اثر بگیرد و توجه‌ها به سمت نمادهایی معطوف شود که یا دارند حمایت می‌شوند یا رونق همچنان در آنها باقی مانده است. این مساله در کنار کاهش ساعات پیش گشایش می‌تواند تنش را در روزهایی که بازار با هیجان خرید یا فروش مواجه است کاهش دهد و در بلندمدت سمت‌و سویی عقلانی‌تر و تحلیلی‌تر به بازار سرمایه بدهد.
کاهش ترس از ریزش بیشتر دلار
در حالی که فعالان بورسی انتظار داشتند با انتخاب بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا نرخ دلار تا سطوح ۲۰ تا ۲۲ هزار تومانی ریزش کند، اما ثبات دلار در محدوده ۲۷هزار تومان سبب شد تا تردیدها در این خصوص نیز کاهش یابد. قیمت دلار همچنان از عدم اطمینان‌های اصلی بازار سهام است و همواره رابطه مستقیمی میان نرخ دلار با شاخص کل برقرار بوده است. از این رو فعالان تالار شیشهای همواره نیم‌نگاهی نیز به تحولات چهارراه استانبول دوخته‌اند.
آشتی حقیقی‌ها پس از غیبت ۱۷ روزه
همزمان با رشد ۲/ ۲ درصدی شاخص کل بورس تهران، سهامداران خرد نیز به گردونه معاملات سهام بازگشتند. این مهم در حالی رقم خورد که برای ۱۷ روز پیاپی حقیقی‌ها فروشنده بودند اما روز شنبه خالص خریدی بالغ بر ۶۳۴ میلیارد تومان را رقم زدند. در میان صنایع ۳۸گانه بورسی نیز حقیقی‌ها در ۲۸ گروه در نقش خریدار ظاهر شدند و در مقابل هفت صنعت با خروج سرمایه خرد مواجه شد.
در این روز گروه‌های کامودیتی‌محور با بیشترین اقبال حقیقی مواجه شدند که از یکسو به جذابیت قیمتی این سهام پس از افت سه ماهه و از سوی دیگر به روند رو به بهبود قیمت‌ها در بازارهای جهانی بازمی‌گشت. ضمن آنکه تثبیت نسبی دلار در سطوح ۲۶ تا ۲۷ هزار تومانی در افزایش جذابیت نمادهای دلاری بورس تهران بی‌تاثیر نبوده است.
بر این اساس در نخستین روز کاری هفته گروه محصولات شیمیایی شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش ۱۴۰ میلیارد و ۲۸۰ میلیون تومان در مسیر حقوقی به حقیقی بود. این روند در میان زیرمجموعه‌های گروه کانه‌های فلزی با تغییر مالکیت سهامی به ارزش ۱۲۳ میلیارد و ۱۲۷ میلیون تومان از پرتفوی سهامداران حقوقی به سبد سهام حقیقی‌ها دنبال شد. فلزی‌ها نیز شرایط مشابهی را تجربه کردند و شاهد خالص خرید ۷۱ میلیارد و ۹۵۰ میلیون تومانی سهامداران خرد بورس تهران بودند.
این رقم در زیرمجموعه‌های پالایشی ۴۵ میلیارد و ۳۵۰ میلیون تومان برآورد شد. در میان شرکت‌ها نیز به جز دو سهم تازه بازگشته («فارس» و «ومعادن») که در مجموع با خالص خرید ۱۵۰ میلیارد تومانی حقیقی‌ها همراه شدند، «کاما»، «فولاد» و «شبندر» بیشترین اقبال از سوی سهامداران خرد را شاهد بودند و با جابه‌جایی سهامی به ارزش ۱۰۶ میلیارد تومان در مسیر حقوقی به حقیقی همراه شدند.
گزارش دو | روز سبز سهام از نگاه کارشناسان
دنیای‌اقتصاد در مطلبی نوشت: شاخص کل بورس تهران معاملات روز شنبه را سبزپوش به پایان رساند و با رشد ۲/ ۲ درصدی به محدوده یک میلیون و ۲۴۷ هزار واحد بازگشت. اما چه عواملی سبب بازگشت قیمت سهام به محدوده سبز تابلو شد؟ چه میزان می‌توان به پایداری این رشد امیدوار بود؟
۳ اتفاق در بورس
- ولید هلالات | کارشناس بازار سرمایه
پیش از اعلام نتایج انتخابات آمریکا به دلیل اینکه سرمایه‌گذاران بر اساس نظرسنجی‌ها بایدن را پیروز انتخابات در نظر گرفته بودند بازار سهام نیز بر همین اساس واکنش خود را از مدت‌ها پیش به این موضوع نشان داد. با این حال سیگنالی مبنی بر پیروزی ترامپ در ابتدای انتخابات ایجاد شد که فضای معاملاتی بازار سهام را تا حدودی دستخوش تغییر کرد که یک روز بیشتر دوام نداشت.
طی چند وقت اخیر افزایش نرخ صنایع داخلی مانند صنایع شوینده، روانکار و برخی از شرکت‌های داروساز و رشد نرخ فصلی خودرو در بازار اعلام شد. با توجه به شرایط حاکم اقتصاد جهانی و آماری که چینی‌ها از اقتصاد خود منتشر کردند و تزریق منابعی که آمریکا در اقتصاد خود انجام داد، قیمت کامودیتی‌ها در روند مطلوبی قرار گرفت. در آخر نیز تثبیت نرخ ارز در بخش حواله نیز دیگر موضوع با اهمیتی است که منجر به بهبود فضای داخلی شد.
در صورتی که بازار به‌صورت پرشتاب با افزایش همراه شود احتمالا این روند در کمتر از یک هفته با شکست همراه می شود. اما در صورتی که بازار ابتدا اقدام به کف‌سازی و با در نظر گرفتن هدف بالاتر با آرامش اقدام به افزایش کند روند با ثبات‌تر و به دور از رفتار هیجانی خواهد بود. بنابراین سرمایه‌گذاران نباید در انتظار حرکت شارپ از سوی بازار سهام باشند، موضوع اصلی اکنون کف‌سازی محکم شاخص و ایجاد بازدهی‌های متفاوت در نمادهای مختلف با توجه به پتانسیل‌های موجود است.
بر این اساس ارقامی که طی هفته‌های اخیر تجربه شد در واقع کفی بود که بازار در تلاش حفظ آن است و روند بازار قاعدتا در روزهای پیش‌رو متعادل و مثبت ارزیابی می‌شود.
P/ E مطلوب در بازار
- حبیب فرجی‌دانا | تحلیلگر بازار سهام
خروج سرمایه با توجه به رفتار‌های اقتصادی و به خصوص نسبت به تحولات فرامرزی در چند وقت اخیر موجب ریزش بیش از حد بازار شد و اکنون با عبور از چنین موضوعاتی زمینه بازگشت نماگرها به مسیر صعودی فراهم شده است. ترس سرمایه‌گذاران تا حدودی کمرنگ و بازار به روند منطقی بازگشته است. احتمالا در چند روز معاملاتی پیش‌رو شاهد تداوم روند مثبت شاخص‌های سهامی در بورس و فرابورس هستیم.
در حال حاضر با توجه به اینکه نسبت P/ E اکثر سهم‌ها در محدوده ۴ تا ۶ مرتبه قرار دارند، بنابراین سرمایهگذاری در بازار سهام کشور با توجه به چنین مفروضاتی در شرایط فعلی مناسب ارزیابی می‌شود، چرا که سطوح فعلی ارزنده و دارای توجیه اقتصادی است. پیش‌بینی می‌شود که بازار طی هفته جاری شرایط مثبتی را تجربه کند و از هفته آتی وضعیت متعادل‌تری را پیش‌رو خواهد داشت.
۱۵ روز صعود از دید تکنیکالیست‌ها
- علی پروین | تحلیلگر بازار سرمایه
شاخص کل بورس تهران از نظر تکنیکالی با توجه به اینکه واگرایی مثبت در سطح حمایتی یک میلیون و ۱۶۰ تا یک میلیون و ۱۸۰ هزار واحدی را تجربه کرد و عملا خیلی از سهم‌های بازار با سطوح پر اهمیت حمایتی خود برخورد کرده‌اند، در حال حاضر با فرض چنین تحلیلی امکان اینکه شاخص‌های سهامی در ارقامی کمتر از این محدوده نوسان کنند در این موج وجود نخواهد داشت.
برای اینکه اندیکاتور‌ها وارد استراحت یا نوسان دیگری شوند در شرایط فعلی موج صعود اجتناب‌ناپذیر است. بازار سهام به دلیل اینکه شدیدا در محدوده اشباع فروش قرار داشت، روند حرکتی شاخص‌ها تغییر پیدا کرد و اکنون فاز صعودی حداقل کوتاه‌مدت را در بازار تجربه خواهیم کرد.
اکثر نمادهای بورسی از دیدگاه تکنیکالی به سطوح بسیار مهم حمایتی از جمله خطوط روند یا به کف‌های کانال برخورد کرده بودند. از همین رو روند مثبت فعلی بر پایه این استراتژی تحلیلی توجیه‌پذیر خواهد بود. با توجه به اینکه شاخص‌های سهامی مدتی در روند نزولی قرار داشتند در فضای معاملاتی بازار سهام شاهد خروج نقدینگی از بورس و فرابورس بودیم. بنابراین تمامی اندیکاتور‌ها و شرایط چارتی در کف‌های قیمتی لحاظ می‌شدند.
اکنون نیز به دلیل اینکه قیمت سهام شرکت‌ها در محدوده ارزندگی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند، بازار سهام با مقداری افزایش تقاضا وارد فاز صعودی شد و بسیاری از حقوقی‌ها و معامله‌گران بازار با رفع ریسک و اعلام نتایج انتخابات آمریکا در حال بازگشت به جریان معاملاتی بورس و فرابورس هستند.
هر چند در شاخص ۲ میلیون و ۱۰۰هزار واحدی با سهم‌هایی روبهرو بودیم که قیمت‌های نجومی داشتند، اما ورود نقدینگی با چنین قیمت‌هایی در بازار تناسب نداشت. با توجه به اینکه خیلی از نمادها تقریبا در حال حاضر به یک‌سوم قیمتی رسیده‌اند، پول‌هایی که در حساب مشتریان کارگزاری‌ها وجود دارند در صورتی که در شاخص ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی توانایی خرید یک سهم را داشتند اکنون می‌توانند معادل ۲ یا ۳ سهم را خریداری کنند.
از دیدگاه تکنیکالی یک نوسان صعودی به مدت ۱۵ روز کاری را می‌توان در بازار سهام شاهد بود و شاخص کل تا محدوده یک میلیون و ۴۵۰ هزار واحدی می‌تواند افزایش پیدا کند.
در بازار سهام به دلیل موضوعاتی پیرامون تورم افزایش نرخ نیز وجود دارد و تا پایان سال احتمالا شاخص تا سقف یک میلیون و ۸۵۰ هزار واحدی پیشروی کند. این در حالی است که تا پایان سال ۱۴۰۰ نماگر بازار سهام می‌تواند تا رقم ۲ میلیون و ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار واحدی افزایش پیدا کند. با این حال دورنمای اقتصادی با مشخص شدن بودجه به‌صورت شفاف قابل ارزیابی خواهد بود.
گزارش سه | سرمایه‌های معلق در متوقف‌های بورس
دنیای‌اقتصاد نوشت: دردسرهای بورس برای سهامداران خرد که با تشویق مسوولان ارشد کشور وارد بازار سرمایه شدند تمامی ندارد؛ از تصمیم‌گیری‌های خلق الساعه در بازار گرفته تا توقف طولانی مدت برخی نمادها که باعث شده مردمی که با خرید سهام سعی در حفظ اندک سرمایه خود داشتند، از کرده خود پشیمان باشند و نتوانند در زمان دلخواه سهام خود را نقد کنند. گرچه سیاست گذاران بورسی برای جلوگیری از افت بیشتر شاخص کل اقدامی برای بازگشایی نمادهایی که برای مدت طولانی متوقف شده‌اند نمی‌کنند اما کارشناسان معتقدند در توقفهای طولانی مدت نمادهای معاملاتی در بازار سرمایه، بیش از هر فرد و گروهی این سهامداران خرد هستند که متضرر می‌شوند. آنان که با هزار امید و آرزو در سودای کسب سود، نقدینگی خود را به تالار شیشهای آورده بودند اما نمی‌دانستند غول بزرگی با نام «توقف نماد»در کمین آنها نشسته است.
شبح توقف نماد بر سر نقدشوندگی سهام
تحلیلگران بازار سرمایه بر این باورند که توقف نماد چه بسا بدتر از پایین آمدن قیمت سهام و زیان معامله‌گران در بازار است؛ چرا که در صورت افت قیمت سهام، معامله‌گران این اختیار را دارند که با فروش سهام خود به قیمتی پایین تر و مقداری زیان و کاهش سرمایه، سهام خود را نقد کنند، در حالی که اگر توقف نماد، آن هم از نوع طولانی مدت در تالار شیشهای رخ دهد، صرف نظر از افت یا حتی افزایش قابل توجه سهام، نقدینگی سرمایه گذاران حبس می‌شود و دسترسی به آن ندارند.
حبس نقدینگی نیز بدترین اتفاقی است که می‌تواند برای یک سرمایه گذار در هر بازاری به ویژه بازار سرمایه رخ دهد. ضمن اینکه وقتی نماد معاملاتی یک شرکت متوقف می‌شود، در پی حبس و قفل شدن منابع، سرمایه گذاران دیگر قادر به تصمیمگیری برای سرمایه خود نیستند و علاوه بر اینکه نمی‌توانند بسته به شرایط بازار اقدام به بازنگری و اصلاح در پرتفوی خود کنند، از کسب سود و زیان (بسته به شرایط بازار سهام) هم جا می‌مانند. همچنین این دسته از معامله‌گران به اصل پول و دارایی خود هم دسترسی ندارند که البته باید به این موارد زیان حاصل از خواب پول و سرمایه را نیز اضافه کرد.
آخرین آمار از متوقف‌های بورسی
بر اساس آخرین اطلاعیه شرکت بورس تهران تا پایان معاملات روز شنبه (۲۴ آبان‌ماه) ۲۲ نماد بورسی متوقف هستند که در بین آنان نمادهای بزرگ و شاخص ساز چون «شستا»، «شپنا»، «تاپیکو» و «وتجارت» هم مشاهده می‌شود. افشای اطلاعات بااهمیت نیز دلیل توقف اکثر این نمادها عنوان شده است. روز گذشته شاهد بازگشایی دو نماد از متوقف‌های بورسی بودیم. در این راستا «ومعادن» بالاخره بعد از ۶ هفته توقف با افت ۱۵ درصدی بازگشایی شد و اثر منفی ۳۵۰۰ واحدی بر شاخص کل گذاشت. «فارس» نیز پس از توقف ۱۰ روزه، روز گذشته به گردونه معاملات بازگشت و با افت بیش از ۵/ ۲ درصدی بازگشایی شد و ۲۴۹۲ واحد از ارتفاع شاخص کل کاست.
ادامه توقف «شستا»، ترس یا سیاست؟
آنچه قابل تامل است مدت زمان طولانی توقف برخی از این نمادهاست که سهامداران آنان را شاکی و نگران کرده است. برای مثال نماد شرکت سرمایهگذاری تامین اجتماعی در بورس تهران (شستا) در ابتدا به دلیل ارائه اطلاعات با اهمیت بسته شده بود و به اجبار سهامداران این شرکت راهی مجمع عمومی عادی سالانه نیز شدند. این اتفاق پیش از این کم‌نظیر بود. حال نیز بیش از دو ماه از توقف این نماد بورسی می‌گذرد و اگرچه مدیرعامل سرمایهگذاری تامین اجتماعی حدود یک ماه قبل و در مجمع سالانه وعده بازگشایی «به‌زودی» این شرکت را داده بود اما همچنان خبری از بازگشایی این نماد نیست.
حالا اما با افزایش اعتراض سهامداران خرد نسبت به توقف طولانی مدت برخی نمادها و عدم تحقق وعده مسوولان برای بازگشایی آنها، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار از تعیین تکلیف هر چه سریع‌تر این نماد و سایر نمادهای متوقف خبر داده است. در این میان برخی از فعالان بازار معتقدند سیاست‌گذار بورسی از اثرگذاری منفی این بازگشایی بر کل بازار می‌ترسد. برخی دیگر اما برخورد سلیقه‌ای ناظر بورسی با برخی از نمادهای معاملاتی را مطرح می‌کنند و معتقدند شستا نزد مدیران بورسی نقش دردانه‌ای را دارد که حسابش با بقیه فرق می‌کند.
رئیس سازمان بورس: تعیین تکلیف کنید!
حسن قالیباف اصل آخر هفته گذشته با اشاره به توقف طولانی‌مدت نماد معاملاتی «شستا» گفته بود که سازمان بورس به شرکت بورس اوراق بهادار تهران اعلام کرده که هرچه سریع‌تر این نماد و سایر نمادهای متوقف را تعیین تکلیف کند. او در همین حال تاکید کرده بود که خود ناشرین نیز حتما باید فرآیند بازارگردانی و تداوم آن را مدنظر قرار دهند و در راستای نقدشوندگی سهام خود کوشا باشند، چرا که این موضوع یک اصل مهم در سرمایهگذاری است. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در پایان هشدار داده بود چنانچه ناشری این مهم را رعایت نکند، سازمان بورس و اوراق بهادار از اختیارات قانونی خود در راستای صیانت از حقوق سهامداران استفاده خواهد کرد.
همچنان خبری از بازگشایی سایر نمادهای توقیف شده به ویژه شستا که سهامداران خرد زیادی منتظر بازگشایی آن هستند، نیست. پیگیری‌های «دنیای اقتصاد» از شرکت بورس تهران که رئیس سازمان بورس توپ را در زمین آنان انداخته بود تا لحظه تنظیم این گزارش به جایی نرسید.
طولانی‌ترین توقفهای بورس
توقف طولانی‌مدت نمادها یکی از عوامل افزایش ریسک نقدشوندگی سهام است. در حال‌حاضر بررسی‌ها نشان می‌دهد از مجموع ۲۲ نماد متوقف در بورس تهران ۶ سهم به دلیل تعلیق نماد معاملاتی، ۸ سهم به بهانه برگزاری مجمع‌عمومی عادی و فوق‌العاده، ۶سهم به دلیل افشای اطلاعات بااهمیت گروه الف، یک سهم بررسی بیشتر اطلاعات و یک سهم نیز به علت تغییرات بیش از ۵۰ درصدی قیمت متوقف شده‌اند.
در این میان قدیمی‌ترین نماد متوقف بورس‌تهران «آکنتور» بوده که از ۱۳ شهریور ۹۵ تاکنون بسته مانده است. پس از آن نماد معاملاتی بانک انصار است که از ۶ مرداد ۹۷ متوقف شده و قرار است بر اساس مصوبه شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی درخصوص چارچوب ادغام بانک‌ها و موسسات اعتباری وابسته به نیروهای مسلح در بانک‌سپه تعیین‌تکلیف شود.
بانک مرکزی ایران سال ۹۷ با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرده بود که قرار است بانک‌های انصار، قوامین، حکمت‌ایرانیان، مهر‌اقتصاد و موسسه اعتباری کوثر در بانک سپه ادغام شوند. در آخرین جلسه تصمیمگیری درباره ادغام این پنج بانک مقرر شده تا مجامع عمومی فوق‌العاده ادغام بانک‌های قوامین، انصار و موسسه اعتباری کوثر ظرف یک ماه آینده برگزار و پرونده این ادغام بسته شود. اما رتبه سوم طولانی‌ترین توقف بورس تهران به سهام شرکت سرمایهگذاری تامین‌اجتماعی (شستا) اختصاص دارد که از ۱۶ شهریورماه با توقف نماد معاملاتی مواجه شده است.
چرا نمادهای بورسی متوقف می‌شوند؟
علت توقف نمادها در چند دسته جای می‌گیرد.
ا- متوقف شدن به‌علت برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه: مجمع‌عمومی عادی سالانه مجمعی است که هر شرکت فعال در بورس موظف است هر ساله به منظور تصویب صورت‌های مالی و تقسیم سود نقدی بین سهامداران تشکیل دهد. در ضمن شرکت‌ها برای برگزاری این مجامع تا ۴ ماه پس از پایان سال مالی فرصت دارند، نمادها حداقل یک تا دو روز قبل از برگزاری مجمع متوقف می‌شوند. اگر قصد شرکت در مجمع را ندارید حتما قبل از متوقف شدن آن را بفروشید. سهم پس از افشای اطلاعات مجمع در کدال حداکثر تا ۲ روز بعد از افشای اطلاعات باید بازگشایی شود و به‌صورت حراج ناپیوسته و بدون محدودیت نوسان انجام خواهد شد. اگر دستور جلسه مواردی جز موارد ذکر شده باشد آنگاه نماد سهم به‌صورت حراج ناپیوسته و با محدودیت نوسان بازگشایی می‌شود.
٢- متوقف شدن به علت برگزاری مجمع‌عمومی فوق‌العاده: برگزاری مجمع‌عمومی فوق‌العاده در شرکت‌ها می‌تواند به دلایل متفاوتی همچون افزایش سرمایه یا تغییر در تیم مدیریتی باشد. نماد سهمی که برای برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده آماده می‌شود، یک روز معاملاتی قبل از برگزاری مجمع باید متوقف باشد. سهم پس از افشای اطلاعات مجمع در کدال حداکثر تا ۲ روز بعد از افشای اطلاعات در صورتی‌که تصمیمات منجر به تغییرات سرمایه نشود، باید بازگشایی شود. اگر موضوع مجمع‌عمومی فوق‌العاده افزایش سرمایه باشد، نماد سهم در زمان بازگشایی با کشف قیمت بدون محدودیت دامنه‌نوسان بازگشایی خواهد شد، در غیر این‌صورت بازگشایی سهم به‌صورت حراج ناپیوسته و با محدودیت دامنه نوسان و بر اساس نظر و تایید ناظر بازار خواهد بود.
٣- متوقف شدن به علت نوسان قیمت پایانی یک سهم بیش از ۲۰ درصد: اگر طی ۵ روز کاری متوالی، قیمت پایانی یک سهم بیش از ۲۰ درصد نوسان مثبت یا منفی داشته باشد، نماد سهم در بورس متوقف و بسته می‌شود. در این حالت نماد سهم به‌مدت ۶۰ دقیقه در وضعیت سفارش‌گیری قرار می‌گیرد و سپس معاملات سهم از سر گرفته می‌شود؛ و سپس معاملات در دامنه نوسان فعلی ادامه خواهد یافت.
۴- متوقف شدن به علت نوسان قیمت پایانی یک سهم بیش از ۵۰ درصد: اگر طی ۱۵ روز کاری متوالی، قیمت پایانی یک سهم بیش از ۵۰ درصد نوسان در جهت مثبت یا منفی داشته باشد معاملات سهم متوقف می‌شود. در این حالت شرکت ملزم به برگزاری یک کنفرانس اطلاع‌رسانی از طریق سایت کدال است. در صورت اطلاع‌رسانی شفاف نماد سهم حداکثر ۲ روز کاری بعد از توقف با محدودیت دامنه نوسان کشف قیمت و بازگشایی می‌شود. همچنین در صورت بسته‌شدن نماد به شرح فوق، معاملات کلیه اوراق بهادار مرتبط با آن نماد (حق‌تقدم سهام و اوراق مشتقه) نیز متوقف می‌شود. در نوسان ۵۰درصد سرمایه‌گذاران و تحلیلگران می‌توانند سوالات خود را از طریق کارگزاری‌ها و مشاور سرمایه‌گذاری‌ها در مورد وضعیت شرکت در سایت تدان مطرح کنند و ناشر در شفاف‌سازی پاسخ می‌دهد.
۵- متوقف شدن به علت افشای اطلاعات بااهمیت: اگر شرکتی قصد افشای اطلاعات با‌اهمیتی به‌صورت اطلاعیه‌ای در سایت کدال داشته باشد، نماد آن بسته و معاملات آن متوقف می‌شود. این اطلاعات بااهمیت می‌توانند در دو دسته اطلاعات بااهمیت گروه (الف) یا (ب) جای گیرند که بازگشایی سهم با توجه به اینکه اطلاعات بااهمیت از گروه (الف) یا گروه (ب) باشد، متفاوت است. تفاوت بازگشایی نماد سهم، پس از افشای اطلاعات با اهمیت در گروه (الف) و (ب) در این است که در صورتی‌که افشای اطلاعات از گروه (الف) باشد، بازگشایی نماد سهم در روز کاری بعد با کشف قیمت بدون محدودیت دامنه نوسان اتفاق خواهد افتاد. اگر افشای اطلاعات با اهمیت از گروه (ب) باشد بازگشایی نماد سهم در همان روز یا حداکثر در روز کاری بعد با محدودیت دامنه نوسان کشف قیمت انجام می‌گیرد.
توییت بازان بورسی | دلخوش نباشید!
دنیای‌اقتصاد در مطلبی نوشت: بعد از مدت‌ها، سهامداران بورس روز سبز‌رنگی را شروع کردند. اما با این وجود همچنان درباره نحوه مدیریت و نگاه مسوولان و مقامات به بورس در شبکه‌های اجتماعی صحبت می‌شود. از دیگر تحلیل‌هایی هم که در شبکه‌های اجتماعی در حال مطرح‌شدن است، ورود جو بایدن به کاخ سفید و تاثیر آن بر اقتصاد کشورها است.
اما فعلا این تحلیل‌ها خیلی در توییترفارسی فراگیر نشده است و اکثر کاربران درباره نحوه مدیریت و همچنین غیبت مسوولان و مقاماتی که در اوایل سال‌جاری مردم را به سرمایهگذاری در بورس دعوت می‌کردند، صحبت می‌کنند. در کنار این موضوعات، تقریبا هر روز یکی از مسوولان درباره وضعیت بورس اظهارنظر می‌کند و این صحبت تبدیل به سوژه کاربران شبکه‌های اجتماعی می‌شود.
روز گذشته صحبت‌های محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس مبنی بر اینکه منفی ماندن بورس برای کل کشور هزینه دارد و اینکه لازم باشد تغییرات مدیریتی در بازار سرمایه را پیگیری می‌کنیم، از جمله موضوعاتی بود که موردتوجه افراد حاضر در شبکه‌اجتماعی توییتر قرار گرفته بود. برخی از کاربران با بازنشر صحبت‌های پورابراهیمی در ماه‌های گذشته سعی می‌کردند توجه دیگران را به این موضوع جلب کنند که این نماینده مجلس از همان ابتدا که بحث دعوت به بورس در فضای سیاسی و اقتصادی کشور مطرح شد، کنار مردم و سهامداران بوده و حالا هم که اوضاع بورس خوب نیست، پشت مردم را خالی نکرده است.
این دسته از افراد با بازنشر این بخش از صحبت‌های پورابراهیمی در شهریور سال‌جاری مبنی بر اینکه «فرصت طلایی برای اقتصاد ایران خلق شده و آن حضور مردم در بازار سرمایه است و فرصت بسیار مغتنمی برای کشور است.» درباره این موضوع می‌نوشتند که پورابراهیمی آن زمان از بورس حمایت کرد و حالا هم پیگیر مشکلات مردم در این حوزه است. اما صحبت‌های این نماینده مجلس منتقدانی هم داشت. یکی از افرادی که به صحبت‌های رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس واکنش نشان داد پیمان مولوی، اقتصاددان بود.
او در صفحه خود نوشت: «ایشان چندین سال رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس بوده است و تازه یادشان افتاده است که منفی‌ماندن بورس برای کشور هزینه دارد! عجب! به‌خاطر دارم ایشان در روزهای حساس بورس مصاحبه‌ای در باب عدم واقعی‌بودن بورس داشتند! آن زمان بورس مهم نبود؟» برخی دیگر از افراد هم درباره این موضوع می‌نوشتند که چرا در ایران همیشه همه‌چیز به این شکل در می‌آید که برای مردم مشکل ایجاد شود؛ از ثبت‌نام ماشین، سهام عدالت، خرید ارز تا سرمایهگذاری در بورس که این مورد آخر با دعوت مسوولان بوده است؟
آنها از این موضوع گلایه دارند که چرا از همان ابتدای کار و قبل از تشویق مردم به سرمایهگذاری در بورس فکر تمام زوایا و جنبه‌های این کار نشد تا مردم به مشکل برنخورند. این دسته از افراد که عمدتا کاربران تازه‌وارد به شبکه‌اجتماعی توییتر هستند، درباره این موضوع می‌نوشتند که روزی سهامداران با مشکل سجام روبهرو بودند، روز دیگر بحث اختلال هسته معاملاتی پیش‌آمد، روز دیگر هنگ‌کردن سیستم و هزاران مورد دیگر که نشان از آن داشت که هیچ فکری برای زیرساخت‌ها نشده است.
آشتی حقیقی‌ها با بورس
طبق آنچه فعالان بازار سرمایه و بورس در صفحه‌های خود می‌نوشتند، حقیقی‌ها روز گذشته خالص خرید ۶۳۴ میلیارد تومانی را ثبت کردند. برخی از افراد فعال در حوزه بورس هم نوشتند که اگر این جریان بتواند شاخص‌کل را از یک‌میلیون و ۳۰۰ فراتر ببرد، دور‌ه‌ای جدید از صعود در اصلاح ریزش از ۲۰ مرداد تا ۲۰ آبان‌ماه داریم. اما با وجود این مساله یعنی آشتی حقیقی‌ها با بورس و همچنین با وجود سبز بودن بازار، روز گذشته حدود ۱۰۰ نماد در بورس و فرابورس صف‌فروش شدند.
به گفته یکی از فعالان بازار سرمایه این صف‌های فروش اکثرا برای همان نمادهایی هستند که دو یا سه ماه است در صف فروش قفل شده‌اند. اما در میانه این موضوع، یکی از افراد فعال حوزه بورس هم در توییتر خود با کنایه برای حقوقی‌ها نوشت: «خدا را شکر که امروز بازار کمی مثبت بود تا حقوقی‌های بی‌نوای وساپا، وسپهر، وپارس، ومعادن، ونوین و البته فولاد بتوانند از سهم‌هایشان حمایت کنند و هر‌کدام چند ۱۰میلیون برگه سهم بفروشند!»
به سبزها دل خوش نباشید
شاخص‌کل بورس با رشد ۲۶ هزار واحدی در پایان معاملات روز گذشته به عدد یک میلیون و ۲۴۷ هزار واحد رسید. اما این موضوع هم باعث خوشحالی برخی از افراد شد و هم باعث شد که بحث و جدل‌هایی هر‌چند کوچک در فضای توییتر فارسی ایجاد شود.
برخی از افراد درباره این موضوع می‌نوشتند که بازار در دو هفته اخیر طوری ریخته است که خیلی از سهم‌ها اگر ۴۰-۵۰ درصد هم رشد کنند، تازه به قیمت دو هفته قبل بر‌می‌گردند. آنها درباره این موضوع می‌نوشتند که به این افزایش شاخص دلخوش نباشید و خطابشان به افرادی بود که روز گذشته بعد از مثبت شدن بازار، در صف فروش رفته بودند. در مقابل اما برخی از افراد درباره این موضوع صحبت می‌کردند که بورس احتمالا با یک شیب ملایم تا آخر سال به همین شکل می‌ماند و ضرر افراد را جبران می‌کند و به سهامداران توصیه می‌کردند که جو‌گیر نشوند و فعلا تا پایان سال خرید و فروش نکنند که بتوانند به سود ماه‌های قبل خود بازگردند.
اما به غیر از این صحبت‌ها، افرادی هم اعتراضات چند روزه سهامداران درباره وضعیت بورس را عامل این سبز‌رنگی معرفی می‌کردند. صحبت‌هایی که از سمت این افراد مطرح می‌شد به این معنا بود که دست‌های پشت‌پرده به قول آنها در حال بازی با بورس است و وقتی دیده‌اند که صدای سهامداران درآمده است و ممکن است که اعتراض‌ها گسترده‌تر شود، اجازه داده‌اند تا بازار مسیر سبز رنگ پیدا کند.
اما کم و بیش بودند افرادی هم که درباره این موضوع می‌نوشتند که به بازاری که یک روز یکپارچه سبز و روز دیگر یکپارچه قرمز است، اعتمادی ندارند. ولی خیلی‌ها در پاسخ به این افراد می‌گفتند که این نوسانات ذات بازار سرمایه است و نباید با نوشتن چنین مطالبی سهامداران خرد را بی‌اعتماد کرد.
این یکی از آن موضوعاتی بود که باعث بحث و جدل‌هایی در فضای توییتر شده بود. چراکه برخی‌ها هم می‌گفتند که به واسطه رفتار مسوولان و تناقض‌گویی‌ها در طول ماه‌های گذشته، ترس در دل مردم و سهامداران خرد رخنه کرده است. حالا هم نمی‌توان انتظار داشت که به این راحتی ترس از دل آنها برود و چه ما بخواهیم و چه نخواهیم، سهامداران خرد به فکر خروج از بازار سرمایه هستند و دیگر به این راحتی‌ها به بورس و خرید و فروش سهام اعتماد نخواهند کرد.