به گزارش «دنیای بورس»، دنیای اقتصاد نوشت: اگر این روزها سری به پمپ بنزین‌ها و جایگاه‌های عرضه سوخت در سراسر کشور زده باشید، احتمالا در برخی از جایگاه‌ها شاهد عدم سرویس‌دهی دیسپنسرهای سکوهای سوخت‌گیری بوده‌اید. به نظر می‌رسد مشکل از قطعه‌ای به نام «مستر» در سامانه‌های هوشمند سوخت جایگاه‌ها است که به دلیل کهنه و فرسوده بودن تجهیزات دائما دچار ایراد و مشکلاتی میشود که منجر به اختلال روند عرضه سوخت توسط جایگاه‌ها میشود.
همایون صالحی، رئیس هیات‌مدیره کانون سراسری جایگاه داران کشور در این باره می‌گوید که این دست مشکلات در جایگاه‌های سوخت امری معمول است، چراکه این قطعات مصرفی پس از ۱۳ سال استفاده کهنه و مستهلک شده‌اند و حالا وقت تعویض این سامانه‌ها و جایگزینی آنها با سامانه‌های هوشمند جدید رسیده است. اما این اختلال در برخی نقاط به مشکلات نسبتا حادی منجر شده است؛ به گونه‌ای که در بسیاری از نقاط صدها نازل سوخت‌رسان از سرویس خارج شده‌اند. از طریق برخی از جایگاه‌داران در تهران پیگیر این مشکل شدیم و آنان نیز گلایه‌هایی را در این باره مطرح و وجود چنین اختلالی را تایید کردند.
مسعود رضایی، مدیر سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران نیز در گفت‌وگویی ضمن تایید وجود این اختلال، دلیل آن را تاخیر در تامین قطعات تعمیراتی مربوط به تجهیزات سامانه هوشمند سوخت عنوان کرد و افزود که شیوع بیماری کووید-۱۹ دلیل اصلی تاخیر در تامین تجهیزات است. او در ادامه نیز عنوان کرد که در حال حاضر شرایط جایگاه‌های سوخت کاملا عادی است و تا پایان مهر ماه این مشکل به‌طور کامل در جایگاه‌های کشور حل میشود.
تجهیزات هوشمند مستهلک هستند
همایون صالحی، رئیس هیات‌مدیره کانون سراسری جایگاه‌داران کشور درباره بروز اختلال در روند سوخت‌رسانی توسط جایگاه‌های عرضه سوخت کشور به «دنیای اقتصاد» گفت: «این امر در جایگاه‌های عرضه سوخت مسبوق به سابقه است. مدت زمان زیادی از نصب سامانه هوشمند در جایگاه‌ها گذشته است و این تجهیزات مصرفی به مدت بیش از ۱۳ سال است که به مردم سرویس ارائه می‌دهند.»
او در ادامه با اشاره به مستهلک شدن این تجهیزات با گذشت زمان عنوان کرد: « طبیعی است که چنین تجهیزاتی در طول زمان دچار استهلاک شوند و این امر نیاز به تغییرات سخت افزاری را ضروری می‌کند. البته به دلیل رعایت نکات امنیتی، در این باره جایگاه‌داران اختیاری ندارند و تعمیر و نصب مجدد این تجهیزات بر عهده شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی و پیمانکاران مورد تایید و مجاز آنان است.»
صالحی نیز با اشاره به مساله تولید این تجهیزات در داخل و مشکل تامین آنها گفت: «قطعاتی که برای این سامانه هوشمند به کار می‌روند و مشخصا بخش «مستر» آنها که بخشی از مشکلات کنونی به این دلیل است، در داخل کشور تولید نمی‌شوند. گویا مدتی این قطعات از طریق چین تامین می‌شد که کیفیت لازم را نداشته اند.»
آن‌گونه که به نظر می‌رسد شرکت‌های اروپایی که توان تامین قطعات مورد نیاز این بخش را در اختیار دارند به دلیل تحریم‌ها از همکاری با ایران سر باز می‌زنند. این فعال صنفی جایگاه‌داران با اشاره به این نکته، دلایل دیگری را هم در بروز مشکلاتی از این دست دخیل دانست که به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین آنها مساله ارزبری است. او با اشاره به برنامه‌هایی برای اعمال تغییراتی در سامانه هوشمند ابراز امیدواری کرد تا این تغییرات هر چه زودتر اعمال شده و جایگزین سامانه کهنه و مستهلک کنونی شود.
خرابی۸۰۰ نازل در خوزستان
رئیس هیات‌مدیره کانون سراسری جایگاه‌داران کشور اشاره‌ای به مشکلات در تعمیر مداوم این تجهیزات قدیمی داشت و با ارائه آماری از گستردگی این اختلال پرده‌برداری کرد. او به «دنیای اقتصاد» گفت: «گره مشکلات در این مساله آنجاست که امکانات مورد نیاز برای تعمیر بسیار کم است و بسیاری از اوقات این قطعات پس از تعمیر به سرعت دوباره خراب می‌شوند. در مواردی حتی ۳۰ دقیقه پس از تعمیر و نصب مجدد قطعه معیوب روی دیسپنسر، بار دیگر قطعه خراب میشود و دیسپنسر را از سرویس‌دهی خارج می‌کند.»
او در ادامه با اشاره به نبود دسترسی به آمار دقیقی از بروز این اختلال در تهران عنوان کرد: « بدترین وضعیت در طی این اختلال را در استان خوزستان شاهد بودیم که طبق آمار موجود در روز دوشنبه ۱۴ مهر ماه حدود ۸۰۰ نازل از سرویس خارج شده داشتیم.» صالحی عنوان کرد که طی مقاطعی در شهریور ماه حتی رکورد ۱۲۰۰ نازل خارج از سرویس در خوزستان ثبت شده بود که سخت‌ترین آسیب این بخش در کل کشور را به خوزستان وارد کرد.
یکی از جایگاه‌داران در مرکز شهر تهران نیز به «دنیای اقتصاد» گفته است که مشکلات ناشی از خرابی قطعه‌ای به نام مستر در سامانه هوشمند نصب‌شده روی دیسپنسرها باعث شده است که این اختلال در جایگاه خود او نیز رخ دهد. این جایگاه‌دار عنوان کرد که این اتفاق باعث شده است تا کسب‌و‌کار او نیز گاهی طی همین دوره با مشکل مواجه شود و دو تا چند نازل جایگاه از دسترس خارج میشود.
او با گلایه از این وضعیت عنوان کرد که با این اتفاق هم برای مشتریان جایگاهش مشکلاتی چون تشکیل صف و طولانی شدن زمان سوخت‌گیری رخ داده که باعث بروز نارضایتی در میان مشتریان جایگاهش شده و بر بازار او تاثیر گذاشته است و با توجه به کاهش مصرف سوخت توسط مردم در کرونا فشار مضاعفی را به جایگاه‌داران وارد کرده است.
کرونا دلیل اختلال بود
مسعود رضایی، مدیر سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در گفت‌وگویی درباره اختلال موجود در سامانه‌های هوشمند سوخت در کشور عنوان کرد: «تجهیزات سامانه هوشمند سوخت در ابتدای امر توسط یک شرکت خارجی طراحی و نرم‌افزارهای آن توسط تیم مشترکی از شرکت خارجی و طرف ایرانی تهیه و پیاده‌سازی شده بود. در حال حاضر مشکلی که در جایگاه‌های سوخت مشاهده میشود نیز مربوط به همان تجهیزات سامانه است.»
او در ادامه با اشاره به تاثیرات شیوع بیماری کووید-۱۹ در بروز این اختلال افزود: «این اختلال ناشی از یک مشکل عمومی است و بیشتر به مسائل ناشی از شیوع بیماری همه‌گیر کرونا مرتبط است و به همین دلیل قطعات تعمیراتی این دستگاه‌ها با تاخیر از سوی پیمانکاران پشتیبان تامین شده است.»
مدیر سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران درباره شکل‌گیری صف‌های طولانی در برابر جایگاه‌های عرضه سوخت نیز گفت: «در حال حاضر شرایط جایگاه‌های سوخت کاملا عادی است.
در شهرهای بزرگی چون تهران، اهواز و اصفهان نیز با تمهیداتی که اندیشیده شده، مشکل مناطق حل و صف آنچنانی در جایگاه‌های نداریم.» رضایی به پیچیدگی‌های این دستگاه‌ها و مشکلات تولید آن اشاره کرد و گفت: «اکنون در کشورمان توان تولید این قطعات با همان لایه‌های امنیتی و قابلیت‌ها را نداریم. اگر در جایی هم ادعایی مبنی بر تولید قطعات مطرح میشود بیشتر مربوط به خطوط مونتاژ است.»
آن گونه که این مسوول گفت این خطوط مونتاژ هم مربوط به این دستگاه‌ها و تجهیزات نیستند. او در توضیح تکنولوژی این دستگاه‌ها افزود: «تجهیزات مورد استفاده در کشور همگی ساخت شرکت‌های خارجی و نمونه‌های مشابه فروشگاهی آنها، دستگاه‌های کارت‌خوان (Pos) هستند که بانک‌ها در اختیار دارند و از سوی همان شرکت‌ها نیز تامین می‌شوند. این دستگاه‌ها هم تا حدودی مشابه نمونه بانکی خود هستند، اما لایه‌های امنیتی اضافه‌ای مانند قابلیت ضدانفجار در آنها تعبیه شده است.»
مدیر سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نیز در میان حرف‌های خود با اشاره برنامه‌های آتی در این حوزه عنوان کرد: «برنامه میان‌مدت ما که هم‌اکنون در حال گذراندن مراحل آزمایشی است، مربوط به ارتقای تجهیزات سامانه میشود. ما به دنبال پیاده‌سازی و طراحی معماری جدیدی برای تجهیزات سامانه هستیم، چرا که معماری آن مربوط به ۱۳ سال پیش است.»
یکی از شبهاتی که ممکن است درباره اثرات این اختلال پیش بیاید، مربوط به آلودگی اطلاعاتی ناشی از این خرابی‌ها است. رضایی در این باره گفت: «هرگاه دستگاهی کوچک‌ترین ایرادی پیدا کند، به‌صورت خودکار و کامل از مدار خارج میشود و به همین دلیل آلودگی اطلاعاتی یا درج اطلاعات نادرست به دلیل چنین اختلال‌هایی در سامانه امکان‌ناپذیر است.»
تا پایان مهر وضعیت عادی میشود
مدیر سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در پایان با اشاره به وضعیت تعمیرات در حال حاضر، وعده داد که تا پایان ماه جاری شرایط به حالت عادی باز خواهد گشت. او در این مورد گفت: «در حال حاضر وضعیت تعمیرات و نگهداری به شرایط عادی بازگشته است. طی مرداد و شهریور به دلیل تاخیر در تامین قطعات مشکلاتی به وجود آمده بود که در همان زمان نیز تلاش کردیم تا به کمک راهکارهای عملیاتی از اختلال جدی جلوگیری کنیم. هم اکنون مشکلات تا حدودی رفع شده‌اند و تا پایان مهر به شرایط عادی بازمی‌گردیم.»
این روزها خبرهایی مبنی بر رشد صادرات بنزین و تولید ۱۱۵ میلیون لیتری بنزین در کشور منتشر شده است که گزارش آن پیش‌تر هم چاپ شده بود. حال با این وضعیت که تولید بنزین مازاد بر مصرف کشور نیز شرایط خوبی دارد و فرصت برای صادرات بیشتر این فرآورده نفتی فراهم شده است، ظهور مشکلات تکنیکی و اختلال در عرضه به دست مصرف‌کنندگان داخلی اتفاق خوشایندی محسوب نمی‌شود. باید دید که آیا این چالش طبق گفته شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران تا پایان مهر ماه حل میشود یا استهلاک تجهیزات جایگاه‌های سوخت باز هم دردسرآفرین خواهد بود؟