دنیای بورس: این روزها از سر گرفتن هر چه سریع‌تر فعالیت‌های اقتصادی به دغدغه اصلی سیاست‌گذاران جهان تبدیل شده است. دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا، در راس این افراد است که رفع قرنطینه و بازگشایی تدریجی اقتصاد کشورش از دو هفته دیگر را در برنامه دارد. با وجود این به دنبال مخالفت فرمانداران ایالتی تاکنون نتوانسته این مسأله را نهایی سازد اما پنجشنبه این اختیار را به فرمانداران داد تا بنا به شرایط ایالت خود بازگشایی را آغاز کنند. در همین حال اقتصاددانان در تلاشند سمت و سوی اقتصاد دنیا را در دوران پساقرنطینه تخمین بزنند. در این راستا سناریوهای مختلفی از بازگشت اقتصاد به مدار رشد به شکل‌های V،U ،W و... مطرح می‌شوند.
در نظرسنجی اخیر رویترز از 50 اقتصاددان، برخی تخمین زده‌اند اقتصاد جهان 6 درصد در سال 2020 منقبض خواهد شد. در سوی مقابل خوشبینانه‌ترین این برآوردها رشد 0.7 درصدی و متوسطشان هم افت 1.2 درصدی بود. صندوق بین‌المللی پول هم چهارشنبه اعلام کرد دنیا با بدترین بحران خود از زمان رکود بزرگ به بعد مواجه است و GDP جهان نسبت به سال قبل 3 درصد کاهش خواهد یافت.
در ادامه به بررسی سناریوهایی می‌پردازیم که به اشکال رکود (Recession Shapes) مرسومند و توسط اقتصاددانان برای توصیف انواع مختلف رکود و احیای اقتصادی پس از آن استفاده می‌شوند. البته باید دقت داشت تئوری آکادمیک و سیستم طبقه‌بندی خاصی برای این اشکال وجود ندارد و از این اصطلاحات صرفا به طور غیررسمی برای شناخت و توصیف بهتر رکودها و نحوه بازگشت اقتصاد به مدار رشد بهره گرفته می‌شود.
سناریوی V:
بهترین حالت ممکن بهبود V-شکل اقتصاد است؛ یعنی رشد با کمترین وقفه زمانی و با همان شتاب افت اتفاق افتد. یکی از بهترین مثال‌ها برای این حالت، رکود اقتصادی آمریکا در 1953 میلادی است که از فصل دوم 1953 آغاز شد و تنها تا نخستین فصل 1954 به طول انجامید.
به عقیده بسیاری از کارشناسان ضربه به تولید در بازه آوریل تا ژوئن امسال در مقیاسی خواهد بود که برای دهه‌ها مشاهده نشده است. اما از سوی دیگر نباید اثر محرک‌های پولی و مالی را نیز دستکم گرفت. از این رو نمی‌توان این سناریو را کاملا غیرممکن دانست.
جیمز بولارد – رییس فدرال رزرو سنت لوئيس- سه‌شنبه اخیر گفت همچنان بازگشت V شکل را محتمل می‌داند، اگرچه بسیاری آن را غیرممکن می‌خوانند. البته بولارد این اتفاق را مشروط به تحت کنترل درآمدن ویروس کرونا دانست.
در جبهه مقابل، بن برنانکه –رییس فدرال رزرو در دوره رکود 2008- اگرچه اقدامات فدرال رزرو را در مقابله با رکود «بسیار خوب» توصیف می‌کند، اما دلیلی برای بازگشت V-شکل نمی‌بیند. وی عقیده دارد در صورتی که همه چیز به خوبی پیش رود، اقتصاد ظرف یک الی دو سال به شرایط خوبی خواهد رسید.
راس واکر از مدیران بانک NatWest Markets هم با بازگشایی مشاغل بازگشت قابل‌توجهی در فصول سوم و چهارم سال برای اقتصاد جهان پیش‌بینی کرده است.
سناریوی U:
بازگشت U-شکل به این معناست که احیای اقتصاد بیش از چند فصل به طول انجامد. رکود 75-1973 اقتصاد آمریکا را می‌توان نمونه خوبی از این حالت دانست. برخی کارشناسان می‌گویند تا زمانی که واکسنی برای کووید-19 یافت نشود، نمی‌توان انتظار رشد معنی‌دار و اشتغال پایدار داشت. لذا بازگشت اقتصاد احتمالا به شکل U اتفاق افتد. برخی نیز اشاره دارند چون اقتصادها با انقباض شدیدتری نسبت به رکود 2008-2009 مواجه شده‌اند، سناریوی U محتمل‌ترین گزینه است.
بر اساس یک نظرسنجی انجام شده در ماه جاری توسط بلومبرگ، اکثر اقتصاددانان انتظار دارند دوره ریکاوری به صورت آرام و مدت‌دار اتفاق افتد. از سوی دیگر انتظار دارند ابتدا شاهد رشد محسوس نرخ بیکاری و سپس نزول آن به حدود سطح 8 درصد در آخرین فصل سال میلادی باشند. آن‌ها بیکاری را حتی برای سال 2022 حدود 5 درصد پیش‌بینی کرده‌اند.
همچنین برزسکی -اقتصاددان گروه مالی ING- با اشاره به اینکه اثرات تعطیلی کسب و کارها تا مدتی پس از بازگشایی‌ها می‌تواند ادامه یابد، بازگشت U-شکل را پیش‌بینی می‌کند. به عقیده وی محدودیت‌ها به صورت تدریجی رفع خواهند شد، فاصله‌گذاری اجتماعی تداوم خواهد یافت و صنعت گردشگری تحت فشار باقی خواهد ماند.
سناریوی W:
اگر در بدو رفع قرنطینه اقتصاد به طور ویژه‌ای رشد کند، اما پس از مدتی با ظهور اثرات بیکاری و ورشکستگی شرکت‌ها مواجه شود، بازگشت به شکل W خواهد بود. از سوی دیگر اوج گرفتن دوباره موارد ابتلا به کرونا پس از بازگشایی کسب و کارها می‌تواند عامل دیگری باشد که چنین روندی را ایجاد کند. عود کردن دوباره بیماری یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مخالفان بازگشایی کسب و کارها در جهان است.
سناریوی L:
وقتی وضعیت اقتصاد برای مدتی طولانی بهبود نیابد. بحران مالی یونان که از سال 2007 تا 2016 تداوم یافت، نمونه‌ای از این نوع رکود است. اگر شمار مبتلایان جدید به کرونا به روند صعودی خود ادامه دهد و کشورها را وادار به تمدید تعطیلی‌ها کند چنین حالتی اتفاق می‌افتد. با وجود این برخی اقتصاددانان با اشاره به مرکز شیوع بیماری یعنی ووهان چین که تنها پس از دو ماه از قرنطینه خارج شد، وقوع این سناریو را بعید می‌دانند.
اما این حالت از رکود می‌تواند ریسکی جدی برای اقتصادهای نوظهوری باشد که توان به کار گرفتن محرک‌های مالی سنگین را ندارند و غالبا به صادرات کالاهای پایه وابسته‌اند.
جیمز گورمن –مدیرعامل مورگان استنلی- پنجشنبه عنوان کرد احتمالا تا پایان سال 2021 با رکود درگیر خواهیم بود و از این رو ریکاوری اقتصاد را چیزی بین دو حالت U و L پیش‌بینی کرد.
سناریوی تیک:
هنس –از اقتصاددانان بانک آلمانی برنبرگ- می‌گوید آنچه پیش‌روی ماست هیچکدام از حالت‌های L، U و یا V نیست؛ بلکه بیشتر شبیه به یک علامت تیک خواهد بود. این حالت به معنای یک رکود بسیار تند و پرشیب و سپس رشد تدریجی با رفع آرام محدودیت‌های قرنطینه است.
جیلز موک –اقتصاددان ارشد گروه AXA- هم روند ریکاوری اقتصاد را به لوگوی معروف برند ورزشی نایکی (Nike) تشبیه می‌کند. وی با اشاره به کاهش احتمالی مخارج مصرف‌کنندگان و میل به پس‌انداز بیشتر و همچنین موانع جدی برای سرمایه‌گذاری، محتمل‌ترین سناریو برای بهبود وضع اقتصاد دنیا را رشدی بسیار آرام و ملایم می‌داند.