دنیای بورس: همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه در کانال تلگرامی مواردی را در خصوص طرح دولت برای عرضه سهام خود در شرکت‌های پالایشی مطرح کرده است. پالایشی‌ها سالیان سال است که با مشکل مواجه هستند و آنچه در ادامه آورده شده علاوه بر اهمیت آن برای معامله‌گران بورس تهران تلنگری به مقام ناظر سهام است.
سهم هر نفر 2 میلیون تومان
طرحی تحت عنوان ایجاد صندوق سرمایه‌گذاری پالایشی ایران اخیرا منتشر شده است در این طرح مقرر شده است ابتدا یک صندوق قابل معامله ETF با دارندگی یونیت‌های ممتاز پخش و پالایش یکماه در بورس پذیره‌نویسی شود و هر فرد حقیقی 2 میلیون تومان بتواند از واحدهای این صندوق را خریداری کرده و پس از جمع شدن پول در این صندوق سهام شش پالایشگاه بورسی –تهران، اصفهان، شیراز، تبریز، لاوان و بندرعباس –به قیمت میانگین یک ماهه قبل از واگذاری منهای 20درصد به این صندوق واگذار شود و صندوق 15درصد تخفیف را به خریداران حقیقی و 5درصد را صرف بازارگردانی صندوق بنماید.
هدف از عرضه سهام چیست؟
آنچه در این طرح مورد سوال اولیه است هدف از اجرای این طرح است به نظر می‌رسد هدف از این طرح تامین منابع مالی برای پخش و پالایش بدون واگذاری مالکیت این پالایشگاهها است نحوه طراحی این طرح هم به گونه‌ای است که اولا هر مقدار سهام به این صندوق تزریق شود همچنان مدیریت پالایشگاهها با پخش و پالایش باقی باشد و دوم طرف مالکیت صندوق بیشتر افراد حقیقی خواهند بود که با اتکا به تخفیف ارایه شده به خرید بپردازند هر چند که در نهایت حتی اگر یک میلیون نفر نیز مشارکت کنند-که فرض خوش بینانه‌ای است- از ارزش کل صنعت پالایشگاهی رقم خاصی نخواهد شد.
خاطره تلخ در ذهن فعالان بازار سهام
شانس استقبال سهامداران حقیقی از این طرح به میزان زیادی پایین است مهمترین دلیل این امر خاطره نامناسب سال 93 است در سال 93 با برقراری دولت جدید و حضور مهندس زنگنه در وزارت نفت، کلیه طرح‌های خصوصی‌سازی در پالایشگاهها متوقف شده و راه خصوصی‌سازی با دنده معکوس دولت مواجه شد این امر با تغییر در صورت‌های مالی پالایشگاهها و از بین بردن سود آنها محقق شد همین امرو به توقف نمادهای پالایشگاهی نظیر اصفهان از سال اسفند سال 92 و بقیه پالایشگاهها از تیرماه 93 شد تا در روز 26 اسفند ماه 93 بازگشایی نمادها زیان سنگینی را به سهامداران حقیقی وارد ساخت این زیان برای سهامداران پالایشگاه تبریز 43درصد، اصفهان 66.8 درصد، بندرعباس 49.4درصد، لاوان58درصد و سهامداران پالایشگاه شیراز 49درصد زیان را در یک روز تجربه کردند مساله‌ای که از ذهن سهامداران پاک نشده است.
مشکلات صنعت پالایشی ادامه دارد
از زمان شروع خصوصی‌سازی پالایشگاهها مشکلات این صنعت همچنان ادامه دارد نبود یک رگولاتوری که بتواند روابط میان شرکت ملی نفت و پالایشگاهها را قانونمند بسازد بزرگترین کمبودی است که باعث می‌شود سلیقه مدیر مهمترین موضوع در تعیین فروش و سود پالایشگاه است و همین امر باعث رویکردانی سرمایه‌گذاران از این گروه است. متاسفانه پالایشگاهها بدون مدیریت مستقل و فعالیت‌های متناسب با خواست سهامداران بورس نمی‌توانند برای مدت طولانی سهامداران را با خود داشته باشند.
سود پالایشی‌ها در جیب دولت
پالایشگاههای ایران به شدت فرسوده اند و تحت مدیریت دولتی از کارایی آنها کاسته است عدم وجود مدیریت مستقل و حتی در مواردی نبود حسابداری مستقل سبب می‌شود که سودهای قابل تصور برای این پالایشگاهها نظیر صادرات راهی بخش دولتی نظیر پخش و پالایش شود و این شرکتها نتوانند مستقیما صادرات داشته باشند بدون درآمد مناسب بازسازی پالایشگاهها غیر ممکن است و سلسله فرسودگی پالایشگاهها همچنان ادامه می‌یابد. بازسازی پالایشگاهها در ایران و فعالیت اقتصادی آنها وابسته به قطع ارتباط مدیریتی آنها با کسانی است که پالایشگاهها را به وضعیت کنونی رسانده‌اند.
عرضه سهام ابتر می‌ماند
با کنار هم گذاشتن مشکلات از جمله نبود رگولاتوری و اراده مستقل مدیریتی می‌تواند نتیجه گرفت که موضوع راه‌اندازی صندوق صنعت پالایشی ایران نمی‌تواند به نتیجه‌ای مطلوب منجر شود چرا که با نبود مزیت اقتصادی قابل اتکا، سهامداران حقیقی به سرعت اقدام به فروش یونیت‌های صندوق در اولین فرصت ممکن نموده-حتی اگر محدودیت فروشی برای آنها لحاظ شود-و صندوق نیز که پول خرید سهام را به دولت پرداخته است ناچار به فروش سهام در بازار برای هزینه ابطال واحدها است و در نتیجه میزان فروش سهام به افت قیمت سهام پالایشگاهها منجر شده و این چرخه میزان ابطال صندوق را بیشتر می‌کند و این چرخه تا خالی شدن صندوق ادامه می‌یابد.
راه‌حل چیست؟
بهترین راهکار برای مقطع کنونی راه اندازی رگولاتوری، استقلال بخشی به مدیریت پالایشگاهها،اجازه انجام صادرات و واردات مستقل و کسب درآمد اقتصادی و در نهایت واگذاری کامل سهام دولت در پالایشگاهها و بسنده کردن دولت به بخش بالا دستی در مقطع کنونی و ایفای نقش تنظیم کننده به جای مالک است که می تواند زمینه خرید تمام سهام دولت در پالایشگاهها و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بازسازی پالایشگاهها را ایجاد کند.بدون این اقدامات روند کنونی ادامه یافته و سرمایه گذاران با اتکا به آنچه در گذشته رخ داده است از این صنعت دوری خواهند کرد.