دنیای‌اقتصاد: بررسی آمارها نشان می‌دهد که میزان درآمد مالیاتی دولت در بهار سال‌جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل رشد ۲۸ درصدی را ثبت کرده است. این درحالی است که رشد نقطه به نقطه درآمد مالیاتی دولت در بهار سال قبل ۱۵ درصد بوده است. رقم کل درآمدهای مالیاتی در فصل بهار به میزان ۳/ ۲۴ هزار میلیارد تومان ثبت شده است. نکته قابل‌توجه این است که عمده رشد به دلیل افزایش بخش مالیات‌های مستقیم بوده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان مالیات‌های مستقیم در بهار سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۴۳ درصدی را ثبت کرده که این رقم در بهار سال قبل منفی ۵ درصد ثبت شده بود. افزایش سهم مالیات می‌تواند ریشه در دو نکته داشته باشد، یکی اینکه وضعیت شرکت‌ها و فعالان اقتصادی در بهار سال‌جاری بهتر شده و دولت توانسته از این طریق درآمدهای مالیاتی کسب کند. بخش دیگر نیز می‌تواند شناسایی و کاهش بخشی از فرارهای مالیاتی در اقتصاد باشد.
مالیات بهار
مرکز آمار ایران گزارش فصلی اقتصاد ایران در بهار سال‌جاری را منتشر کرده است. آن طور که در این گزارش عنوان شده این گزارش متشکل از آخرین اطلاعات اقتصادی کشور است که به منظور رفع نیازهای آماری تصمیم‌گیران، برنامه‌ریزان و پژوهشگران تهیه و انتشار آن از سال ۱۳۹۶ آغاز شده است. این آمار توسط مرکز آمار ایران و دستگاه‌های اجرایی در ۱۱ بخش تنظیم شده است. در این گزارش، ابتدا تصویری از اقتصاد ایران به همراه بررسی روند متغیرهای آن ارائه شده است.
منابع آماری این نشریه شامل نتایج آمارگیری نمونه‌ای اجرا شده توسط مرکز ایران و دستگاه‌های اجرایی بوده است. بسیاری از آمارهای ارائه شده در این گزارش پیش از این نیز منتشر شده و در اختیار مخاطبان قرار گرفته، اما در این گزارش آمارها به‌صورت تجمیعی آورده شده تا یک تصویر اقتصادی از بهار سال‌جاری ارائه کند.
یکی از آمارهای مورد بررسی در این گزارش، درخصوص عملکرد درآمدهای مالیاتی دولت است که ماخذ آن سازمان امور مالیاتی است. عمدتا آمارهای مالیات در سال‌های گذشته ازسوی سازمان برنامه و بودجه منتشر می‌شد، اما به نظر می‌رسد این آمارها از مالیات بهار سال‌جاری مقدماتی بوده و در اختیار مخاطبان قرار گرفته است. براساس گزارش‌ها میزان کل مالیات‌ها در سه ماه نخست سال‌جاری به سطح ۳/ ۲۴ هزار میلیارد تومان رسیده است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل، یعنی بهار سال ۹۷ رشد ۲۸ درصدی را ثبت کرده است. اما نکته قابل‌توجه این است که رشد درآمدهای مالیاتی در سه ماه نخست، نسبت به روند فصول قبل بیشتر بوده است. به نحوی که در سه ماه اول سال ۹۷، این رشد به میزان ۱۵درصد گزارش شده بود.
در ۶ ماه نخست سال ۹۷ این رشد نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ۸درصد ثبت شده و این رقم برای ۹ ماه نخست به سطح ۱۰ درصد رسیده است. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد کل درآمدهای مالیاتی در سال ۱۳۹۷ به میزان ۱۰۹ هزار میلیارد تومان بوده که این رقم نسبت به سال ۱۳۹۶ رشدی به میزان ۱۳ درصد را ثبت کرده است. بنابراین این آمارها نشان می‌دهد رشد درآمدهای مالیاتی در بهار سال‌جاری روند صعودی را ثبت کرده است.
تغییر نگاه به درآمدهای مالیاتی
یکی از برنامه‌های اقتصادی دولت در سال‌های اخیر، جایگزینی درآمدهای مالیاتی یا مولد‌سازی دارایی‌های مالی دولت برای جایگزینی درآمدهای نفتی بوده است. به همین دلیل دولت سعی دارد اصلاحاتی در سیاست‌های مالیاتی اتخاذ کند. اصلاح نظام مالیاتی بر تجمیع اطلاعات اشخاص در قالب مجموع درآمد خانوار، افزایش نرخ موثر مالیاتی بر دهک‌های بالای درآمدی، اعمال مالیات عایدی سرمایه اعم از املاک و مستغلات، مواردی بوده که قرار است در برنامه مالی سال آینده دولت گنجانده شود و از این طریق درآمدهای دولت افزایش یابد. پیش‌تر مسوولان سازمان برنامه و بودجه نیز عنوان کردند که قرار است پایه‌های جدید مالیات بر عایدی سرمایه تعریف شود و از سوی دیگر ضرایب مالیاتی برای بنگاه‌های تولیدی کاهش یابد.
افزایش ۴۳ درصدی مالیات‌های مستقیم
این گزارش کل مالیات‌ها را به دو بخش مالیات مستقیم و مالیات بر کالا و خدمات تقسیم‌بندی کرده است. رقم مالیات‌های مستقیم نیز از سه بخش مالیات بر اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمد و مالیات بر ثروت تشکیل شده است. براساس آمارهای منتشرشده در این گزارش، در سه ماه نخست سال‌جاری مجموع مالیات‌های مستقیم به حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان رسیده است. از این رقم ۵/ ۵ هزار میلیارد تومان سهم مالیات بر اشخاص حقوقی و ۱/ ۶ هزار میلیارد تومان نیز سهم مالیات بر درآمد عنوان شده است.
رقم مالیات بر ثروت نیز به میزان ۳/ ۱ هزار میلیارد تومان گزارش شده است. نکته قابل‌توجه این است که میزان مالیات‌های مستقیم در بهار سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴۳ درصد رشد کرده است. این درحالی است که در سه ماه نخست سال ۱۳۹۷ رشد مالیات‌های مستقیم نسبت به مدت مشابه سال قبل منفی ۳ درصد بوده است. این موضوع نشان می‌دهد رقم مالیات‌های مستقیم در فصل اول روند کاملا متفاوتی را طی کرده است.
در بهار سال‌جاری رشد نقطه به نقطه مالیات بر ثروت به میزان ۸۰ درصد ثبت شده است. این رشد برای مالیات بر درآمد ۴۵ درصد و مالیات بر اشخاص حقوقی به میزان ۳۴ درصد ثبت شده است. این موضوع نشان می‌دهد میزان درآمدهای مالیاتی از بخش مالیات‌های مستقیم رشد قابل‌توجهی را کسب کرده است.
افزایش ۱۵ درصدی مالیات کالا و خدمات
گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در بهار سال‌جاری رقم کل مالیات کالا و خدمات ۳/ ۱۱ هزار میلیارد تومان بوده است. این رقم کمتر از نیمی از کل درآمدهای مالیاتی (۴۶ درصد) را تشکیل داده است. رقم کل مالیات کالا و خدمات در سال ۱۳۹۷ به میزان ۶/ ۴۴ هزار میلیارد تومان بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد رقم مالیات کالا و خدمات در بهار سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۵ درصد رشد کرده است.
این رشد در سه ماه نخست سال قبل ۳۹ درصد بوده است. بنابراین این موضوع نشان می‌دهد از سطح رشد مالیات بر کالا و خدمات در بهار سال‌جاری نسبت به بهار سال قبل کاسته شده است. بنابراین عمده رشد صورت‌گرفته در کل درآمدهای مالیاتی به‌دلیل رشد مالیات‌های مستقیم بوده است. اما از سطح رشد مالیات بر کالا و خدمات در بهار سال‌جاری کاسته شده است.