دنیای بورس: دامنه نوسان معاملات حقتقدم برای بورس و فرابورس متفاوت است. در فرابورس دامنه نوسان قیمت حقتقدم با دامنه نوسان خود سهام برابر است. برای تابلوهای اصلی فرابورس که دامنه نوسان ۵ درصدی دارند، حقتقدم هم به همین میزان یعنی ۵ درصد مثبت یا ۵ درصد منفی نسبت به قیمت پایانی روز قبل امکان نوسان دارد. در تابلوی بازار پایه «ب» هم که نوسان ۱۰ درصدی برای آن تعریف شده است، حقتقدم می‌تواند در همین بازه ۲۰درصدی (از ۱۰ درصد مثبت تا ۱۰ درصد منفی) نسبت به قیمت پایانی نوسان کند.
اما در تابلوهای بورس وضعیت متفاوت است، به این‌صورت که در اینجا دامنه نوسان حقتقدم دو برابر (معادل ۱۰ درصد) دامنه نوسان ۵ درصدی خود سهم است. علت این تفاوت بین حقتقدم و سهم که از قدیم به یادگار مانده است، شاید به اختلاف ۱۰۰ تومان واریزی برای حقتقدم برگردد که سبب می‌شود گاهی اوقات نیاز باشد حقتقدم سریع‌تر بتواند خود را با قیمت سهم هماهنگ کند.
گرچه توجیه اختلاف ۱۰۰ تومانی می‌تواند برای سهم‌های فرابورسی هم صادق باشد اما به‌نظر می‌رسد سازمان بورس نیازی به تغییر آن ندیده است. البته تفاوت دیگری بین بورس و فرابورس در این زمینه وجود دارد که برپیچیدگی این موضوع می‌افزاید: پارامتر محدود‌کننده «حجم مبنا» در سهم‌های بورسی وجود دارد که در فرابورس وجود ندارد.
«حجم مبنا» درصدی از سهام شرکت است که باید معامله شود تا قیمت پایانی سهم باتوجه به آن محاسبه شود، برای توضیح ساده آن فرض کنیم یک سهم بورسی در صف خرید یا فروش قفل باشد، در این‌صورت باید به تعدادی معادل حجم مبنا معامله شود تا قیمت پایانی با مثبت ۵ (درصورت صف خرید بودن) یا منفی ۵ (درصورت صف فروش بودن) تعیین شود. اگر حجم معاملات به اندازه حجم مبنا نباشد تغییر قیمت پایانی در کسر حاصل از تقسیم «حجم معاملات انجام شده» بر «حجم مبنا» ضرب می‌شود. به‌عنوان مثال اگر سهمی در صف خرید با حجمی معادل نصف حجم مبنا و در قیمت ۵ درصد مثبت معامله شود، قیمت پایانی ۵/ ۲ درصد مثبت (نصف دامنه ۵ درصد مثبت) خواهد شد.
حالا در نظر بگیریم در همین روز حقتقدم مربوط به این سهم نیز در صف خرید باشد، در این‌صورت با معامله هر تعدادی از حقتقدم می‌تواند با نوسان ۱۰ درصدی مثبت قیمت بخورد چون حجم مبنا برای حقتقدم وجود ندارد. با این شرایط ممکن است در شرایطی خاص، قیمت حقتقدم از قیمت خود سهم بیشتر شود. چنین حالت نادری اخیرا برای «سیمان بهبهان» (سبهان) پیش آمد که در هفته قبل به آن اشاره شد. در مورد خاص «سیمان بهبهان» با منفی شدن بازار در چند روز اخیر، اینک حقتقدم سبهان بیش از ۲۰۰ تومان (با در نظر گرفتن ۱۰۰ تومان واریزی) کمتر از خود سهم قیمت دارد.
منفی‌های دو، سه روز اخیر بازار سرمایه که اثر فزاینده‌ای روی کاهش قیمت حق‌تقدم‌ها داشته به اجرای آزمایشی مرحله سوم «سامانه مدیریت ریسک کارگزاران» نسبت داده می‌شود. این سامانه که می‌توان آن را ورود نهاد ناظر (سازمان بورس) در موضوع پایش ریسک کارگزاران دانست با واکنش منفی بیشتر فعالان بازار روبه‌رو شده است.
جدا از بحث‌های مربوط به درستی ورود نهاد ناظر به این موضوع، به نظر می‌رسد سازمان بورس زمان مناسبی را برای اجرای این قانون انتخاب کرده است، زیرا مدتی است که نقدینگی بخشی از جامعه به سمت بازار اوراق بهادار سرازیر شده و از طرف دیگر ریسک‌های سیاسی و غیرسیاسی هم به‌گونه‌ای خاص ختم به خیر می‌شوند که مجموعا می‌تواند روزهای مثبتی را برای بازار سرمایه رقم بزند. درواقع این شرایط مناسب ممکن است سبب شود فعالان بازار درنهایت خود را با شرایط این سامانه جدید وفق دهند.
سامانه کنترل ریسک از ورود سفارش‌های بدون پشتوانه (پولی یا اعتباری) به سیستم معاملاتی جلوگیری کرده و یکی از راه‌های ایجاد هیجان در معاملات سهام را محدود می‌کند. البته ظاهرا این موضوع در روش معمول خرید و فروش اعتباری حقوقی‌های فعال در بازار سرمایه هم موانعی ایجاد کرده که مدیران بورس در پاسخ گفته‌اند امکان تطبیق عملیات خرید و فروش آنها با سامانه جدید وجود دارد.
اجرای آزمایشی این سامانه پیش از این در بخشی از زمان نیم‌ساعت گشایش بازار یعنی ۸:۳۰ تا ۹ صبح صورت گرفت که اعتراضی نسبت به آن نشد و اینک در مرحله دوم اجرا از ۸:۳۰ تا ساعت ۱۱:۳۰ فعال است. از سه‌شنبه هفته گذشته که زمان فعالیت این سامانه به ساعت ۱۱:۳۰ رسید، دو روز قرمزرنگ برای آخر هفته بورس رقم خورد. برخی از فعالان بازار سرمایه ادعا می‌کنند سرنگونی پهپاد فوق پیشرفته آمریکا توسط ایران که پنج‌شنبه خبر آن منتشر شد باتوجه به واکنش‌های بعدی آن نتوانست اثر منفی چندانی بر بازار بگذارد و منفی روز شنبه ادامه اثرات سامانه کنترل ریسک است. دراین گزارش به وضعیت هفتگی افزایش سرمایه‌ها از مرحله صدور مجوز توسط سازمان بورس تا ثبت آن در اداره ثبت شرکت‌ها پرداخته می‌شود. حرف «ح» پس از نمادهای بورسی به معنی «حقتقدم» و حرف «ج» به معنی «سهام جایزه» است.
دقاضی ح: اولین معامله «داروسازی شهید قاضی» در تیرماه ۱۳۹۶ در بازار پایه انجام شد تا «صندوق بازنشستگی کشوری» - که سهامدار شرکت بورسی «سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی» (وصندوق) است - بیش از ۲۲ درصد از سهام شرکت را در قیمت حدود ۲ هزار تومان واگذار کند. کمتر از ۲۰ درصد از این بلوک به شرکت «سرمایه‌گذاری دارویی تامین» (تیپیکو) فروخته شد تا این هلدینگ دارویی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم، مالک بیش از ۴۶ درصد دقاضی شود. دقاضی یکی از چند تولید‌کننده اصلی سرم‌های دارویی در کشور است که بنابه نوع محصولاتش حاشیه سود بالایی در تولیدات خود دارد.
از نخستین معامله دقاضی در فرابورس تاکنون در ۳ مجمع سالانه برگزارشده مجموعا حدود ۱۵۰۰ تومان سود نقدی تقسیم شده که البته یکی از مجامع مزبور مربوط به دوره ۶ ماهه بوده است. در آخرین مجمع سالانه در هفتم خردادماه امسال ۷۶۰ تومان سود تقسیم شد که در مجمع فوق‌العاده پس از آن ۲۰۰ تومان برای افزایش سرمایه از مطالبات اختصاص یافت. بنابراین سهامدارانی که در زمان برگزاری مجمع سهامدار بوده‌اند می‌توانند ۵۶۰ تومان نقدی دریافت کنند و به ازای بقیه سود نقدی ۲ سهم جدید به ازای هر سهم خود پذیره‌نویسی کنند.
باتوجه به حضور دقاضی در بازارپایه که (در رویه‌ای نه‌چندان قابل توجیه) درصد نوسان دوبرابری نسبت به بازارهای اصلی بورس و فرابورس دارد، قیمت سهم با رشدهای روزانه ۱۰ درصدی به شدت رشد کرد، طوری که پس از مجمع تقسیم سود و افزایش سرمایه قیمت آن در ۱۰ روز دو برابر شد و با منفی شدن بازار در دو سه روز معاملاتی اخیر در صف فروش قرار گرفت.
پس از رشد قیمت اخیر سهم، شرکت در نامه‌ای بدون تاریخ و شماره که ۲۷ خرداد روی کدال منتشر شد، اعلام کرد تغییرات قیمت سهام تحت تاثیر عرضه و تقاضای بازار بوده است. منابع ۲۷ میلیارد تومان افزایش سرمایه دقاضی صرف دو هدف خواهد شد، یکی «اجرای طرح توسعه سالن‌های تولید» درجهت افزایش تولید و همزمان حرکت به سمت انطباق با استانداردهای GMP و دیگری «نوسازی تجهیزات و تاسیسات کارخانه» با توجه به عمر ۲۵ ساله برخی از دستگاه‌های خط تولید.
در هفته گذشته سازمان بورس هیچ مجوز افزایش سرمایه‌ای را صادر نکرد. افزایش سرمایه حدود ۶۹ درصدی «گروه صنعتی قطعات اتومبیل ایران» (ختوقا) از مطالبات و آورده نقدی سه‌شنبه هفته پیش ثبت شد تا مجمع سالانه آن سه‌شنبه هفته آینده برگزار شود. قیمت نماد ختوقا در یک ماه گذشته رشد قیمتی ۱۰۰ درصدی داشت اما چندروزی است که همراه با جو منفی بازار، صف فروش چندمیلیونی را به نمایش گذاشته است.
«صنعتی کیمیدارو» (دکیمی) هم افزایش سرمایه ۱۴۰ درصدی از مطالبات و آورده نقدی خود را شنبه گذشته و پس از حدود ۱۱ ماه از تصویب در مجمع فوق‌العاده به ثبت رساند و با سرمایه جدید در مجمع سالانه فردای روز ثبت، ۷۰ تومان به‌ازای هر سهم سود نقدی داد. همچنین سرمایه جدید ۹۹ میلیارد تومانی «افست» (چافست) که حدود ۴۱ درصد سهام جایزه برای سهامداران به ارمغان آورد، شنبه گذشته به ثبت رسید.
«کاشی پارس» (کپارس) اعلام کرد که پس از حراج حقتقدم استفاده‌نشده، مبلغ ۱۱۰۴۵ ریال به دارندگان آن تعلق گرفت که یک ماه بعد (از اول مردادماه) به حساب سهامداران واریز خواهد شد. معاملات اولیه حقتقدم «سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات» (ومعادن)، «بیمه تجارت نو» (بنو)، «معدنی و صنعتی گل‌گهر» (کگهر) و «سیمان خزر» (سخزر) و همچنین حراج «نفت پارس» (شنفت)، «کی‌بی‌سی» (کی‌بی‌سی)، «آلومتک» (فالوم) و «دارویی لقمان» (دلقمان) هفته گذشته به پایان رسید.
