دنیای اقتصاد: فرآیند بودجه‌ریزی آنچنان که تاکنون در ایران تدوین شده و به تصویب رسیده است، بارها از سوی صاحب‌نظران و حتی مسوولان وقت مورد انتقاد قرار گرفته است. گواه این مدعا اظهارات اخیر علی لاریجانی؛ رئیس مجلس است که در نشست خبری اخیر خود تاکید کرد نظام بودجه‌ریزی کشور قدیمی شده و این در حالی است که فرآیند بودجه‌ریزی در کشور باید بر عملکرد روز مبتنی باشد.
از منظر صاحب‌نظران، آنچه نظام بودجه‌ریزی کشور را بیش از همه با آسیب‌هایی روبه‌رو کرده، تدوین لایحه بودجه به معنای برنامه دخل و خرج سالانه دولت است؛ برنامه‌ای که در آن بهره‌وری، رشد اقتصادی و نگاه توسعه محور مورد غفلت واقع شده و می‌شود. در این میان سهم مخارج دستگاه‌های اجرایی و دولتی کشور به اندازه‌ای است که به باور برخی صاحب‌نظران شیره جان درآمدهای پیش‌بینی شده سالانه را می‌گیرد.
بودجه جاری دستگاه‌های دولتی در کشور بر اساس شمار کارکنان، تعداد خودرو، مساحت ساختمان‌ها، تعداد و نوع تجهیزات و عواملی از این قبیل تعیین می‌شود و این موضوع خود یکی از دلایلی است که مدیران دستگاه‌های دولتی ترجیح می‌دهند برای دریافت بودجه بیشتر، هر روز بر شمار کارکنان، تجهیزات و امکانات خود بیفزایند؛ موضوعی که نتیجه‌ای جز پهن‌پیکر شدن دولت و گسترش دستگاه دیوانسالاری کشور ندارد.
با این همه دولت حسن روحانی، مدعی بود که بودجه سال ۹۷ کل کشور را نسبت به آنچه در سنوات گذشته، به‌عنوان لایحه بودجه تقدیم مجلس می‌شد، برمبنای عملکرد دستگاه‌های اجرایی تدوین و به مجلس ارائه کرده است. هرچند در میزان توفیق دولت روحانی برای ارائه بودجه مبتنی بر عملکرد در سال ۹۷، همچنان حرف و حدیث‌های مختلفی وجود دارد.
اما به‌طور کلی اگر بودجه جاری دستگاه‌های دولتی بر اساس عملکرد آن دستگاه تنظیم شود و مدیران ناگزیر باشند در ازای امکاناتی که دریافت می‌کنند خدمات مشخصی از نظر کمی و کیفی ارائه دهندیا هزینه تمام‌شده خدمات ارائه شده توسط دستگاه تحت تصدی خود را کم کنند، میزان کارآیی در دستگاه‌های دولتی افزایش خواهد یافت و امکان نظارت بهتر بر بودجه دستگاه‌ها فراهم می‌شود. این اما تنها آسیب نظام بودجه‌ریزی در ایران نیست. عدم شفافیت، وابستگی به نفت و نبود نظارت کافی بر روند اجرای بودجه، ازجمله آسیب‌هایی است که صاحب‌نظران بر آن تاکید دارند. ژ
در این پرونده به بررسی این آسیب‌ها از منظر ۳ نماینده مجلس پرداخته‌ایم؛ نمایندگانی که سابقه حضور در کمیسیون تلفیق بودجه و بررسی لوایح بودجه سالانه را در کارنامه دارند:
طنا‌ب کشی استانی/ حمیده زرآبادی
داشبورد برنامه مالی/ فاطمه حسینی
وابستگی مزمن به نفت/ محمد حسینی
در همین رابطه نیز بخوانید: محور تغییر لایحه بودجه 98