وضعیت تغییری نکرده است
در هفته‌ای که موصل آزاد شد، همانطور که دولت عراق اعلام کرده به دلیل اهمیت اقتصادی شهر موصل بازسازی‌ها و ساخت‌سازها در این شهر آغاز شده و متناسب با همین موضوع به نظر می‌رسد تقاضا برای کالاهای ساخت و ساز همچون سیمان نیز در شرایط کنونی فزونی یابد. به گفته فعالان سیمانی با آزاد سازی موصل امیدها به افزایش صادرات در شرکت‌های سیمانی افزایش یافته و موقعیت شرکت‌های سیمانی (با تاکید بر منطقه غرب کشور) را از لحاظ روانی بهبود بخشیده است. اگر چه مذاکراتی با دولت عراق پیش از این بر سر تغییر تعرفه و قوانین و مقررات برای ورود سیمان ایران به عراق با قیمت‌های معقول و متناسب با تولید داخلی آن کشور انجام شده و حتی دولت مرکزی نیز قول‌ها و وعده‌هایی مبنی بر استفاده از سیمان ایران برای بازسازی موصل داده اما کماکان وضعیت تغییر محسوس و چشمگیری نداشته است.
پیگیری مذاکرات
در همین رابطه عبدالرضا شیخان؛ دبیرانجمن کارفرمایی سیمان به «دنیای بورس» می‌گوید: مذاکرات خوب و مفصلی در سال گذشته با مقام‌های وزارت صنایع عراق مبنی بر تامین سیمان این کشور بعد از آزادسازی موصل صورت گرفت و حتی دولت عراق نیز با اولویت‌بندی قول‌های جدی مبنی بر استفاده از ظرفیت ایران برای بازسازی‌ها ارائه داد. به گفته شیخان انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان همچنان به طور جدی موضوع را پیگیری می‌کند و حتی قرار است با هماهنگی‌ها و ترسیم سازوکارهای قیمتی و تعرفه به گونه‌ای سیمان ایرانی عرضه شود که رقابت منفی در داخل عراق شکل نگیرد. بر مبنای گفته‌های شیخان قیمت هر تن سیمان در شهرهای عراق به دلایل متعدد متفاوت است؛ در حالی که هر تن سیمان در بغداد 90 دلار به ازای هر تن است اما این رقم در سایر شهرها زیر 90 دلار در هر تن و حتی نزدیک 70 دلار به ازای هر تن نیز خرید و فروش می‌شود.
مشکل تعرفه
البته به نظر می‌رسد تعرفه‌گذاری دولت عراق بر سر سیمان ایرانی خود یکی از موانع اصلی حضور سیمان در این کشور است که به نظر می‌رسد نیازمند پیگیری‌های مجدانه دولت در سطوح بالای سیاست‌گذاری باشد زیرا که با توجه سهم و وزن رقبای ایران همچون ترکیه و روابط و تبادلات عمیق سیاسی و فرهنگی ایران با عراق تنها فشار از ناحیه دولت‌ها است که می‌تواند رویکرد موجود را تغییر دهد و کم کم نقش کم رنگ ایران در بازسازی عراق را با حضور دوباره صنعت سیمان در بازار عراق پررنگ کند.
توجه به دیپلماسی تجاری
با این اوصاف برخلاف تلاش ایران برای استفاده از ظرفیت‌های موجود عراق در بازار سیمان که هنوز به نتیجه نرسیده به نظر می‌رسد ترکیه با ورود برای ترمیم بخشی از این شهر نشان داده که برنامه‌ریزی لازم برای بستن قراردادهای کلان در زمینه صادرات به عراق را انجام داده است و در سوریه هم همین روند را دنبال می‌کند. مرتضی لطفی؛ مدیرعامل سیمان فارس- خوزستان نیز در این باره با اشاره اینکه نقش دولت‌ها در ایجاد تعامل و بستر برای فعالیت بازرگانی با توجه به مسائل سیاسی بین کشورها از ارزش بالایی برخوردار است، عنوان می‌کند: سهم ما از ترکیه در برخورداری از صادرات و مراودات تجاری در عراق به‌مراتب بیشتر است و تجربه ثابت کرده که تعلل و عدم اقدام به‌موقع و در نظر گرفتن برخی پیش‌فرض‌ها که می‌تواند حتی به‌اندازه حداقل سرمایه‌گذاری باشد، باعث شده به اهداف جدی نرسیم. از منظر فعالان سیمانی فعال نبودن دیپلماسی تجاری ایران یک مسئله است و باید به‌عنوان مطالبه اصلی از دولت درخواست شود. این در حالی است که وزارت امور خارجه سعی کرده بعد از برجام با تعامل بخش خصوصی رویکرد تجاری و البته اقتصادی را در پیش گیرد. مرتضی لطفی امیدوار است: با اتفاقاتی که اخیرا در عراق رخ‌داده است، موصل آزادشده و مسائل سیاسی و حاشیه‌های آن‌هم از بین برود و صنعت سیمان روند بهتری پیدا کند.
امیدواری به آمار شد
سیمانی‌ها البته به دنبال شناسایی بازارهای هدف هستند و در زمینه صادرات کلینکر به دلیل اینکه مواد اولیه است و مشمول تعرفه نمی‌شود، امیدواری بیشتری دارند؛ به طوریکه به گفته آنان سیمان ایران می‌تواند در آینده با احداث بنگاه‌هایی به تولید 600 هزار تن سیمان در سال با برند عراق برسد. آمارها نیز می‌تواند موید صحت گفته سیمانی‌ها باشد؛ به طوریکه صنعت سیمان در سه‌ماهه اول امسال بیش از یک درصد رشد داشت که به نظر می‌رسد این مسئله نه صرفا به دلیل افزایش صادرات بلکه به دلیل رونق ساخت‌وساز داخل بوده است. در این میان اگر چه سیمان‌ها در صادرات 13.5درصد نسبت به سه ماه اول سال گذشته عقب هستند اما امیدوارند با تمهیدات انجام‌شده چه در سطح سیاست‌گذاری کلان و چه در سطح تولید و صادرات شرکت‌ها عقب‌ماندگی‌ها را جبران کنند.