به گزارش «دنیای بورس»، دنیای‌اقتصاد نوشت: به‌نظر می‌رسد که انتقادهای مربوط به نابسامانی در زنجیره فولاد که به متولی بازار نسبت می‌دادند و تولیدکنندگان، ضعف مدیریتی را عامل نوسان‌های بازار فولاد معرفی می‌کردند با اعلام خبر جدید از سوی معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت مبنی بر اینکه دولت به قیمت‌گذاری زنجیره فولاد ورود نمی‌کند تا حدودی پایان یافته باشد.
قیمت‌گذاری در زنجیره فولاد چالشی است که به محل مناقشه میان تولیدکنندگان و وزارت صنعت، معدن و تجارت تبدیل شده بود و اعلام این خبر شاید نقطه پایانی بر چالش‌های بازار فولاد در ماه‌های اخیر باشد و شاهد از بین رفتن نابسامانی در بازار فولاد باشیم. پیش از این تولیدکنندگان زنجیره فولاد در توافق با یکدیگر خواستار توقف قیمت‌گذاری شمش فولاد توسط دولت شده بودند. به اعتقاد آنها، نفع این قیمت‌گذاری که باید به مصرف‌کننده نهایی برسد، محقق نشده و تنها موجب آسیب‌رسانی به کل زنجیره فولاد شده است.
فعالان بخش خصوصی دخالت دولت در قیمت‌گذاری را دلیل نامتوازن بودن زنجیره فولاد دانسته و آزادسازی قیمت محصولات حلقه‌های مختلف آن را بهترین سناریو برای ایفای نقش تنظیم‌گری دولت بیان کرده‌اند. به گفته فعالان این بخش با آزادسازی قیمت‌ها و کاهش شکاف بین قیمت‌های جهانی و داخلی، اثر تعداد زیادی از این عوامل در توازن زنجیره حذف خواهد شد.
همچنین طی سال‌های اخیر دولت برای کنترل قیمت فولاد و محصولات فولادی در داخل کشور، مجموعه‌ای از اقدامات را انجام داده است که به دلیل ناکارآمدی و نتیجه بخش نبودن هر کدام از اقدامات، مجبور به صدور بخشنامه یا مصوبه دیگری شده است.
این رویه نه تنها موجب بهبود فضای کسب و کار نشده، بلکه نفعی به مصرف‌کنندگان نهایی کالاها و خدمات (مردم) نیز نرسیده است و عموما، واسطه‌ها از رانت به وجود آمده منتفع شده‌اند.
داریوش اسماعیلی در جریان بازدید از یکی از واحدهای تولیدی در سیرجان گفت: دولت به قیمت‌گذاری زنجیره فولاد وارد نمی‌شود، لذا قیمت‌گذاری سنگ‌آهن، گندله، کنسانتره و آهن اسفنجی را به بخش خصوصی سپرده است.
معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت در ادامه با اعلام این خبر افزود: چندی پیش نشستی با تولیدکنندگان زنجیره فولاد داشتیم که در آن نشست مشخص شد نگاه مدیران این بخش این است که در زنجیره فولاد سود عادلانه توزیع نمی‌شود، به همین منظور مقرر شد که تجدیدنظری در این اعداد و ارقام شود. وی با بیان اینکه کنسانتره ۱۶ درصد، گندله ۵/ ۲۳ درصد و آهن اسفنجی ۵۰ درصد شمش است، اظهار کرد: بخش خصوصی چهار مجموعه و تشکل را مشخص کرد که پیشنهادهای خود را برای قیمت‌گذاری زنجیره فولاد ارائه کنند که پس از دو هفته فرصت، توافق نکردند و پس از آن اختلاف نظرهایی داشتند.
معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: با مدیران زنجیره فولاد جلساتی گذاشتیم، اما متاسفانه توافقی در منافع وجود ندارد و روحیه مشارکت نیز نداشتند.
وی افزود: پیشنهاد تولیدکنندگان فولاد، خانه معدن، کمیسیون معادن اتاق بازرگانی ایران و رئیس اتاق بازرگانی ایران را داریم و نگاهمان این است که خود تولیدکنندگان توافق کنند و وزارت صنعت، معدن و تجارت را متهم به دخالت در قیمت‌گذاری زنجیره فولاد نکنند.
اسماعیلی اضافه کرد: تمامی زنجیره فولاد به یکدیگر نیاز دارند، لذا دولت به دنبال تقویت روحیه تعامل بین آنان است و به همین دلیل تاکنون برای قیمت‌گذاری ورود نکردیم و امیدواریم به وحدت نظر برسند، وگرنه تصمیم کارشناسی خود را اعلام می‌کنیم.
اظهارات مطرح شده از سوی معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر عدم توافق تولیدکنندگان در حالی است که فعالان بخش خصوصی در چهارمین نشستی که برای تعیین قیمت‌ها و نسبت‌های زنجیره فولاد برگزار شده بود بر این نکته تاکید کردند که اگر توازن مورد انتظار در کل زنجیره فولاد را برقرار کنیم، سرمایه‌گذاری و حضور در تمام بخش‌ها جذاب و توجیه‌پذیر میشود و در نتیجه شاهد رشد صنعت فولاد و تحقق هدف‌گذاری تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در سال خواهیم بود.
مدیران عامل و نمایندگان چند شرکت بزرگ فولادی و معدنی در این نشست پیشنهادهای خود را در مورد چگونگی تعیین قیمت‌ها و نسبت‌های موجود در کل زنجیره فولاد مطرح کردند و در نهایت با اتفاق نظر به این نتیجه رسیدند که دولت دست از سرکوب قیمتی بردارد، چراکه تا امروز با وجود قیمت‌گذاری دولتی، مصرف‌کننده نهایی از آن هیچ بهره‌ای نبرده است؛ درخواستی که با توجه به اظهارات بهرام سبحانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران از حدود یک هفته گذشته زمینه تحقق آن فراهم شده است، به‌طوری که در این مدت شاهد هیچ ابطال معامله‌ای از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت نبوده‌ایم.
این موضوع مورد تایید سایر تولیدکنندگان فولادی نیز هست، به‌طوری که فعالان این بخش با اشاره به اینکه طی هفته‌های اخیر دولت در روند قیمت‌گذاری دخالت نمی‌کند بر خروج دولت از روند قیمت‌گذاری صحه می‌گذارند.
رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران ضمن اشاره به اینکه سیاست‌گذاری کلی قیمت‌گذاری از طریق بورس کالا مشخص میشود، افزود: قیمت در فضای رقابتی تعیین و کشف میشود.
به گفته سبحانی در ماه‌های گذشته چالش بر سر شیوه قیمت‌گذاری بود که باعث التهاب در بازار فولاد شده بود، هر چند این شیوه از سوی دولت در راستای کنترل بازار صورت می‌گرفت، اما شیوه نادرستی بود که نیاز به اصلاح داشت.
وی با اشاره به اینکه وزارت صنعت، معدن و تجارت به‌عنوان متولی این بخش در ماه‌های گذشته به دفعات اقدام به ابطال معاملات کرده که این امر بازار را با مشکلات بسیاری مواجه کرده بود افزود: یکی از روش‌های اثرگذار دولت در قیمت‌گذاری ابطال معاملات بود، به‌طوری که با وجود انجام معاملات در بورس کالا و اتمام معاملات دولت ناگهان ورود می‌کرد و معامله نهایی شده را باطل می‌کرد که این امر بازار را با چالش‌های بسیاری مواجه می‌کرد، روندی که در حال حاضر متوقف شده است.
رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در ادامه بر این نکته تاکید کرد که با توجه به توافق صورت گرفته مقرر شد دولت درخصوص ابطال معاملات ورود نکند تا به این طریق بازار به حالت عادی باز گردد؛ در این شرایط زمینه برای تعیین قیمت در بورس کالا و در فضای رقابتی فراهم خواهد شد. سبحانی بر این نکته نیز تاکید کرد که این به معنای آن نیست که نظارتی در بازار صورت نمی‌گیرد، بلکه این اقدام به این منظور صورت گرفته که قیمت‌گذاری در فضای رقابتی انجام شود.
دست طرفداران خروج خالی است؟
در گزارشی آمده است در شرایطی که بسیاری از واحدهای تولیدی مایل به داد و ستد فولاد در بورس کالا هستند، خروج فولاد از بورس کالا و حتی اگر الزام به قیمت‌گذاری دستوری مطرح شود به مصوبه شورای عالی بورس نیاز دارد که تاکنون جلسه‌ای در این خصوص برگزار نشده است، بلکه غالب اعضای این شورا از جمله شخص وزیر اقتصاد با آن مخالف هستند. عضو شورای عالی بورس ضمن حمایت از عرضه محصولات فولادی در بورس کالا عنوان کرد: شخص وزیر اقتصاد کاملا با اجرای مکانیزم بازار در رینگ‌های معاملاتی بورس کالا موافق هستند.
به نظر می‌رسد جز شنیده‌ها یا ادعای نامه‌‌نگاری‌های غیرشفاف، هنوز خبر قطعی یا ابزار قانونی قدرتمندی برای خروج محصولات فولادی از بورس کالا در دست نیست، بنابراین تاکنون تنها به گمانه‌زنی‌ها استناد شده که البته برخی این مطلب را جدی ارزیابی کرده‌اند. در شرایطی که بهای مصنوعات فولادی به‌صورت روزشمار در حال افزایش است این قبیل شایعات و گمانه‌زنی‌ها تنها به زیان بازار فولاد تمام شده و تاکنون رشد قیمت‌ها تنها خروجی آن بوده است. از سوی دیگر عرضه‌های مصنوعات فولادی هنوز ادامه داشته و حتی انتظار رشد عرضه‌ها مطرح شده است.
شاید این رفتارها و اظهارنظرها مقطعی باشد ولی بازار و صنعت فولاد در نهایت عواقب آن را متحمل خواهد شد که رشد قیمت‌ها ساده‌ترین خروجی آن بوده است. این در حالی است که داریوش اسماعیلی معاون معدنی وزارت صمت به تازگی عنوان کرده: دولت به قیمت‌گذاری زنجیره فولاد وارد نمی‌شود بنابراین قیمت‌گذاری سنگ‌آهن، گندله، کنسانتره و آهن‌اسفنجی را به بخش خصوصی سپرده است. این اظهارنظر را باید بسیار مهم ارزیابی کرد، زیرا احتمال مداخله دولت در نرخ‌گذاری‌ها را کاهش می‌دهد.
از سوی دیگر خبرهای متناقضی از امکان داد و ستد به‌صورت حواله‌ای با نرخ‌گذاری دستوری (۲۰ درصد بالاتر از قیمت‌های سال گذشته) مخابره شده که شوک بزرگی به این صنعت به شمار می‌رود که تبعات آن مشخص نیست. در هر حال اوضاع شفاف نیست و این نبود شفافیت خبری نیز برای صنعت و بازار فولاد خطرناک است.
خبر قطعی از خروج محصولات فولادی از بورس کالا در کار نیست: به رغم شایعات گسترده؛ اما هنوز خبر قطعی از خروج محصولات فولادی از بورس کالا مخابره نشده، ولی موج انتقادات بسیاری به راه افتاده است. تقریبا غالب کارشناسان این حوزه یا شایعه خروج محصولات فولادی از بورس کالا را جدی نگرفته یا در برابر آن موضع‌گیری کرده‌اند. از جلسه روز دوشنبه فولادسازها با رئیس‌جمهور هم خبری از خروج محصولات فولادی از بورس کالا مخابره نشده و چنین بحثی اصلا مطرح نشده است.
این موارد را باید با شایعه برخی نامه‌نگاری‌ها همراه دانست که تاکنون هیچ خروجی مشخصی نداشته و معلوم نیست که واقعیت‌های ماجرا دقیقا چه بوده است اگرچه سابقه تلاش‌ها برای خروج محصولات مختلف از بورس کالا قدمتی بیش از ۱۰ سال دارد، ولی هیچ‌گاه اجرایی نشده است.
سابقه اعطای مجوز رئیس‌جمهور برای خروج محصولات مختلف از بورس کالا به دولت دهم باز می‌گردد و در ماه‌های پایانی عمر آن دولت چنین بحثی مطرح شد ولی هیچ‌گاه اجرایی نشد. در دولت یازدهم بحث خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا ماه‌ها مطرح بود، ولی در نهایت هیچ خروجی خاصی نداشت و هم‌اکنون نیز بحث خروج فولاد از بورس کالا با پرچمداری وزارت صمت مطرح است. شاید باز هم تلاش‌های بی‌نتیجه‌ای را شاهد باشیم که خروجی آن چیزی جز اتلاف منابع نخواهد بود.
موافقت وزیر اقتصاد با معاملات آزادانه در بورس کالا: خروج محصولات فولادی از بورس کالا به مصوبه شورای عالی بورس نیاز دارد آن‌هم در شرایطی که بسیاری از خریداران یا فروشندگان مصنوعات فولادی موافق استمرار داد و ستد آهن‌‌آلات در بورس کالا هستند.
به‌صورت دقیق‌تر سعید اسلامی بیدگلی عضو شورای عالی بورس و اوراق بهادار در گفت‌وگویی گفت: پیش از این چند مرتبه موضوع کنترل وزارت صنعت، معدن و تجارت بر قیمت‌گذاری فولاد در رینگ معاملاتی بورس کالا در شورای عالی بورس مطرح شده و اعضای این شورا مخالفت خود را با این موضوع اعلام کرده‌اند.
اعضای این شورا معتقدند هر کالایی که وارد رینگ معاملاتی بورس کالا میشود باید از سازوکارهای بازار تبعیت کند اما اگر قرار شود که بهای محصولی که در بورس کالا عرضه میشود از پیش تعیین شده و قیمت‌گذاری دستوری باشد دیگر سازوکار بازار عملیاتی نشده است.
از همین رو نیز شورای عالی بورس به بورس کالا تکلیف کرد که باید و حتما معاملات براساس ساز و کار بازار انجام شود. این تصمیم کاملا مطابق نصح صریح قانون است که یا کالایی در بورس کالا عرضه نشده یا کالای عرضه شده در بورس مشمول قیمت‌گذاری نمی‌شود. شخص وزیر اقتصاد نیز در جلسات پیشین شورای عالی بورس کاملا با این نظرات و اجرای مکانیزم بازار در رینگ‌های معاملاتی بورس کالا موافق بودند.
وی در ادامه عنوان کرد: البته در این روزها با رایزنی‌های جدیدی که با شخص رئیس‌جمهور صورت گرفته و به‌دلیل نگرانی از افزایش قیمت در زمینه فولاد، دولت اصرار دارد مجددا وزارت صنعت، معدن و تجارت به موضوع قیمت‌گذاری فولاد ورود پیدا کند. پس از این جلسه به‌طور مشخص جلسه‌ای توسط شورای عالی بورس تشکیل نشده است.
اما اگر در روزهای آینده دستوری مبنی بر مداخله وزارت صنعت، معدن و تجارت بر قیمت‌گذاری فولاد صادر شود، شورای عالی بورس تشکیل جلسه خواهد داد و موضوع اجازه به وزارت صنعت، معدن و تجارت برای قیمت‌گذاری و نحوه اجرایی شدن آن یا حتی خروج معاملات از بورس کالا مطرح میشود. البته خارج شدن معاملات از بورس کالا نگرانی‌های زیادی را برای ما به‌دنبال دارد که مهم‌ترین آنها کاهش شفافیت و افزایش فساد در رابطه با این معاملات است.
عرضه‌ها در بورس کالا ادامه دارد: روز گذشته در بازار مصنوعات فولادی بورس کالا عرضه‌ای ثبت نشد که پیگیری‌های «دنیای اقتصاد» حکایت از آن دارد که به دلیل پایین بودن حجم عرضه، مورد تایید قرار نگرفت.
این رخداد هفته گذشته نیز ثبت شده بود و در روزهای آینده عرضه‌هایی که مورد معامله یا تایید قرار نگرفته بود یا به دلیل پایین بودن حجم عرضه‌ها راهی تابلو نشدند، به بازار فیزیکی باز می‌گردند و تاکنون بحثی درخصوص عدم درج عرضه‌ها در بورس کالا به دلیل ممانعت نهادهای خارج از بورس مطرح نبوده است. حتی در لحظه تنظیم این گزارش نیز دو عرضه ورق گالوانیزه و ورق قلع‌اندود برای روز جاری تایید شده است. این موارد به معنی آن است که عرضه‌های جذاب و گسترده‌ای را امروز شاهد خواهیم بود.
جلسه سران صنایع بالادستی با رئیس‌جمهور: حسن روحانی رئیس‌جمهور عصر دوشنبه، ۶ مرداد ۹۹ در نشست با تولیدکنندگان صنایع فولاد و پتروشیمی، اظهار کرد: اگر پتروشیمی و فولاد را نداشتیم میلیارد‌ها دلار باید مصرف می‌کردیم تا این منابع را به دست تولیدکنندگان برسانیم.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه در این دو ساله و سه ماه، همه مردم و تولیدکنندگان در خط مقدم و صنعتگران فولاد و پتروشیمی نیز در خط جلویی مبارزه بودند، افزود: جلوگیری از خام‌فروشی ثروت جامعه را افزایش و اشتغال ایجاد می‌کند، وقتی یک محصول را خام عرضه می‌کنیم، ارزش کمتری دارد، اما امروز در پتروشیمی و فولاد از خام‌فروشی فاصله گرفته‌ایم.
وی ادامه داد: ما در تولید کنسانتره، گُندله و آهن اسفنجی به دو برابر ظرفیت رسیدیم، هرچه تولید در قبل و پس از انقلاب و در دولت‌های گذشته بوده، در این هفت سال معادل تولیدات آنها تولید و کار شده که ارزشمند است. وی خطاب به تولیدکنندگان صنعت فولاد، اضافه کرد: این کار شما و شرکت‌های بزرگ و جوان‌های تحصیلکرده و کار مدیران و کارگران است.
رئیس‌جمهور افزود: محصولات ما می‌تواند از نظر کیفیت با محصولات سطح جهان رقابت کند، صنعت پتروشیمی و فولاد ما، جزو صنایع پیشرفته دنیا است. حجت‌الاسلام روحانی تاکید کرد: طبیعی است که از لحاظ کیفیت اگر نتوانیم رقابت کنیم، نمی‌توانیم بازار پایداری را در اختیار داشته باشیم، خوشبختانه زنجیره ما در فولاد یک قدم جلوتر است، اما زنجیره در پتروشیمی باید یک قدم فراتر از آنچه تا امروز بوده، بردارد.