فارس: عرضه نفت در بورس راهکاری است که ایران برای تنوع بخشی در صادرات نفت خود راه‌اندازی کرده است. اهمیت این راهکار به ورود خریداران و صادرکنندگان جدید در تجارت نفت ایران است. هر چند ورود سرمایه‌گذاران جدید به معاملات نفت بعضا با سابقه خوبی همراه نبوده، اما بورس نفت با اخذ تضمین‌های معتبر از سرمایه‌گذاران و خریداران قبل از معاملات عملا امکان هرگونه فساد را از بین برده است.
در حالی که ایران برای فروش نفت با مشکل مواجه است بخش خصوصیمی‌تواند با خرید نفت از بورس این مشکل را برطرف کند، به شرط آنکه وزارت نفت و بورس انرژی به‌عنوان متولیان فروش نفت از طریق بورس با سیاست‌گذاری‌های اشتباه برای ورود سرمایه‌گذاران مانع ایجاد نکنند.
به‌عنوان مثال، یکی از قوانین دست و پا گیر برای ورود مشتریان و سرمایه‌گذاران در بورس، مبلغ میلیاردی پیش‌پرداخت است. طبق اطلاعیه عرضه بورس انرژی، ۶ درصد از مبلغ محموله پیشنهادی خریداران، از آنها به‌عنوان پیش‌پرداخت اخذ می‌شود و در صورت تحویل گرفته نشدن نفت پس از معامله، مشمول جریمه ۵ درصدی خواهند شد.
برخی از کارشناسان حوزه نفت و گاز با انتقاد از مبلغ بالای پیش‌پرداخت‌ها، این موضوع را عاملی در جهت عدم استقبال مشتریان و سرمایه‌گذاران از بورس نفت می‌دانند. حمیدرضا اکبری، کارشناس نفت و گاز درباره مبلغ پیش‌پرداخت‌های میلیاردی در بورس نفت گفت: خریداران نفت برای ورود به بورس باید از همان ابتدا مبلغ ۶ درصد از وجه محموله پیشنهادی را به حساب سمات بورس انرژی واریز کنند.
۶ درصد از یک محموله ۳۵ هزار بشکه‌ای حدودا 1.5 میلیارد تومان می‌شود و اگر به هر دلیل خریداران نتوانند نفت را در موعد مقررتحویل بگیرند، باید ۵ درصد جریمه پرداخت کنند. این عوامل خود موجب عدم استقبال خریداران از بورس نفت ایران می‌شود. برای تسهیل کردن ورود خریداران به جای مبلغ ۶ درصد می‌توان مبلغی ثابت در حد ۲۰۰ میلیون را در نظر گرفت.
با این کار هم شرایط ورود آسان‌تر خواهد شد و هم این مبلغ نسبتا کم موجب جلوگیری از ورود دلالان به بازار بورس برای اختلال در بازار خواهد شد.
محمد شیریجیان، کارشناس انرژی نیز درباره مبلغ بالای پیش‌پرداخت‌ها و اثرات آن بر رکود در بورس نفت در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس گفت: «وزارت نفت و بورس انرژی باید از سرمایه‌گذاران ضمانت‌های معتبر بگیرند اما در امر پیش‌پرداخت‌ها شرایط ورود را سخت نکنند. خریداران باید بتوانند به راحتی در فرآیند عرضه نفت در بورس شرکت کنند و سفارش خرید بدهند و اگر هم موفق به خرید نفت نشوند، ضرر زیادی نکنند.
وزارت نفت می‌تواند به جای ۶ درصد از قیمت نفت خام، پیش‌پرداخت را تبدیل به مبلغی ثابت کند و در حد ۱۰۰ میلیون یا ۲۰۰ میلیون تومان تعیین شود. این مبلغ نسبت به شرایط فعلی که باید تقریبا ۲ میلیارد تومان پیش پرداخت صورت پذیرد شرایط را تسهیل می‌کند».
در حال‌حاضر، بورس انرژی ایران از سوی بسیاری از سرمایه‌گذاران بازار نفت در حال رصد شدن است؛ سرمایه‌گذارانی که منتظرند تجارت نفت در این بورس رونق یابد تا با اطمینان بیشتری وارد تجارت با طلای سیاه ایران در بورس انرژی شوند. حال باید دید مسوولان بورس انرژی حاضر به کاهش مبلغ پیش‌پرداخت‌ها برای رونق یافتن بورس نفت در شرایط تحریم خواهند شد یا خیر؟