دنیای بورس: تعدیل قیمت بنزین در شب جمعه اولین اثر خود را بر بازار سهام گذاشت. در معاملات اولین روز کاری هفته، شاخص کل بورس تهران رشد موقت 1800 واحدی تجربه کرد و تا آستانه ورود به کانال 309 هزار واحد هم پیش رفت. این رشد موقت عموما حاصل افزایش قیمت سهام پالایشگاه‌های بورسی بود که از همان مرحله پیش‌گشایش معاملات با تب تقاضا مواجه شدند و نقش قابل توجهی در رشد شاخص ایفا کردند. در این بین فشار عرضه در سهام خودرویی هم به عنوان مانع اصلی رشد شاخص عمل کرد و دو قاب کاملا متفاوت از بورس تهران در اولین روز کاری پس از اجرای سیاست اصلاح قیمت بنزین ثبت کرد.
حکمفرمایی یک کلیشه قدیمی
در تمام بازارهای مالی دنیا، تغییرات ناگهانی در حوزه سیاست‌گذاری فارغ از اثرات واقعی آن بلافاصله در قیمت‌ها منعکس می‌شود. این انعکاس در بورس تهران به دلیل رویه‌های پیش‌بینی‌ناپذیر سیاست‌گذرای و همچنین عمق و طول عمر و بلوغ کمتر در مقایسه با بازارهای جهانی با انحراف‌های بیشتری در قیمت‌ها همراه است. نمونه آن را می‌توان در معاملات امروز سهام پالایشی دید. چنان که می‌دانیم سود بنگاه‌های پالایشی در کشور متاثر از قیمت‌گذاری‌های دستوری نهاد بالادستی است و لزوما با تغییر قیمت نفت یا بنزین (به عنوان ماده اولیه و محصول نهایی اصلی) تغییر نمی‌کند. با وجود اطلاع از این رویه، با افزایش قیمت بنزین به عنوان محصول نهایی پالایشگاه‌ها معامله‌گران در ابتدای معاملات امروز در واکنشی هیجانی در سهام این صنعت صف بستند. آثار این استقبال را می‌توان در صدرنشینی نمادهای پالایشی در فهرست نمادهای حامی شاخص کل دید.
نکته جالب توجه در معاملات امروز این بود که خیلی زود قیمت‌ها در سهام پالایشی به تعادل رسید. فروکش تب اولیه تقاضا و متعاقبا تلاش برای عرضه سهام و افزایش تدریجی فشار فروش در میانه‌های معاملات نه تنها نمادهای این گروه بلکه سهام کل بازار را در بر گرفت و قیمت‌ها را وادار به عقب‌نشینی کرد. به این ترتیب، رشد قیمت در سهام پالایشی محدود شد و آخرین قیمت به نقطه صفر روزانه نزدیک و در نتیجه قیمت‌های پایانی نیز از اوج فاصله گرفت.
خودرویی‌ها چقدر به قیمت بنزین حساس‌اند؟
در نقطه مقابل پالایشی‌ها در سهام خودرویی شاهد جریان قدرتمند عرضه بودیم. از ابتدای معاملات امروز توام با تشکیل صف خرید در سهام پالایشی، ترس از اثرات افزایش قیمت بنزین بر تقاضا و تولید خودرو، سهام این صنعت بورسی را تحت فشار شدید فروش گذاشت. حجم بالای معاملات و شدت ریزش قیمت در این سهام به مانعی بزرگ در برابر رشد اولیه شاخص کل در معاملات امروز بدل شد. حتی جمع‌آوری صف‌های فروش غول‌های خودروسازی در میانه معاملات نتوانست هیجان عرضه را در این دسته از سهم‌ها ترمیم کند.
قیمت بنزین به عنوان کالای مکمل خودرو در حالت معمولی می‌تواند بازار خودرو را دستخوش تغییر کند. این رابطه در شرایطی صادق است که قیمت بنزین در سطح تعادلی خود باشد و همچنین خودروسازان با ظرفیت کامل تولید و در ساختاری رقابتی اقتصاد مشغول فعالیت باشند. اما چنان که می‌دانیم نه بنزین با قیمت‌های جدید در سطوح تعادلی قرار گرفته و نه تولیدکنندگان خودرو کشور با تمام ظرفیت و در ساختار رقابتی در حال تولید هستند. به بیان دیگر بازار هر دو کالا متاثر از سیاست‌های دولتی است و به همین دلیل حساسیت چندانی به قیمت ندارند. برای همین است که خودروسازان همچنان در حال ایفای تعهدات ماههای قبل هستند. بنابراین نه تولید خودروسازان به دلیل فقدان قیمت‌های تعادلی و رقابتی چندان از قیمت بنزین متاثر می‌شود و نه بنزین به اندازه‌ای تعدیل شده که واکنش حادی از سوی مصرف‌کنندگان در پی داشته باشد. به علاوه باید در نظر داشت که دادوستدهای اکثر نمادهای خودرویی نه بر مدار فروش و سودآوری و با بهانه تجدید ارزیابی دارایی‌ها بوده است. این مسائل همگی سبب می‌شود تا دادوستدهای گروه خودرو را بتوان نماد کامل هیجان‌زدگی در این گروه قلمداد کرد.
