دنیای بورس: شاخص کل بورس در هفته گذشته نزدیک به 6 درصد دیگر صعود کرد و بازدهی متوسط بازار سهام در سال 98 از مرز 200 درصد رد شد. صعود بی‌وقفه شاخص سهام در ماه‌های اخیر (به خصوص از هفته تنش نظامی بین ایران و آمریکا به بعد) ریشه اتفاقات پایان هفته گذشته بود. روز پنج‌شنبه هفته گذشته، بنا به مصوبه‌ای دامنه نوسان تمامی نمادهای بورسی به 2 درصد محدود شد. امری که نه تنها شگفتی همه اهالی بازار را در پی داشت پای غیربورسی‌ها را به داستان باز کرد. تکذیبه امور مالیاتی و واکنش مسئولین وزارت اقتصاد و بانک مرکزی نهایت سبب شد تا دامنه نوسان به صورت موقف به حالت قبل باز گردد تا تصمیم نهایی روز 20 اسفند در جلسه شورای عالی بورس اتخاذ شود. با این حال اطلاعیه اخیر سازمان بورس رنگ و بوی هشدار زیادی داشت.
«کرونا» و بورس تهران!
گسترش بیماری covid-19 بسیاری از بازارهای مالی جهان را درگیر کرده است. بورس‌های وال‌استریت از سقف‌های تاریخی به کف‌های چندین ماهه سقوط کرده‌اند. سرنوشت بازارهای مالی اروپا و آسیای شرقی نیز چندان متفاوت نیست. درک علت این موضوع نیز چندان دشوار نیست: شیوع بیماری «کرونا» تقاضا برای بسیاری از محصولات و خدمات را به شدت تحت‌الشعاع قرار داده و حتی اقتصاد جهانی را به مرز رکود رسانده است.
پس چرا در این شرایط بورس تهران به مسیر صعودی خود بی‌وقفه ادامه می‌دهد: اول از همه باید گفت که صعود ممتد بورس سبب جذب بیشتر نقدینگی موجود در جامعه شده و این نقدینگی رشد بیشتر بورس را رقم می‌زند و این روند به صورت یک چرخه در حال تکرار است. این که این چرخه تا کجا ادامه دارد و چه چیزی آن را بر هم می‌زند ممکن است چندان قابل پیش‌بینی نباشد. بنابراین لازم است تا هر روز داده‌های مربوط به جریان نقدینگی و ورود و خروج پول‌های خرد رصد شود تا شمای دقیق‌تری از جایگاه فعلی بازار به دست آید.
با تمام این اوصاف باید گفت که مهم‌ترین عامل رشد سهام، ورود ادامه‌دار نقدینگی به این بازار است و در این میان رشد نرخ دلار و داده‌های تورمی پذیرش ارقام فعلی را (در برخی نمادها و گروه‌ها) قابل‌پذیرش‌تر می‌کند.
بنابراین می‌توان گفت عملا بورس تهران بی‌اعتنا به روند عملیات شرکت‌ها، و نتیجتا اثر بیماری کرونا، در حال پیشروی است: در رابطه با قیمت سهام برخی شرکت‌ها که عملا فعالیت‌های عملیاتی اهمیتی ندارد و در برخی دیگر نیز تورم و قیمت دلار پشتوانه صعود است. با این وجود این که بازار تا کجا بی‌اعتنا به این بیماری پیش می‌رود بحث دیگری است.
عرضه‌های اولیه
در آخرین جلسه معاملاتی بورس در هفته گذشته، بازار سهام میزبان دو نماد تازهوارد «شصدف» و «تملت» بود. به این ترتیب طی هفته‌های اخیر سهام 6 شرکت تازهوارد در بورس عرضه شده است: شرکت‌هایی کوچک که تقاضای زیاد و قابل‌توجهی را به خود جلب می‌کنند. بازدهی «فروی» از زمان عرضه به 225 درصد رسیده ( 25 جلسه معاملاتی) و «کلر» در 18 جلسه بازدهی 145 درصدی را ثبت کرده است. این بازدهی‌ها می‌تواند نشان دهد که چرا مجموع صف خرید 4 نماد عرضه‌اولیه در هفته‌های اخیر بعضا به 1000 میلیارد تومان برسد.
در جلسه امروز، بازار سهام شاهد عرضه اولیه سهام پتروشیمی تندگویان خواهد بود؛ شرکتی که می‌توان آن را در زمره شرکت‌های بزرگ بازار به شمار آورد و بنابراین این نماد توان جذب تقاضا و نقدینگی بیشتری خواهد داشت. «دنیای بورس» بارها تاکید کرده است که راه کنترل هیجانات بازار از اقداماتی این‌چنینی می‌گذرد و باید چنین اتفاقاتی را به فال نیک گرفت. با این وجود مخاطبان باید این مساله را مد نظر داشته باشند که عرضه‌های اولیه بسته به تقاضایی که در صف‌هایشان قفل می‌شود و پولی که جذب می‌کنند می‌توانند روند معاملات دیگر سهام بازار را متاثر سازند. این مساله از دنبال کردن جزئیات معاملات (مانند تعداد و ارزش صف‌های خرید، تغییر مالکیت‌ها و ...) تا حدودی قابل سنجش است. انتظار می‌رود در روزهای باقیمانده از سال تعدادی شرکت دیگر نیز در بورس عرضه شوند و در این میان شرکت‌های بزرگ دیگری همچون «آریاساسول» نیز مشاهده می‌شوند. بنابراین لازم است تا دید دقیق‌تری نسبت به اثر این نمادها بر کلیت بازار به دست آورد.
دلار و بازار جهانی و شرکت‌های کالایی
بازار جهانی حال و روز خوبی ندارد. قیمت نفت به نزدیکی کف 3 ساله رسیده است و مس آخرین معاملات خود را در محدوده 5630 دلار تجربه کرد. روی بار دیگر به زیر 2 هزار دلار در تن رسید و طلا روز گذشته سقف 7 ساله را تجربه کرد. کاهش شدید بازدهی اوراق خزانه امریکا و انتظار برای کاهش بیشتر نرخ‌های بهره زنگ‌های هشدار جدی در رابطه با رکود اقتصاد جهانی را به صدا در آورده است.
در بازار سهام داخلی اما شرکت‌های کامودیتی‌محور هفته گذشته را عموما مثبت سپری کرده‌اند. سطح بالاتر از 15 هزار تومانی دلار در بازار آزاد و رسیدن نرخ نیمایی به میانه کانال 13 هزار تومان از جمله عواملی است که انتظار برای رشد درآمد شرکت‌های صادراتی و کامودیتی‌محور را بالا می‌برد. با این حال ثبات نرخ دلار و ریزش بیشتر قیمت‌های جهانی می‌تواند مسیر صعود سهام این گروه را دشوارتر کند. در این میان معاملات بورس کالا همچنان نشانه‌های جالب توجهی از انتظارات از نرخ دلار به دست می‌دهد و البته به صورت مستقیم بر قیمت سهام مرتبط اثر می‌گذارد.
نکته مهمی که باید در رابطه با شرکت‌های کالایی مد نظر داشت آن است که فارغ از وضعیت بازارهای فروش، هیچ بعید نیست که سطح تولید آن‌ها در ماه اسفند (به علت شیوع ویروس کرونا) شاهد افت محسوسی باشد و این مساله باید مدنظر سهامداران قرار گیرد. برخی شرکت‌ها در اقدامی قابل‌تحسین و به منظور حمایت از اعضای خانواده خود اقدام به تعطیلی خطوط تولید کرده‌اند. مساله‌ای که لازم است سهامداران در گزارش‌های عملکرد اسفند انتظار آن را داشته باشند.
به منظور جمع‌بندی، باید گفت نقدینگی ورودی و نرخ دلار محرک‌های صعود بورس بوده‌اند و در مقابل ویروس کرونا، بازار جهانی و تصمیمات ناگهانی مسئولین مرتبط و از همه مهم‌تر سطوح حبابی قیمت در بسیاری از نمادها ریسک‌های حاکم بر بازار هستند. همچنان تصویر دقیقی نسبت به اثرات گسترده‌تر شدن ابعاد بیماری جدید وجود ندارد و البته باید ببینیم که عرضه‌های اولیه بازار را چگونه متاثر می‌کنند و در صورت شکل‌گیری روندهای صعودی باید انتظار عرضه‌های پرحجم حقوقی‌ها را نیز داشت. در نهایت تعطیلی فردا و تصمیمات شورای عالی بورس در روز سه‌شنبه می‌تواند روند بورس را با تحت‌تاثیر قرار دهد.