دنیای بورس: شاخص کل بورس تهران کمتر از ۴ درصد تا مرز نیم میلیون واحدی فاصله دارد و همچنان عطش خریداران در این بازار مشهود است. وضعیتی که تقریبا هیچ تحلیل‌گری تصور آن را نداشت و اکنون همه اظهار نظرها به صورت روزانه است. در چنین فضایی که عمدتا به گزینه‌های «کسب حداکثر سود» به جای «کسب سود» نگاه می‌شود توجه به چند مساله خالی از فایده نیست.
بورس همیشه سبز؛ رویا یا واقعیت؟
یکی از مسایلی که بارها در ادبیات مالی به آن اشاره می‌شود این است که بازارها نمی‌توانند به طور دائمی صعودی باشند و پس از مدتی صعود نیازمند اصلاح هستند. بنابراین، بسیاری از تحلیل‌گران نقطه پایان صعود بورس را چندان دور ارزیابی نمی‌کنند. اما باید تاکید شود که اولا این فرضیه‌ها عمدتا بر مبنای بازارهایی بنا نهاده شده که سطحی از کارایی را دارند و بورس تهران در نبود معاملات دوطرفه در سطح وسیع، سهام شناور بسیار پایین، محدودیت شرکت‌ها در استفاده از فرصت‌های بازاری نظیر صرف سهام و نبود بازیگران عمده در بسیاری از سهم‌ها چندان قابل مقایسه با مدل‌های مالی نیست. ثانیا، عموما پژوهش‌های مالی بازه‌های زمانی را بررسی می‌کنند که از نگاه یک معامله‌گر چندان ملموس نیست. یعنی بازه‌های سالانه مبنای عمده محاسبات است که برای یک معامله‌گری که هر روز دارد سود و زیان خود را حساب می‌کند چندان قابل درک نیست. بنابراین، اینکه بورس یک هفته دیگر یا سه ماه یا یک سال دیگر قرار است کاهشی شود، تفاوتی زمین تا آسمان برای یک بورس‌باز دارد. پس با توجه به قدرت نقدینگی که در فضای کنونی دیده می‌شود ممکن است از نگاه یک معامله‌گر همچنان بورس همیشه سبز معنادار باشد و هم‌زمان از نگاه یک پژوهشگر یا سرمایه‌گذار بلندمدت که بازه زمانی طولانی‌تری را نگاه می‌کند، بورس در مراحل پایانی رشد باشد.
هیچ چیز به زیان سهام نیست؟
نکته قابل توجه و تا حدی تامل‌برانگیز در معاملات دیروز، بی‌تفاوتی بورس‌بازان به عوامل منفی بود که خیلی از مردم و بازارهای دیگر را متاثر کرد. هم موضوع کرونا که نگرانی‌هایی را برای کسب و کارها ایجاد کرده و هم مساله تصمیم FATF مبنی بر بازگرداندن ایران به لیست سیاه. هر دو موضوع برای کل اقتصاد نمی‌تواند فضای مثبتی ایجاد کند، اما چه می‌شود که بورس‌بازان به سرعت از فضای منفی خارج شده و در نقش خریدار با یکدیگر رقابت می‌کنند. نکته اصلی آن است که مبنای اصلی معاملات تازه‌واردهای بورسی، تحلیل‌های به شدت ساده است مثل «دلار رشد کنه همه سهم‌ها باهاش میره بالا» یا «وضعیت تحریم‌ها از این بدتر نمی‌شه» یا «همه بازارهای رقیب بورس در رکودن». پس مساله ورود به لیست سیاه هم چون انتظار افزایش نرخ دلار را ایجاد کرده بود، باعث صعود قیمت سهام شد. با این حال، نکته‌ای که نباید از نظر انداخت آن است که در بسیاری از موارد بازارها و به ویژه بورس تهران اثر برخی موارد را چندان دقیق از ابتدا ارزیابی نمی‌کند. مثلا حتی بازار جهانی در نخستین روزهای انتشار ویروس کرونا چندان واکنش شدیدی نشان نداد. بنابراین نمی‌توان با اطمینان گفت بورس نیز در مواجهه با این رویدادهای جدید که ابعاد نسبتا ناشناخته‌ای دارند دیگر واکنش بدی نشان نخواهد داد.
بهانه‌هایی که نمی‌توان نادیده گرفت
همانطور که اشاره شد نرخ دلار صعودی شد و در کانال ۱۵ هزار تومان سطوح جدیدی را تجربه می‌کند. هم‌زمان بازار سکه نیز به اوج قیمت تاریخی خود رسید. اگر قرار باشد مسایل جدید اثر واقعی و پایداری بر ریسک‌های اقتصادی کشور نداشته باشند، بازار ارز نیز احتمالا با عقب‌نشینی در آینده‌ای نه چندان دور مواجه خواهد شد. برخی شنیده‌ها نیز حاکی از آن است که بانک مرکزی سیاست سال گذشته را ممکن است پیاده سازد که ابتدا اجازه داد نوسانات هیجانی دلار برای مدت کوتاهی ادامه یابد؛ سپس نرخ‌ها را به شدت کاهش داد. فارغ از اثر واقعی این مساله بر شرکت‌های بورسی، اگر طی سناریویی قیمت دلار با ریزش محسوس مواجه شد شاید مشابه مهر ۹۷ اصلاح قیمت سهام گریزناپذیر باشد.
در سوی دیگر، بهانه‌های دیگری در ماه اسفند وجود دارند نظیر فعال شدن بازار دوطرفه و از آن مهم‌تر موعد نیاز به نقدینگی سهامداران حقوقی که می‌توانند در صورت افزایش نگرانی بورس‌بازان زمینه را برای تغییر مسیر مهیا سازد. با این وجود همچنان حرف اول و آخر را قدرت نقدینگی در بورس می‌زند و این مساله با توجه به اقبال عمومی که از این بازار شده قصد تغییر ندارد. بنابراین، نکات یادشده صرفا برای هشیاری بیشتر مخاطبان در روز مباداست.