دنیای بورس – علیرضا توکلی: یکی از اطلاعیه‌هایی که معمولا پس از ثبت افزایش سرمایه از سوی شرکت‌های بورسی روی کدال منتشر می‌شود، با عنوان «توزیع گواهی‌نامه نقل و انتقال و سپرده سهام» و برای فراخوان سهامداران است تا به شرکت مراجعه کرده و برگه (اوراق) جدید سهام خود را دریافت کنند. در این برگه علاوه‌بر سرمایه جدید شرکت، تعداد سهام هر شخص با سرمایه جدید نیز ذکر شده است.
سال‌ها پیش که فناوری اطلاعات وجود نداشت یا چندان پیشرفت نکرده بود، برگه‌های کاغذی سهام کاربرد زیادی برای سهامداران داشت، از دریافت سود سهام گرفته تا شرکت در مجامع عمومی آن. با به‌وجود آمدن امکانات رایانه‌ای به‌تدریج نیاز به این برگه‌ها کم و کمتر شد زیرا به‌تدریج اطلاعات بروز از سهامداران و میزان سهام آنها از طریق شبکه یا بانک‌های اطلاعاتی فراهم شد و در نتیجه تنها نیاز بود فرد مالک سهام احراز هویت شود.
در حال‌حاضر میزان سهام هر سهامدار از طریق سامانه‌های اینترنتی و اپلیکیشن‌های همراه در دسترس افراد دارای مجوز از جمله خود سهامداران است و تقریبا می‌توان گفت نیازی به داشتن برگه‌های چاپ شده نیست. علت فراخوان شرکت‌ها برای اینکار را تنها می‌توان به لزوم رعایت مفاد قانون تجارت نسبت داد که آخرین اصلاح آن مربوط به پیش از ورود رایانه به سیستم‌های اداری و تجاری بوده است.
البته برخی از سهامداران که بیشتر افراد باسابقه و قدیمی بازار سرمایه هستند، هنوز هم به‌طور مرتب به شرکت‌ها مراجعه کرده و برگه سهام خود با سرمایه جدید را دریافت کرده و بعضا از آن به‌دقت نگهداری می‌کنند. در این گزارش به وضعیت هفتگی افزایش سرمایه‌ها از مرحله صدور مجوز توسط سازمان بورس تا ثبت آن در اداره ثبت شرکت‌ها پرداخته می‌شود. حرف «ح» پس از نمادهای بورسی به معنی «حقتقدم» و حرف «ج» به معنی «سهام جایزه» است.
خموتور ح: کمتر از یک‌سال پس از آنکه «موتورسازان تراکتورسازی ایران» افزایش سرمایه ۲۵۰ درصدی از آورده نقدی خود را به ثبت رساند، در مجمع فوق‌العاده اواخر مرداد امسال، افزایش سرمایه ۱۰۰ درصدی دیگری از همین محل را به تصویب رساند.
آنچه خموتور را مجبور کرده در این مدت کوتاه سرمایه‌اش را ۷ برابر کند، افزایش میانگین ۳ تا ۴ برابری نرخ ارز در دو سال گذشته بوده است. در چنین شرایطی شرکت مجبور است برای تهیه قطعات و مواد اولیه چند ماه تولید خود اقدام کند؛ درحالی‌که افزایش قیمت‌ها سبب شده مبلغ موردنیاز برای این خریدها، از میزان سرمایه در گردش موجود شرکت فراتر رود. خموتور از شرکت‌های فرعی «تراکتورسازی ایران» (تایرا) است که تولیدات خود را عمدتا برای سهامدار عمده تولید می‌کند و در مواقعی هم که نیاز به سرمایه در گردش داشته باشد از سهامدار عمده قرض می‌گیرد.
براساس بیانیه افزایش سرمایه، مطالبات سهامدار عمده از خموتور بیش از ۱۲۰میلیارد تومان است که کمتر از ۷ میلیارد تومان آن ناشی از سود سهام بوده و بقیه عمدتا مربوط به تامین سرمایه در گردش از سوی سهامدار عمده است. به بیان دیگر تقریبا تمام مبلغ افزایش سرمایه قبلا از سوی شرکت دریافت شده و تنها اگر سهامداران خُرد در افزایش سرمایه شرکت کنند مبلغی کمتر از ۱۰ میلیارد تومان را به شرکت پرداخت خواهند کرد.
اگر هم این اشخاص از حقتقدم خود استفاده نکنند یا آن‌را به فروش برسانند، احتمالا سهامدار عمده در حراج چندماه بعد، آنها را خریده و با مطالبات خود تهاتر می‌کند. میزان فروش ریالی خموتور در صورت‌های مالی ۳ماه منتهی به ۳۱/ ۳/ ۱۳۹۸ رشد ۸۰ درصدی را نسبت به سال قبل نشان می‌دهد و براساس گزارش‌های ماهانه نیز فروش ریالی تا پایان شهریور امسال کمتر از ۲ برابر مدت مشابه سال قبل شده است.
از نظر تعداد هم فروش ۶ماه منتهی به شهریور امسال حدود ۱۵ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. علت اینکه آمار رشد فروش متناسب با رشد سرمایه در گردش نبوده است را شاید بتوان به محدودیت سهامدار عمده در افزایش نرخ محصول خود یعنی تراکتور دانست. تراکتور یکی از تجهیزاتی است که توسط کشاورزان مورد استفاده قرار می‌گیرد و دولت خود را موظف می‌بیند با نظارت بر قیمت این ادوات، از کشاورزان حمایت کند. سهامدار عمده هم با این توجیه که نمی‌تواند افزایش نرخی متناسب با واقعیت‌های اقتصادی را بر محصولات خود اعمال کند، به زیرمجموعه‌های خود از جمله موتورسازان افزایش نرخ مناسبی اعطا نمی‌‌کند. خموتور در یک‌سال گذشته در سه نوبت موفق به دریافت افزایش نرخ ۱۵، ۳۰ و ۲۸ درصدی برای محصولات خود از سهامدار عمده شده است که در مجموع افزایشی حدود ۸۰ درصدی را نشان داده و با میزان افزایش ریالی فروش متناسب است.
مشابه این وضعیت را سهامداران «کمباین‌سازی ایران» (تکمبا) در مجمع سالانه شاهد بودند که عمده همت مدیران شرکت و سهامدار عمده در همکاری با وزارت جهاد کشاورزی بود تا اینکه به فکر سودآوری برای سهامداران از جمله خودشان باشند. گرچه شرکت تراکتورسازی ایران، قدمتی ۵۰ ساله دارد، اما موتورسازان تراکتورسازی حدود ۲۰ سال جوانتر بوده و در سال ۱۳۶۶ برای تولید موتور تاسیس شد.
گشایش نماد حقتقدم خموتور در چند روز اول که پول‌های ورودی به بازار، تقریبا هر سهمی را در هر قیمتی خریدار بودند، موفقیت‌آمیز نبود چون در قیمتی بالاتر از خود سهم کشف قیمت شد و مورد تایید ناظر قرار نگرفت. این روند ادامه داشت تا آنکه نماد خود سهم، مشمول رفع گره‌معاملاتی شد و با بیش از ۲۵ درصد رشد به قیمت ۵۵۰ تومان رسید. در پی آن حقتقدم خموتور در قیمت ۴۰۰ تومان کشف قیمت و در روزهای بعد رو به کاهش گذاشت.
اتکای ج: سهامداران «بیمه اتکایی ایرانیان» در مجمع فوق‌العاده ۲۴/ ۶/ ۹۸ تصمیم گرفتند سرمایه ۲۵۰ میلیارد تومانی شرکت را معادل ۳۰ درصد از دو محل «سود انباشته» (۶۰ میلیارد تومان) و «اندوخته» (۱۵ میلیارد تومان) افزایش داده و به ۳۲۵ میلیارد تومان برسانند. با این‌حساب دارندگان هر ۱۰ سهم این شرکت ۳ سهم جایزه دریافت و با آن در مجمع سالانه آتی برای دوره منتهی به ۳۰/ ۹/ ۹۸ برای تقسیم سود حاضر خواهند شد. اتکای با سرمایه جدید ضمن اصلاح ساختار مالی، تلاش می‌کند سهم خود را از بازار بیمه اتکایی کشور حفظ کند.
در هفته گذشته سازمان بورس مجوز افزایش سرمایه چهار شرکت بورسی و فرابورسی را صادر کرد. بزرگ‌ترین شرکت در این بین «پالایش نفت اصفهان » (شپنا) بود که می‌تواند سرمایه خود را از ۲ هزار میلیارد تومان به بیش از 5.1 هزار میلیارد تومان یعنی حدود ۱۵۶ درصد از دو محل «اندوخته طرح‌های توسعه» (عمدتا) و «سود انباشته» به‌صورت سهام جایزه افزایش دهد.
«پتروشیمی آبادان» (شپترو) هم که مدتی است به بازارپایه منتقل شده مجوز افزایش سرمایه ۲۰۰ میلیارد تومانی (حدود ۵۶ درصد) از مطالبات و آورده نقدی را دریافت کرد تا عمدتا صرف «اجرای طرح افزایش خوراک»، «بازسازی یکی از واحدهای تولیدی» و «نوسازی مجتمع» کند. مجوز افزایش سرمایه «ریخته‌گری تراکتورسازی ایران» (ختراک) - که می‌توان آن را دوقلوی خموتور دانست - هم صادر شد تا سرمایه حدود ۲۱ میلیارد تومانی آن ۳۵ میلیارد تومان یعنی حدود ۱۶۴ درصد افزایش یابد و به بیش از ۵۶ میلیارد تومان برسد.
بخش عمده (حدود ۱۵۸ درصد) این مبلغ از محل «مطالبات و آورده نقدی» و بخش کوچکی (کمتر از ۶ درصد) از «اندوخته طرح و توسعه» تامین خواهد شد. ختراک قصد خود از افزایش سرمایه را اجرای «پروژه‌های بهینه‌سازی تاسیسات تولیدی» اعلام کرده است. شرکت بازارپایه‌ای «عمران و سازندگی استان قزوین» (ثقزوی) هم با افزایش سرمایه ۱۵۰ درصدی از محل آورده نقدی می‌تواند سرمایه ۸ میلیارد تومانی خود را به ۲۰ میلیارد تومان برساند، تا سرمایه لازم برای ورود به بازار اصلی فرابورس را مهیا کند که چند سالی است در مجامع سالانه خود، وعده آن را به سهامداران داده است.
هفته گذشته «کارت اعتباری ایران‌کیش» (رکیش) خبر از ثبت افزایش سرمایه ۳۰درصدی خود از محل مطالبات و آورده نقدی، ۶ ماه پس از مجمع فوق‌العاده داد. «نفت سپاهان» (شسپا) نیز با گذشت بیش از ۲ ماه از برگزاری مجمع فوق‌العاده توانست افزایش سرمایه حدود ۴۷۱ درصدی از محل سود انباشته را ثبت کند.
سهام جایزه سهامداران شسپا روز چهارشنبه به سهام قبلی آنها اضافه شد، ولی احتمالا در هفته جاری قابل معامله خواهد شد. مهلت حراج حق‌تقدم‌های استفاده نشده «پارس دارو» (دپارس) به پایان خود نزدیک شد، اما خریداری برای آن در قیمت سه هزار تومان و بالاتر پیدا نشد. به همین دلیل شرکت مهلت حراج را ۱۵ روز دیگر تمدید کرد.
حراج حقتقدم «گسترش سرمایه‌گذاری ایران‌خودرو» (خگستر) تا یکشنبه این هفته فرصت دارد و تاکنون تنها حدود نیمی از حدود ۵۵۰ میلیون حقتقدم استفاده‌نشده به فروش رفته است. در دوره پذیره‌نویسی اولیه خگستر هم کمتر از ۴۰ درصد از ۹۰۰ میلیون حقتقدم منتشر شده، مورد استفاده سهامداران قرار گرفت. پذیره‌نویسی اولیه «داروسازی فارابی» (دفارا) و «معدنی املاح ایران» (شاملا) و نیز حراج حقتقدم استفاده‌نشده «بازرگانی و تولیدی مرجان‌کار» (کمرجان) در هفته گذشته به پایان رسید.
