دنیای بورس: یکشنبه شب گذشته نشست مشترکی میان اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس و مدیران ارشد بازار سرمایه برگزار شد. در این نشست سکاندار بورس به بررسی عملکرد ماه‌های گذشته بازار پرداخت و برنامه‌های آتی را برای دوره ۳۰ماهه پیش‌رو تشریح کرد.
راه‌اندازی ابزارها و بازارهای جدید، همکاری در انجام عملیات بازار باز و بورس بین‌الملل، پیگیری انجام امور مربوط به برگزاری مجامع الکترونیک، اصلاح فرآیند پذیرش در دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار و اصلاح دستورالعمل انضباطی، تدوین دستورالعمل نحوه محاسبه امتیاز شفافیت اطلاعاتی ناشران، تدوین دستورالعمل حاکمیت شرکتی و کنترل‌های داخلی نهادهای مالی و طراحی و راه‌اندازی سامانه جامع نظارت بر رویدادهای مالی و فعالیت شرکت‌های کارگزاری از جمله اقدامات و برنامه‌های توسعه‌ای سازمان بورس در ماه‌های آینده خواهد بود.
نگاهی به عملکرد بورس
به‌گزارش «سنا» در ابتدای این جلسه شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار عملکرد ۳۰ ماه اخیر بازار سرمایه را تشریح کرد و گفت: شاخص کل بورس تهران در این مدت ۱۱۹ درصد رشد را تجربه کرده است. در همین راستا شاخص هم‌وزن نیز در این مدت ۱۰۹ درصد بازدهی کسب کرده است. وی با اشاره به اینکه رشد همزمان شاخص کل و شاخص هم‌وزن نشان از آن دارد که بازار سرمایه به‌طور یکسان رشد کرده، گفت: به این ترتیب رشد مربوطه مختص به شرکت‌های خاصی نبوده است.
در حالی رشد بازار سهام به‌ویژه از ابتدای سال جاری تحت تاثیر افزایش نرخ ارز، آزادسازی قیمت محصولات برخی شرکت‌های صادراتی در بورس کالا و همچنین رشد نرخ‌ها در بازارهای کالای جهانی قرار داشت که این روند منجر به ثبت رکوردی جدید در کارنامه شاخص کل بورس شد. به‌طوری‌که نماگر اصلی بازار در ابتدای مهرماه سقف ۱۹۵هزار واحدی را نیز پشت سرگذاشت. در این راستا رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه یکی از دلایل رشد قیمت‌ها در بازار سرمایه، رشد نرخ برابری ارزها بود، گفت: همچنین در این مدت صنایع مختلفی هم وارد بازار سرمایه شد.
افزایش حضور سرمایه‌گذار خارجی
موضوع حضور سرمایه‌گذاران خارجی در اقتصاد ایران همواره مورد توجه دولتمردان و همچنین بخش خصوصی کشور بوده است. با این حال بعد از کش و قوس‌های فراوان طی سال‌های گذشته، از اواخر سال ۹۴ و همزمان با اجرایی شدن برجام این موضوع جدی‌تر از گذشته مطرح شد. به‌طوری‌که تکاپوی تمام بخش‌های اقتصادی کشور بعد از برجام تا حدی توانست جذابیت ایران برای سرمایه‌گذاری را نزد خارجی‌ها افزایش دهد. آمارها نیز نشان از آن دارد که حضور خارجی‌ها طی این مدت ملموس‌تر از گذشته در اقتصاد و به خصوص بازار سرمایه بوده است.
در این رابطه نگاهی به آمار صدور کدهای جدید معاملاتی برای سهامداران خارجی نیز نشان از صدور ۱۱۵ کد جدید تا پایان شهریور ماه سال جاری در دوره مورد بررسی دارد. به این ترتیب در نیمه نخست سال ۹۷، تعداد سهامداران خارجی بازار سرمایه ایران به رقم ۱۱۹۰ رسید.
در این راستا طبق گزارش منتشر شده توسط «دنیای اقتصاد» تحت عنوان «ردیابی ۱۰ ساله کدهای بورسی»، مشارکت خارجی‌ها در سال‌های برجام مورد بررسی قرار گرفته است. به‌طوری‌که این روند در سال‌های ۸۷ تا ۸۹ با روند صعودی همراه بوده، اما پس از آن با جدی‌تر شدن تحریم‌ها علیه ایران، مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی در بازار سهام کشورمان نیز روندی نزولی به خود گرفت. این شرایط در سال‌های اخیر نیز با توجه به اوضاع سیاسی ایران و خروج آمریکا از برجام با نوساناتی همراه شد.در این راستا رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بازار اشاره کرد و گفت: در حال حاضر ارزش سرمایه‌گذاری خارجی در بازار سرمایه کشور 13.7 هزار میلیارد ریال است. این در حالی است که رقم مزبور در مردادماه ۹۵ حدود 12.3 هزار میلیارد ریال بوده است.
تامین مالی بنگاه‌ها از بستر مناسب
تامین مالی همواره از چالش‌های اساسی بنگاه‌های اقتصادی بوده است. در این راستا ایجاد ساز‌و‌کارهای مناسب برای تامین مالی بنگاه‌ها نیز از مهم‌ترین و اساسی‌ترین الزامات بازار سرمایه است. در حالی امکان انتشار انواع اوراق در بازار بدهی در جهت تامین مالی شرکت‌ها از بستر بازار سرمایه فراهم شده که در سال جاری برخی موانع برای بهبود این امر نیز به مرحله اجرایی رسیده است.
در این راستا شرایط دشوار وثیقه‌گذاری، مهم‌ترین چالش برای تامین مالی بنگاه‌ها به وسیله اوراق شرکتی است. هرچند راهکار حذف این مانع در بلندمدت ایجاد موسسات رتبه‌بندی است، اما سازمان بورس تا عملیاتی شدن نهادهای مزبور طرح «توثیق سهام» را اجرایی کرده تا این چالش به‌طور نسبی بهبود یابد. در این رابطه سکاندار بورس در صحبت‌های قبلی خود از آمادگی کامل بازار سرمایه برای تامین مالی شرکت‌ها خبر داده بود و عنوان کرد که در نیمه نخست سال جاری، ۴۵۰۰ میلیارد تومان در بازار سرمایه تامین مالی شده است.
طبق اظهارات محمدی، در سال گذشته نیز بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان از طریق بازار سرمایه تامین مالی صورت گرفته است. البته این میزان تامین مالی ذکر شده تنها از طریق انتشار اوراق است و اگر افزایش سرمایه‌ها نیز محاسبه شود به بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد.
حال سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار در جلسه روز یکشنبه خود بر این موضوع تاکید و عنوان کرد: ارزش مجموع تامین مالی صورت گرفته از محل انتشار و عرضه اولیه اوراق بهادار طی ۳۰ ماه اخیر، حدود ۱۷۷هزار و ۵۶۰میلیارد تومان بوده است. محمدی ادامه داد: این رقم نشان از رشد چشمگیر تامین مالی از بستر بازار سرمایه طی سال‌های اخیر دارد.
نگاهی به عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری
در ادامه این جلسه، سکاندار بورس به بررسی عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری پرداخت و گفت: در بازه زمانی ابتدای مردادماه سال ۹۵ تا پایان دی‌ماه سال ۹۷ تعداد صندوق‌های سرمایه‌گذاری با 33.75 درصد رشد از ۱۶۰ مورد به ۲۱۴ صندوق افزایش یافته است.محمدی ادامه داد: در این بازه زمانی ارزش صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز با ۷۲ درصد رشد به بیش از ۱۴۷هزار میلیارد تومان رسیده است. همچنین تعداد دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری در پایان بازه زمانی ۳۰ ماهه منتهی به پایان دی‌ماه ۹۷ با بیش از ۱۰۲ درصد رشد همراه بوده است.
در این مدت دستورالعمل‌های متعددی برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری ابلاغ شده است؛ تعیین حد نصاب‌های سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سهامی، بادرآمد ثابت و مختلط، فشار سازمان بورس برای تغییرات در سبد سرمایه‌گذاری صندوق‌های با درآمد ثابت، اعلام ابلاغیه‌ای مبنی بر منع صدور واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های درآمد ثابت در شعب بانک‌ها و حال دستورالعمل‌های جدید مبنی بر خروج صندوق‌های تحت فعالیت کارگزاری‌ها از این نهاد، از جمله تغییراتی است که در یکی دو سال اخیر برای این نهادهای مالی ایجاد شده است. حال باید در انتظار تاثیر این موارد بر عملکرد صندوق‌ها و کارگزاری‌ها بود.
مهم‌ترین اقدام‌ها در سال‌های گذشته
سکاندار بورس در ادامه به تشریح مهم‌ترین اقدامات بازار سرمایه در ۳۰ ماه حضور خود پرداخت و گفت: کاهش هزینه‌های معاملاتی، کاهش زمان رسیدگی به شکایات از ۴۶ روز در سال ۹۴ به ۱۰ روز در سال جاری، بازنگری ۷ دستورالعمل مرتبط با توقف و بازگشایی نماد در راستای کاهش تعداد و زمان توقف نمادها شامل معاملات، پذیرش و افشا در جهت اصلاح فرآیند توقف و بازگشایی نمادها و کاهش زمان توقف نمادها از جمله اقدامات صورت گرفته در این مدت بوده است.
وی ادامه داد: راه‌اندازی و توسعه ابزارهای مشتقه و ابزارهای تامین مالی اسلامی، عضویت دائم در کمیسیون بین‌المللی اوراق بهادار (IOSCO)، عملیاتی کردن «حد اعتباری کارگزاران» در راستای کاهش ریسک نکول در تسویه وجوه معاملات با اتاق پایاپای، پیگیری عرضه کالاهای جدید در بورس‌های کالایی؛ انتشار اطلاعات مالی حدود ۳۶۰ شرکت و بنگاه اقتصادی مشمول ماده ۶ اصلاحی قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، تدوین دستورالعمل و اعطای مجوز تاسیس شرکت‌های رتبه‌بندی اعتباری، پذیرش کلیه اوراق منتشره در سنوات قبل و راه‌اندازی بازار ثانویه و متعاقب آن کاهش نرخ موثر اوراق سخاب از ۴۰ درصد به ۲۰ درصد، دیگر اقداماتی بود که طی ۳۰ ماه گذشته در بازار سرمایه اجرایی شده است.
همان‌طور که بارها نیز «دنیای اقتصاد» به آن اشاره کرده است لزوم گسترش عرضی بازار سرمایه از مهم‌ترین موارد برای توسعه بازار و همچنین دستیابی به رشد اقتصادی خواهد بود؛ در ماه‌های اخیر بارها بر لزوم افزایش تعداد عرضه‌های اولیه تاکید شده است. اما تیم کنونی مدیریت سازمان بورس در برنامه‌ریزی برای این موضوع ضعیف عمل کرده است. به‌طوری‌که در سال جاری تنها عرضه اولیه سهام سه شرکت پتروشیمی پارس، ملی کشت و صنعت و دامپروری پارس و پرداخت الکترونیک سامان کیش در بورس تهران صورت گرفته است.
پیشگیری از وقوع جرم
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه در این مدت اقداماتی در راستای شفافیت اطلاعات و حفظ حقوق سرمایه گذاران صورت گرفته است، گفت: در عین حال، تدابیر لازم برای پیشگیری از وقوع تخلفات و نظارت بر اشخاص تحت نظارت و برخورد با ناهنجاری‌ها اتخاذ شد. از سوی دیگر سازمان بورس در راستای توسعه و ارتقای زیرساخت‌های فناوری و نظارتی بازار سرمایه برنامه‌هایی را اجرایی و بسترهای لازم را فراهم کرده است.
چه اقدام‌هایی در برنامه وجود دارد؟
دبیر شورای عالی بورس در ادامه با اشاره به شفافیت بالای بازار سرمایه، به مهم‌ترین برنامه‌های آتی این بازار اشاره کرد و گفت: راه‌اندازی ابزارها و بازارهای جدید مالی مانند فروش استقراضی، همکاری در انجام عملیات بازار باز و بورس بین‌الملل، پیگیری انجام امور مربوط به برگزاری مجامع الکترونیک، انجام اقدامات شرکتی به‌صورت متمرکز و ارتقای اثربخشی نظارت‌های پیشگیرانه با سیستماتیک کردن تذکرات از جمله مهم‌ترین اقدامات خواهد بود. محمدی در ادامه افزود: همچنین اصلاح فرآیند پذیرش در دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار و اصلاح دستورالعمل انضباطی و تدوین دستورالعمل نحوه محاسبه امتیاز شفافیت اطلاعاتی ناشران را نیز در برنامه توسعه داریم.
به گفته محمدی، تدوین دستورالعمل حاکمیت شرکتی و کنترل‌های داخلی نهادهای مالی و طراحی و راه‌اندازی سامانه جامع نظارت بر رویدادهای مالی و فعالیت شرکت‌های کارگزاری بخشی از برنامه‌هایی است که در دستورکار سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارد.
نگاهی به دغدغه‌ها
محمدی در ادامه به دغدغه‌ها و نیازهای بازارسرمایه پرداخت و تصریح کرد: تصویب قانون ارتقای نظام بازار سرمایه کشور، ایجاد قواعد کنترل‌کننده بدهی‌های دولت، تحدید نرخ‌های سود بازارهای موازی مبتنی بر سودآوری ناشی از عدم تعادل‌های اقتصادی و همچنین ارائه مشوق‌های مناسب برای افزایش مشارکت اشخاص حقیقی و حقوقی در بازار سرمایه مواردی است که امیدواریم با کمک مجلس به سرانجام برسد.
پیش‌نویس اصلاح قانون بازار سرمایه
در این دیدار محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفت: خانه ملت، بازار سرمایه و دولت با تعاملی بیش از گذشته به دغدغه‌‌های متولیان بازار سرمایه پاسخ خواهند داد و در این راستا اگر پیش‌نویس متن اصلاح یا ایجاد قانون جدید در حوزه بازار سرمایه کشور از سوی مدیران ارشد این بازار پیشنهاد شود، کمیسیون اقتصادی مجلس نیز آمادگی دارد کار را در قالب طرح پیش ببرد.
وی همچنین از تعیین تکلیف سهام عدالت در آینده‌ای نزدیک خبر داد و گفت: در جلسه‌ای که به تازگی با حضور رئیس‌جمهور برگزار شد، مقرر شد در چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی موضوع سهام عدالت به جمع بندی و نتیجه نهایی برسد.
پورابراهیمی خاطرنشان کرد: دولت تصمیم دارد سالانه 4 هزار میلیارد تومان از محل سهام عدالت سود توزیع کند که البته اگر این رقم در بازار سرمایه تجمیع شود، طرح‌های اقتصادی بزرگی را در کشور می‌توان عملیاتی کرد. وی افزود: در سهام عدالت برآورد ما این است که حدود 3 میلیون تومان ارزش هر برگه است و می‌توان به هر خانواده چهار نفره حدود ۱۲ میلیون تومان، دارایی منتقل کرد.