فارس: محمدجواد ظریف در گفت‌وگو با نشریه آلمانی «اشپیگل» درباره نقش اروپایی‌ها در پی اقدام آمریکا در خروج از توافق هسته‌ای با ایران گفت: «اروپایی‌ها در برابر یک پرسش بنیادی قرار دارند که به قوانین روابط بین‌الملل مربوط می‌شود. آمریکا می‌خواهد خواست‌های سیاسی و اقتصادی خود را به بقیه جهان تحمیل کند. درباره توافق هسته‌ای با ایران، قطعنامه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل وجود دارد. ایران به آن پایبند است و آمریکا علیه آن اقدام کرد. اکنون آمریکا از همه می‌خواهد که قانون بین‌المللی را نقض کنند. اروپا باید تصمیم بگیرد (چراکه) در صورتی که این‌چنین شود، پیامدهای طولانی خواهد داشت.»
اشپیگل در ادامه درباره تحریم‌های بیشتر آمریکا علیه ایران در ماه نوامبر و امکان به صفر رساندن صادرات نفت این کشور و نیز تهدید «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران مبنی بر بستن تنگه هرمز از ظریف پرسید و اینکه این موضع‌گیری نوعی اعلان جنگ به آمریکا خواهد بود که ظریف افزود: روحانی از شرایطی صحبت کرد که آمریکایی‌ها بتوانند صادرات نفت ایران را قطع کنند. ما معتقدیم که چنین چیزی رخ نخواهد داد و ایران همچنان به صادرات نفت ادامه می‌دهد و اگر آمریکا می‌خواهد مانع از فروش نفت ایران شود به چیزی بیشتر از تهدید نیاز دارد که در این صورت شرایط کاملا متفاوتی خواهیم داشت
وزیر خارجه ایران در ادامه گفت: «یران از هیچ تنشی حمایت نمی‌کند ما با حسن‌نیت درباره توافقی صحبت کردیم که به نفع تمامی کشورهای جهان از جمله آمریکاست. ۱۲ گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که دو مورد از آنها پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای اعلام شده‌اند نشان می‌دهند که ایران به تعهدات خود پایبند بوده است. ما می‌خواهیم (که به این روند) ادامه دهیم به این منظور آمریکا هم باید رفتاری عادی داشته باشد و به مسوولیت‌های جهانی خود احترام بگذارد
او افزود: اروپایی‌ها و دیگر طرف‌هایی که توافق را امضا کرده‌اند باید اثرات تحریم‌های آمریکا را جبران کنند. آنها در ماه مه یک بسته به ما پیشنهاد دادند که تعهدی مهم بود که اکنون باید اجرایی شود. مهم این است که اروپا چنین کاری را برای ایران انجام نمی‌دهد، بلکه برای حاکمیت خود و منافع دراز مدت اقتصادی‌اش انجام می‌دهد.
ظریف گفت که اولویت برای ایران این است که فروش نفت در سطح معقولی ادامه داشته باشد و درآمد آن به ایران بازگردد؛ ضمن اینکه سرمایه‌گذاری و همکاری در سطوح مختلف مانند اقتصاد، فناوری و تجارت وجود داشته باشد؛ اما معیار در این زمینه نفت و بانک است.
او در پاسخ به پرسش اشپیگل درباره اینکه کشورهای اروپایی نمی‌توانند در شرایطی که آمریکا این شرکت‌ها را تهدید می‌کند، آنها را به تجارت با ایران وادار کرد هم گفت: «پرسش این است که آیا اروپا می‌خواهد شرکت‌های اروپایی از قوانین اروپا پیروی کنند یا از قوانین آمریکا یا اینکه (اروپا) تحت دیکته آمریکا قرار دارد. اتحادیه اروپا قوانین مسدودساز را در اختیار دارد.
به این ترتیب می‌تواند شرکت‌هایی را که به دلیل تحریم‌های آمریکا از همکاری با ایران خودداری می‌کنند، مجازات کند. اروپا گفته که توافق هسته‌ای با ایران در راستای منافع امنیتی‌اش است. بنابراین باید آمادگی داشته باشد که برای امنیتش هزینه بپردازد که کار بیهوده‌ای نیست. اروپایی‌ها باید تصمیم بگیرند که آیا آمادگی دارند حرف‌های خود را عملی کنند.
پارلمان اروپا قانون موسوم به «قانون مسدودکننده» را در نوامبر سال ۱۹۹۶ میلادی در جریان مناقشه بر سر تحریم‌های آمریکا علیه کوبا، ایران و لیبی تصویب کرد. کنگره آمریکا در آن زمان با تصویب قانون تحریم‌های این سه کشور، از جمله شرکت‌های خارجی سرمایه‌گذار در بخش انرژی، ایران را دچار مشکلات اقتصادی کرد. قانون اروپایی مقابله با تحریم‌های آمریکا اما هیچ‌گاه اجرایی نشد؛ زیرا تصویب «قانون مسدودکننده» آمریکا را وادار به عقب‌نشینی کرده بود.
مطرح شدن احتمال استفاده اروپا از این قانون، ایالات‌متحده را واداشت تا اطمینان خاطر دهد که مجازات‌های موسوم به «تحریم‌های ثانویه» آمریکا علیه شرکت‌های اروپایی اعمال نخواهند شد. قانون موسوم به «قانون مسدودکننده» یا «مقررات مقابله‌ای» به اتحادیه اروپا این امکان را خواهد داد تا با نادیده گرفتن احکام صادرشده در دادگاه‌های ایالات‌متحده، در برابر تحریم‌های فرامرزی آمریکا پس از خروج یکجانبه این کشور از برجام بایستد. این قانون رعایت تحریم‌های آمریکا علیه ایران را برای شرکت‌های اروپایی ممنوع می‌کند. همچنین شرکت‌هایی که این قانون را رعایت نکنند، می‌توانند مجازات شوند.
برجام توافقی عاشقانه نیست
وزیرخارجه ایران در ادامه گفت: «توافق هسته‌ای با ایران یک توافق عاشقانه نیست، بلکه توافقی منطقی است. ایران آمادگی دارد تا زمانی که منافعش تامین شود، آن را اجرا کند. این کاملا پرسشی کاربردی و نه احساسی است. روابط جهانی بر مبنای دادوستد است. اگر این توافق در پی اقدامات آمریکا و عملکرد خنثای اروپایی‌ها به هم بخورد در این صورت ما هم اقدام می‌کنیم
خبرنگار اشپیگل از ظریف پرسید: آیا شما از توافق خارج می‌شوید و خروج از توافق برای ایران چه مزیتی دارد؟» و وی پاسخ داد: «ایران در چارچوب توافق مانند خارج آن فرصت‌هایی دارد و ما خود را برای چنین وضعیتی آماده کرده‌ایم. اما لزوما نیازی به پایان دادن (به توافق) نیست. بند ۳۶ توافق و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت این امکان را به ما می‌دهد که (سطح پایبندی) را کاهش دهیم بدون اینکه از توافق خارج شویم. وی گفت که افزایش غنی‌سازی اورانیوم می‌تواند یکی از این موارد باشد.
مذاکره مستقیم با آمریکا
پیشنهاد ترامپ برای مذاکره مستقیم با ایران دیگر موضوعی بود که خبرنگار این نشریه آلمانی به آن پرداخت و ظریف گفت: «اگر مذاکره مستقیم در سطح ارتباط عمومی باشد، باید توافقی را به‌دنبال داشته باشد؛ اما هم اکنون توافقی داریم که برای آن ۱۲ سال مذاکره کردیم. ما ساعت‌ها در سطح وزرا مذاکره کردیم که در تاریخ ایران و آمریکا بی‌سابقه است. اکنون ترامپ همه چیز را نابود می‌کند. چه کسی تضمین می‌دهد که او به توافق دیگر پایبند می‌ماند. ما بار دیگر وقت‌مان را برای مذاکره مستقیم هدر نمی‌دهیم.» ظریف بازگشت ترامپ به توافق هسته‌ای با ایران را گامی ضروری دانست که می‌تواند امکان مذاکره را ایجاد کند.
تغییر رژیم
ظریف همچنین درباره تمایل آمریکا درباره تغییر حکومت ایران هم گفت که شواهد حاکی از این است که آنها همچنان چنین توهمی را دارند. وزیرخارجه ایران درباره جنگ سوریه و واکنش‌ها در ایران درباره این موضوع هم گفت: «جنگ هرگز مورد استقبال مردم واقع نمی‌شود؛ اما تروریسم و افراط‌گرایی هیچ مرزی نمی‌شناسد. داعش در نزدیکی مرزهای ایران بود. از ما کمک خواسته شد و ما هم به‌عنوان قدرت منطقه‌ای مسوول کمک کردیم؛ اما ما در جنگ نبودیم، بلکه به سوری‌ها و کردستان عراق با مستشار نظامی کمک کردیم.» او درباره شرایط استان ادلب هم گفت که تلاش می‌کند تا از تنش و حمام خون بیشتر در منطقه جلوگیری شود و تاکید کرد که ایران همواره اعلام کرده که بحران سوریه راهکار نظامی ندارد.
سیاست خارجی ایران در منطقه
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران درباره سیاست خارجی ایران در منطقه غرب آسیا هم گفت که این موضوع هیچ ارتباطی با توافق هسته‌ای ندارد و درباره نفوذ منطقه‌ای ایران هم گفت: «آیا این گناه ماست؟آیا گناه ماست که تصمیم درست گرفتیم که از القاعده در سوریه حمایت نکنیم و از آغاز با داعش بجنگیم؟» او همچنین گفت که ایران هم از سیاست‌های غرب در منطقه نگرانی‌هایی دارد. شرکای اروپایی‌ها داعش و جبهه‌النصره را تجهیز می‌کنند.
اشپیگل در ادامه پرسید چه کسی سیاست‌خارجی ایران را تعیین می‌کند؟ شما به‌عنوان وزیر خارجه یا «قاسم سلیمانی» فرمانده سپاه قدس؟ که ظریف در پاسخ گفت: «سیاست خارجی ایران را نه من و نه آقای قاسم سلیمانی تعیین نمی‌کنیم، بلکه در شورای امنیت ملی تعیین می‌شود. آنجا ما بحث می‌کنیم و تصمیم می‌گیریم. وقتی ما درباره توافق هسته‌ای مذاکره می‌کردیم هم گفته می‌شد که ظریف رئیس پوشالی توافقی است که هرگز اجرا نمی‌شود؛ چراکه دولت هیچ قدرتی ندارد؛ اما ما توافق را اجرا کردیم.»
شرایط اقتصادی
اعتراض‌های مردمی در ایران درمورد شرایط اقتصادی دیگر مساله‌ای بود که اشپیگل درباره آن از وزیرخارجه ایران پرسید. ظریف در پاسخ گفت: مردم حق دارند که نگرانی و خشم خود را به وسیله تظاهرات نشان دهند. این یکی از نقاط قوت ماست. تقریبا هر روز در برابر مجلس در تهران تظاهرات برگزار می‌شود.» کشته شدن شماری در جریان تظاهرات هم دیگر سوال خبرنگار این نشریه آلمانی بود. ظریف در این مورد گفت که ممکن است یک یا دو مورد وجود داشته باشند؛ اما مطمئن است که نیروهای امنیتی تلاش می‌کنند که بدون خشونت قانون و نظم را رعایت کنند. البته طبیعتا اعتراض باید مانند اروپا متمدنانه، صلح‌آمیز و در چارچوب قانون باشد.
در همین رابطه نیز بخوانید:
جدال دو وزیر امورخارجه بر سر دیدار با ظریف
روایت کری از کانال محرمانه اوباما برای روابط با ایران
مسیر صلح ایران با عربستان/ حسین موسویان
پرده‌برداری از هدف نخستین خارجی ترامپ