به گزارش «دنیای بورس» به نقل از دنیای اقتصاد، ابتدای هفته جاری بازار جهانی نفت با شوکی بزرگ مواجه شد. عربستان در واکنش به اقدام روسیه یعنی رد پیشنهاد اوپک برای کاستن از عرضه نفت، قیمت نفت خود را با تخفیف قابل ملاحظه به مشتریان آسیایی فروخت و این اقدام به افت ۳۰ درصدی قیمت‌ها در روز دوشنبه منجر شد. از دید بسیاری از تحلیلگران این اقدام عربستان شروع جنگ قیمت است که اگر ادامه پیدا کند بازار نفت برای مدتی طولانی دچار ضعف خواهد بود.
روز جمعه اوپک در نشست خود بر سر کاستن از عرضه به میزان ۵/ ۱ میلیون بشکه دیگر توافق کرد و این پیشنهاد را به روسیه ارائه کرد. برخلاف انتظارها روسیه با این پیشنهاد مخالفت کرد و به این ترتیب ائتلاف سه ساله اوپک پلاس در معرض از میان رفتن قرار گرفته است. در سه سال اخیر این گروه از طریق کاستن از عرضه به رشد قیمت نفت کمک کرده اما به نظر می‌رسد این عامل حمایت از قیمت‌ها دیگر نخواهد توانست نقش آفرینی کند.
نکته مهم دیگر این است که عربستان قصد دارد برای جبران کاهش قیمت‌ها بر تولید نفت خود بیفزاید در نتیجه اکنون، هم عرضه در حال افزایش است و هم به دلیل شیوع ویروس کرونا تقاضا کاهش یافته است. همه این تحولات در زمانی در حال رخ دادن است که بازار نفت از پیش با مازاد عرضه مواجه است. برخی تحلیلگران معتقدند احتمالا روسیه و عربستان بار دیگر مذاکره خواهند کرد و اگر چنین شود بازار نفت حمایت خواهد شد.
در مطالب حاضر به اثرات شوک قیمت‌ها بر شرکت‌های نفتی، دیدگاه‌ها درباره احتمال بروز رکود در اقتصاد جهان، پیش‌بینی‌ها درباره وضعیت قیمت‌ها در ماه‌های آینده و اهداف روسیه از رد پیشنهاد اوپک اشاره شده است.
پایان ماه‌عسل اوپک در روسیه
استنلی رید | نیویورک تایمز
پایان هفته گذشته عربستان قیمت نفت خود را برای مشتری‌های آسیایی کاهش داد و این اقدام می‌تواند آغاز جنگ قیمت علیه روسیه باشد اما اقدام یاد شده تبعات بسیار منفی برای کشورهای صادرکننده نفت و حتی شرکت‌های نفتی آمریکایی خواهد داشت. تاثیر اقدام عربستان بر بازار نفت بسیار بزرگ بود.
روز دوشنبه قیمت نفت برنت حدود ۳۰ درصد کاهش یافت و این بزرگ‌ترین کاهش یک روزه از سال ۱۹۹۱ محسوب می‌شود. سقوط قیمت نفت زمینه افت شدید شاخص‌های مالی در بورس‌های بزرگ جهان را فراهم کرد. اقدام عربستان در کاستن از قیمت نفت صادراتی، خود یک اقدام بزرگ به تلافی مخالفت روسیه با پیشنهاد اوپک بود.
اوپک در نشست پایان هفته قبل پیشنهاد داده بود عرضه نفت اوپک پلاس ۵/ ۱ میلیون بشکه دیگر کاهش یابد تا از قیمت‌ها حمایت شود. شیوع ویروس کرونا از نرخ رشد اقتصاد جهان کاسته و تقاضا برای نفت را تضعیف کرده است. تحولات بازارهای مالی و بازار نفت در روزهای اخیر بر عمق ابهام‌ها درباره افق اقتصاد جهان افزوده و سبب وحشت سرمایه‌گذاران شده است.
از پیش، شیوع ویروس کرونا در ده‌ها کشور جهان زمینه کاهش ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران را فراهم کرده و اکنون یک عامل ابهام آفرین دیگر پدید آمده است.
تضعیف ائتلاف سه ساله بین اوپک و روسیه که با هدف حمایت از قیمت‌ها تشکیل شده یک عامل بسیار موثر در کاهش پایدار قیمت نفت است. اقدام روسیه در نپذیرفتن پیشنهاد اوپک برای کاهش عرضه نفت و واکنش عربستان یعنی دادن تخفیف به مشتریان آسیایی ممکن است موقت باشد.
در واقع این احتمال وجود دارد که اقدام عربستان بخشی از تاکتیک‌های مذاکراتی باشد. عربستان و روسیه هنوز هم می‌توانند بر سر راه‌حل به توافق برسند. رئیس شرکت کرسنت پترولیوم که یک شرکت نفتی اماراتی است، می‌گوید: «اگر یک جنگ واقعی قیمت راه بیفتد لطمات بزرگی به فعالان بازار این ماده خام وارد خواهد شد. این جنگ و پایین باقی ماندن قیمت‌ها شوک‌های ژئوپلیتیک و اقتصادی را برای بسیاری از کشورها در پی خواهد داشت.»
کاهش شدید قیمت نفت به تولیدکنندگان در سرتاسر جهان لطمه خواهد زد و در این میان لطمات به ونزوئلا و ایران که اقتصادهای وابسته به نفت دارند و از پیش مورد تحریم‌های فراگیر آمریکا قرار داشته‌اند بسیار بزرگ‌تر خواهد بود. اما قیمت بنزین برای مصرف‌کنندگان پایین می‌آید. چندی پیش قیمت هر گالن بنزین در آمریکا با ۵ سنت کاهش به ۴/ ۲ دلار رسید و به راحتی ممکن است قیمت‌ها به زیر ۲ دلار کاهش یابد.
رانندگان با درآمد پایین که عموما خودروهای قدیمی و پرمصرف دارند و بخش بزرگی از درآمد خود را صرف پر کردن باک خودروی خود می‌کنند از وضعیت پدید آمده سود می‌برند، اما پایین باقی ماندن قیمت نفت اثرات منفی مالی برای شرکت‌های نفتی دچار بدهی شدید به وجود خواهد آورد.
تعداد زیادی از آنها در سال‌های اخیر فعالیت خود را متوقف کرده‌اند. نتیجه بعدی، کاهش تولید نفت در آمریکاست. شرکت‌های نفتی در تگزاس و دیگر ایالت‌های تولید‌کننده نفت در آمریکا در سال‌های اخیر کارگران خود را پیوسته کاهش داده‌اند.
بخش تولید نفت شیل در کانادا که از پیش به دلیل ملاحظات زیست‌محیطی و هزینه بالا دچار مشکل بوده از جنگ قیمت در بازار به شدت ضربه خواهد دید. همچنین کشورهای در حال توسعه از جمله نیجریه، آنگولا و برزیل که به درآمدهای نفتی وابسته هستند دچار ضعف شدید اقتصادی خواهند شد. نخستین اثر بزرگ بر خود عربستان گذاشته شده است. قیمت سهام شرکت نفتی آرامکو روز یکشنبه حدود ۹ درصد کاهش یافت و به زیر قیمت عرضه اولیه آن رسید.
از سوی دیگر شاخص بورس عربستان بیش از ۸ درصد سقوط کرد. مقامات عربستان همزمان با کاستن از قیمت‌ها مجبور هستند برای جبران قیمت پایین، بر تولید و صادرات نفت خود بیفزایند و این یک عامل دیگر فشار بر قیمت‌هاست. چین که بزرگ‌ترین وارد‌کننده نفت در جهان است از گذشته‌های دور در قیمت‌های پایین به خرید نفت اقدام می‌کند تا آن را برای دوران قیمت‌های بالا ذخیره کند.
جنبه دیگر افت پایدار و شدید قیمت نفت، افزایش نارضایتی‌ها از دولت‌ها در کشورهای صادرکننده نفت است. کاهش درآمدهای نفتی سبب می‌شود این کشورها توانایی کافی برای ارائه خدمات به مردم نداشته باشند و در این شرایط حمایت از حکومت‌ها کاهش می‌یابد. عربستان یکی از کشورهایی است که در این شرایط قرار خواهد گرفت.
این کشور بزرگ‌ترین صادرکننده نفت در جهان است و تا هفته پیش روزانه ۷/ ۹ میلیون بشکه نفت تولید می‌کرد یعنی ۳/ ۲ میلیون بشکه پایین‌تر از ظرفیت تولید خود. مشخص نیست آیا افزودن بر تولید می‌تواند به وضعیت مالی عربستان کمک کند یا نه. هیچ راه‌حل آسانی برای مشکلات بزرگ پیش روی عربستان و دیگر کشورهای صادرکننده نفت وجود ندارد.
تحلیلگران می‌گویند جهان از نفت اشباع است و تقاضا همچنان کاهش خواهد یافت. در چنین شرایطی، پیش‌بینی افزایش عرضه فشار بیشتری بر قیمت‌ها وارد می‌کند. روسیه و عربستان ظاهرا با اتخاذ استراتژی‌های خطرناک در پی کسب منفعت کوتاه‌مدت هستند. روسیه از طریق همکاری با اوپک نفوذ قابل‌ملاحظه‌ای در خاورمیانه کسب کرده است. کمک به رشد قیمت‌ها با همکاری با عربستان و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس همچنین به حکومت نیکلاس مادورو رئیس‌جمهوری ونزوئلا کمک کرده در قدرت باقی بماند.
اکنون روسیه تصمیم گرفته از ائتلاف با اوپک خارج شود و با پیشنهاد این سازمان برای کاستن از عرضه مخالفت کرده است. احتمالا روسیه امیدوار است این اقدام از تولید نفت آمریکا بکاهد. از دید عربستان همکاری با روسیه به افزایش نفوذ و اثرگذاری اوپک کمک می‌کند آن هم در دورانی که افزایش قابل ملاحظه تولید نفت در آمریکا از تاثیرگذاری اوپک بر بازار نفت کاسته است.
افزایش تولید نفت در آمریکا سبب شده این کشور پس از چند دهه به صادرکننده این ماده خام تبدیل شود. یکی از مقامات پیشین شرکت آرامکو می‌گوید: «عربستان تلاش می‌کند از موقعیت خود در بازار نفت حفاظت کند. رشد تقاضا برای نفت کند شده و قیمت‌ها به شدت پایین آمده است.
روسیه و عربستان این دوره قیمت‌های پایین را پشت سر می‌گذارند و بازیگران قدرتمند‌تر بازار نفت خواهند شد در حالی که تولیدکنندگان نفت شیل و آن دسته از تولیدکنندگان که هزینه تولیدشان بالاست یا از لحاظ سیاسی بی‌ثبات هستند برای تامین مالی دچار مشکل خواهند شد.»
اما واقعیت این است که موفقیت آنها قطعی نیست. آخرین باری که عربستان و دیگر اعضای اوپک زمینه افزایش عرضه جهانی نفت را فراهم کردند سال ۲۰۱۴ بود. در آن زمان رشد تولید نفت شیل در آمریکا به یک تهدید برای اوپک تبدیل شده بود.
اقدام اوپک، به کاهش قیمت نفت به زیر ۳۰ دلار منجر شد. دو سال بعد روسیه و اوپک بر سر کاستن از عرضه به توافق رسیدند و قیمت‌ها طی سه سال اخیر رشد کرده اما اقدام سال ۲۰۱۴ عربستان برای ضربه زدن به تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا اثر معکوس داشت و سبب افت سهم عربستان در تامین نفت مورد نیاز جهان شد.
تولیدکنندگان نفت در آمریکا در نهایت راهی برای بالا بردن تولید پیدا کردند. اما این بار ممکن است شرایط فرق کند زیرا وال استریت از بازدهی پایین سرمایه‌گذاری در بخش نفت خسته شده و نیز بسیاری از شرکت‌های کوچک و متوسط نفتی در آمریکا دچار بدهی هستند.
در هر حال اکنون برنامه جاه‌طلبانه عربستان برای آینده یعنی افق ۲۰۳۰ در خطر قرار دارد، زیرا با قیمت‌های کنونی نفت، باید کل برنامه یادشده متوقف شود و نیز حتی بودجه معمول این کشور و تعداد دیگری از تولیدکنندگان نفت با کسری عظیم مواجه خواهد بود.
بمب سعودی‌ها در بازار
برایان سولیوان | سی ان بی‌سی
ابتدای هفته عربستان بمب نفتی را پرتاب کرد. این کشور نه تنها قیمت فروش آتی نفت خود را بین ۶ تا ۷ دلار پایین آورد، بلکه گزارش‌ها حاکی است قصد دارد ۲میلیون بشکه بر تولید نفت خود بیفزاید و این در حالی است که بازار نفت از پیش با مازاد عرضه مواجه بوده است.
ولادیمیر پوتین پایان هفته گذشته با نپذیرفتن پیشنهاد اوپک یعنی کاستن از عرضه نفت به میزان ۵/ ۱ میلیون بشکه دیگر برای حمایت از قیمت‌ها، فرآیندی را آغاز کرد که در نهایت می‌تواند به زشت‌ترین جنگ قیمت نفت در تاریخ معاصر تبدیل شود و شرکت‌های نفت و گاز آمریکا قربانیان این جنگ خواهند بود. اقدام عربستان هم تلاش برای کسب سهم بالاتر در بازار نفت است و هم یک سیگنال قدرتمند به مسکو محسوب می‌شود.
اقدام عربستان در واکنش به بی‌نتیجه بودن تلاش‌های اوپک در نشست روز جمعه وین انجام شد. اعضای اوپک معتقد بودند کاستن از عرضه می‌تواند به رشد قیمت‌ها کمک کند اما روسیه با مخالفت خود این برنامه را با شکست مواجه کرد. یک منبع مطلع از مذاکرات گفته است در دوره مذاکره دو طرف بر سر کاستن از عرضه هیچ پیشرفتی حاصل نشد و روسیه مصمم است به حمایت از صنعت نفت شیل آمریکا پایان دهد. البته تحریم‌های اعمال‌شده علیه شرکت روسنفت روسیه در این تصمیم‌گیری موثر بوده است.
حدود سه هفته پیش دولت آمریکا تحریم‌هایی علیه این شرکت به خاطر حمل نفت ونزوئلا اعمال کرد. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا معتقد است روسیه با کمک به ونزوئلا در حال حمایت از دولت نیکلاس مادورو است. رئیس شرکت روسنفت دوست نزدیک پوتین است.
خب حالا به راحتی می‌توان نقاط را به هم متصل کرد: پوتین در حال واکنش نشان دادن به ترامپ است، عربستان با اقدام خود به روسیه واکنش نشان داده و شرکت‌های نفت و گاز آمریکا، کارگران و سرمایه‌گذاران این شرکت‌ها در این نزاع گرفتار شده‌اند. بحران کنونی در بدترین زمان ممکن رخ داده است.
در دو ماه اخیر از تقاضای جهانی برای نفت کاسته شده و قیمت‌ها به شدت کاهش یافته است. ایتالیا تدابیر محدود‌کننده برای جابه‌جایی مردم در کل این کشور اجرا کرده که حداقل یک ماه ادامه پیدا خواهد کرد. اما آیا چنین اقدامی ممکن است در آمریکا رخ دهد؟ بعید است اما این ریسک لطمات بزرگ اقتصادی خواهد داشت زیرا از مسافرت‌ها کاسته شده و از مردم خواسته شده از خانه کار کنند. آمریکا به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت جهان روزانه ۲۰ میلیون بشکه نفت مصرف می‌کند بنابراین حتی کاهش کوچک در فعالیت‌های اقتصادی این کشور اثراتی بزرگ در عرضه و تقاضای جهانی نفت دارد.
بسیاری از فعالان بازار نفت معتقدند قیمت‌ها حداقل مدتی در سطوح کنونی باقی می‌ماند البته اگر کاهش نیابد. این یک خبر بد برای ایالت‌هایی نظیر تگزاس و داکوتای شمالی و تمام کسانی است که در سهام شرکت‌های نفت و گاز سرمایه‌گذاری کرده‌اند. قیمت سهام شرکت شورون در سال‌جاری میلادی ۲۰درصد کاهش یافته و تازه این شرکت بهترین عملکرد را در بین شرکت‌های فعال در حوزه انرژی آمریکا داشته است. قیمت سهام اکثر شرکت‌های دیگر ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش یافته است.
در واقع صنعت نفت از سه جهت هدف قرار گرفته است: کاهش قیمت‌ها، خروج سرمایه‌گذاران نهادی از سهام شرکت‌های فعال در حوزه سوخت‌های فسیلی و حجم بالای بدهی‌ها. بدهی یک مشکل بزرگ است. بنا به گزارش ارائه شده از سوی موسسه مودیز، صنعت نفت و گاز آمریکا ۸۶ میلیارد دلار بدهی با سررسید چهار سال آینده دارد و تقریبا تمام این بدهی‌ها در معرض این هستند که غیرقابل بازپرداخت شوند. ۵۷ درصد این بدهی‌ها باید در دو سال آینده پرداخت شوند.
به دلیل کاهش قیمت نفت و بدتر شدن شرایط دستیابی به منابع اعتباری، بسیاری از شرکت‌های نفتی قادر نخواهند بود بدهی‌های خود را از نو تامین مالی یا سررسید آن را تمدید کنند. در حال حاضر زمان تنها دوست بسیاری از این شرکت‌هاست. زمان پرداخت بخش عمده بدهی‌ها پس از سال ۲۰۲۲ است، بنابراین برخی تولیدکنندگان می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند و امیدوار باشند شرایط تغییر کند، اما اگر تغییری رخ ندهد شرایط بسیار بد خواهد شد.
مشکل بدهی شرکت‌های نفتی جدی است و اگر این شرکت‌ها نتوانند بدهی‌های خود را پرداخت کنند دیگر بخش‌ها از جمله بانک‌ها دچار مشکل خواهند شد. بدهی شرکت‌های یاد شده بخش بزرگی از بدهی‌های شرکتی را تشکیل می‌دهد، در نتیجه تبعات ناتوانی در بازپرداخت بزرگ است.
کارشناسان می‌گویند اکثر مدیران شرکت‌های فعال در حوزه انرژی باید به سرعت و با قدرت نسبت به وضعیت موجود واکنش نشان دهند یعنی از هزینه‌ها و تولید بکاهند. یکی از این مدیران معتقد است تمامی مدیران این صنعت باید اعلام کنند فعالیت‌های حفاری خود را تعطیل می‌کنند، از سود نقدی می‌کاهند و تولید را به شدت کاهش می‌دهند.
شاید چنین اقداماتی افراطی به نظر برسد اما او معتقد است اگر تولید نفت آمریکا چند میلیون بشکه کاهش پیدا نکند قیمت نفت به زیر ۳۰ دلار کاهش خواهد یافت و اگر چنین شود ارزش ذخایر نفتی که وثیقه وام‌های بانکی است کم خواهد شد. در این حالت بانک‌ها به این نتیجه می‌رسند که دیگر معنا ندارد کسب و کارها با جریان نقدی منفی به فعالیت خود ادامه دهند.
به‌عبارت ساده‌تر اگر قیمت نفت برای مدتی طولانی بین ۲۰ تا ۳۰ دلار باشد ورشکستگی‌ها به شدت افزایش خواهد یافت. درباره آنچه در آینده رخ خواهد داد دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد. شاید روسیه به میز مذاکره بازگردد یعنی تحت‌تاثیر اقدام عربستان مجبور به این کار شود.
در این حالت قیمت نفت در صورت حصول توافق بر سر کاستن از عرضه بالا خواهد رفت و شاید قیمت‌ها باز هم کاهش یابد. اما تقریبا همه معتقدند صنعت تولید نفت شیل، کارگران و سرمایه‌گذاران آن در کوتاه‌مدت لطمات بزرگی از وضعیت کنونی خواهند دید.
یک تحقیق نشان می‌دهد در شرکت‌های بورسی نفت و گاز ۷۰۰ هزار نفر نیروی کار مشغول فعالیت هستند و میلیون‌ها نفر نیز در مشاغل وابسته به این صنعت کار می‌کنند. خطر بزرگ‌تر این است که مشکلات بخش انرژی بر بازار اعتبارات آمریکا اثر گذارد و تمامی این اتفاقات زمانی در حال رخ دادن است که شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد آمریکا اثر گذاشته است.
اگر چند میلیون آمریکایی از مسافرت اجتناب کنند و به جای آن از خانه کار کنند تقاضا برای بنزین کاهش می‌یابد و قیمت نفت تحت فشار بیشتری قرار خواهد گرفت. اگرچه صرفه‌جویی در هزینه بنزین سبب می‌شود، پول بیشتری در جیب خانوارها باقی بماند، اما بعید است این عامل خسارت وارد شده به کل صنعت انرژی را جبران کند یا کاهش دهد.
کاملا بجاست آنچه پایان هفته گذشته در بازار نفت رخ داد را «تاریخی» توصیف کنیم. تولید در مسیر افزایش و قیمت‌ها در مسیر کاهش قرار گرفته‌اند. در این میان ولادیمیر پوتین جایی در حال نگاه کردن به نقشه تگزاس و لبخند زدن است.
نظم جدید نفتی
ویلیام واتس | مارکت واچ
در روزهای گذشته نهادهای سرمایه‌گذاری از جمله بانک‌های گلدمن ساکس و مورگان استنلی پیش‌بینی خود را درباره افق بازار نفت تغییر داده‌اند و این اقدام در واکنش به افزایش ریسک‌ها برای این بازار انجام شده است. روز یکشنبه بانک گلدمن ساکس اعلام کرد در سه ماه دوم و سوم امسال قیمت نفت برنت در محدوده ۳۰ دلار در هر بشکه نوسان خواهد کرد.
پایان هفته گذشته اقدام غیرمنتظره روسیه یعنی رد پیشنهاد اوپک برای کاستن بیش از پیش از عرضه نفت یا تمدید برنامه کنونی برای کاهش عرضه برای سه ماه دیگر سبب شد عربستان روز یکشنبه اقداماتی انجام دهد و قیمت نفت به شدت کاهش یافت.
ائتلاف اوپک و چند کشور دیگر از جمله روسیه برای اقدام هماهنگ در حمایت از قیمت‌ها طی سه سال اخیر اثراتی مثبت بر قیمت نفت داشته اما پایان هفته قبل این ائتلاف در آستانه فروپاشی قرار گرفت و جنگ قیمت آغاز شده است، جنگی که برای شرکت‌های فعال در حوزه تولید نفت شیل و تمامی تولیدکنندگان نفت که هزینه بالا دارند تهدیدی بزرگ است.
تحلیلگران می‌گویند شوک جهانی به تقاضا برای نفت که حاصل شیوع ویروس کروناست در کنار جنگ قیمت که به تازگی شروع شده به این معناست که افق بازار نفت اکنون نسبت به نوامبر سال ۲۰۱۴ بسیار نگران‌کننده‌تر است. نوامبر سال ۲۰۱۴ جنگی مشابه آغاز و در نهایت به افت قیمت‌ها به زیر ۳۰ دلار در اوایل سال ۲۰۱۶ منجر شد.
در حال حاضر بازار نفت با دو عدم قطعیت بزرگ مواجه است و نتیجه طبیعی این وضعیت سقوط قیمت‌هاست. در واقع هراس درباره مازاد عرضه در کنار افت تقاضا، تمامی شرایط را برای کاهش قیمت‌ها فراهم کرده است و کاهش قیمت‌ها به سقوط شاخص‌های مالی در بورس‌های بزرگ منجر شده است.
مخالفت مسکو با پیشنهاد اوپک یعنی کاهش ۵/ ۱ میلیون بشکه‌ای عرضه، تحولی بزرگ در روند همکاری‌های ائتلاف اوپک پلاس است. عربستان در واکنش به این اقدام روسیه قیمت نفت صادراتی خود را پایین آورده تا سهم خود را در بازار حفظ کند. تحلیلگران گلدمن ساکس می‌گویند: «ما معتقدیم جنگ قیمت اوپک و روسیه پایان هفته قبل آغاز شده یعنی زمانی که عربستان قیمت نفت خود را به میزان قابل ملاحظه‌ای پایین آورد.
اقدام عربستان به‌طور کامل چشم‌انداز بازار نفت و گاز را تغییر داده است و «نظم جدید نفتی» را بار دیگر حاکم کرده است. در این نظم جدید، تولیدکنندگانی که هزینه پایین دارند با استفاده از مازاد ظرفیت خود بر عرضه می‌افزایند تا تولیدکنندگانی که هزینه تولیدشان بالاست از فعالیت خود بکاهند.»
بازار نفت حتی قبل از تضعیف شدن ائتلاف اوپک‌پلاس تحت فشار قرار داشت زیرا نگرانی‌ها درباره تقاضا سبب افت شدید قیمت‌ها شده بود. در دو ماه اخیر کاهش فعالیت‌های اقتصادی در مصرف‌کنندگان بزرگ نفت به ویژه چین، ژاپن و کره جنوبی قیمت نفت را به میزان قابل‌ملاحظه‌ای پایین آورده بود.
حال با توجه به تحولات جدید در بازار نفت این سوال مطرح است که قیمت‌ها ممکن است تا کجا کاهش یابد؟ از دید تحلیلگران بانک گلدمن ساکس شوک شیوع ویروس کرونا به تقاضا برای نفت، شبیه شوکی است که در سه ماه نخست سال ۲۰۰۹ در بحبوحه بحران مالی و رکود اقتصادی جهان به بازار نفت وارد شد.
همچنین رشد عرضه شبیه اثر افزایش عرضه در سه ماه دوم سال ۲۰۱۵ در دوره جنگ قیمت است. ترکیب این دو عامل به احتمال زیاد وضعیتی مشابه وضعیت سه ماه نخست سال ۲۰۱۶ ایجاد می‌کند در نتیجه در سه ماه دوم و سوم سال‌جاری میلادی متوسط قیمت‌ها ۳۰ دلار خواهد بود. البته اگر اثرات این دو عامل بزرگ‌تر شود قیمت‌ها تحت فشار بالاتری قرار خواهند گرفت.
پس از مدتی که قیمت نفت در محدوده کنونی باقی بماند فشارهای مالی افزایش می‌یابد و تولید کاهش پیدا خواهد کرد. نتیجه اثرگذاری این وضعیت بر قیمت‌ها، افت تولید از سوی تولیدکنندگانی است که هزینه فعالیت‌هایشان بالاست. در سه ماه دوم سال‌جاری واکنش‌های کوچک از سوی تولیدکنندگان نفت شیل مشاهده خواهد شد اما در سه ماه سوم و چهارم میزان تولید به ترتیب ۷۵ هزار بشکه و ۲۵۰ هزار بشکه در روز پایین خواهد آمد.
اما این میزان کاهش برای از میان بردن مازاد ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای عرضه در سه ماه سوم کافی نیست. مازاد عرضه به کاهش قیمت‌ها منجر می‌شود و قیمت‌ها تا جایی پایین می‌رود که ادامه فعالیت برای تولیدکنندگان با هزینه بالا ممکن نیست.
رکود قریب‌الوقوع؟
جولیا هوروویتس | سی ان ان
شیوع ویروس کرونا، نگرانی‌های بزرگی در بین سرمایه‌گذاران در بازارهای مختلف به‌وجود آورده، زیرا اکنون آنها با یک واقعیت وحشت آور مواجه هستند: همه‌گیری، یعنی اتفاقی که در دوران مدرن بی‌سابقه بوده و می‌تواند اقتصاد جهان را به رکود بکشاند. تصمیم دولت ایتالیا برای قرنطینه کردن کل کشور از فعالیت‌های اقتصادی به شدت خواهد کاست و شیوع سریع ویروس کرونا در آمریکا در کنار افت شدید قیمت نفت سبب شده اقتصاددان‌ها پیش‌بینی‌های خود درباره اثر ویروس کرونا بر رشد اقتصاد جهان را مورد تجدید نظر قرار دهند. از دید بسیاری از آنها کاهش تولید ناخالص داخلی جهان در سه ماه کنونی و سه ماه دوم امسال بسیار محتمل است.
مشاور اقتصاد جهان در موسسه پیمکو به مشتریان این نهاد مالی توصیه کرده است که احتمال بروز رکود در آمریکا و اروپا طی نیمه نخست سال‌جاری میلادی را در نظر بگیرند البته در نیمه دوم امسال شرایط مطلوب خواهد شد. به احتمال زیاد ژاپن از پیش در رکود به سر می‌برد.
هنوز به بدترین وضعیت نرسیده ایم. اما این سوال مطرح است که عامل رکود چیست؟ شیوع ویروس کرونا مردم را به ماندن در خانه تشویق می‌کند به این ترتیب مسافرت‌ها، سود هتل‌ها و شرکت‌های هواپیمایی و تقاضا برای نفت کاهش می‌یابد. از سوی دیگر تعطیلی طولانی کارخانه‌ها در چین و چند کشور دیگر و هراس از اختلال‌های بیشتر در دیگر مناطق جهان به زنجیره عرضه لطمه زده است.
این روند بر شرکت‌ها فشار وارد می‌کند. آنها از پیش درباره اثرات منفی ویروس کرونا بر سوددهی خود هشدار داده‌اند. هرچه دوران شیوع ویروس بیشتر طول بکشد و تدابیر مربوط به مهار آن سختگیرانه‌تر باشد اثرات این عامل بر اقتصاد جهان عمیق‌تر خواهد بود.
اقتصاددان ارشد بانک گلدمن ساکس می‌گوید: «دوره زمانی و عمق کاهش نرخ رشد اقتصاد جهان عموما به این بستگی دارد که آیا مقامات بهداشتی می‌توانند به سرعت شیوع این ویروس را مهار کنند یا نه. در چین که بیشترین لطمات را از شیوع ویروس کرونا متحمل شده فعالیت‌های اقتصادی ماه گذشته میلادی کاهش یافت و این کشور در آستانه نخستین کاهش حجم اقتصاد از دهه ۱۹۷۰ قرار دارد. حجم فعالیت‌های اقتصادی از پیش در اکثر اقتصادهای بزرگ کاهش یافته است.
در حال حاضر به دلیل تداوم شیوع سریع ویروس کرونا در جهان و تدابیر دولت‌ها برای مهار این ویروس، اقتصاددان‌ها دیدگاه مثبتی به افق اقتصاد جهان ندارند و هر روز که می‌گذرد احتمال بروز رکود بیشتر می‌شود.
اقتصاددان موسسه تحقیقاتی کپیتال اکانامیکس می‌گوید: «شاهد یک رکود شدید اما کوتاه‌مدت خواهیم بود. این بدترین سناریوی ممکن است. البته ممکن است شرایط تغییر کند به این معنا که همزمان با شیوع ویروس کرونا، ممکن است بدترین سناریو به محتمل‌ترین سناریو تبدیل شود.» اقتصاددان بانک مورگان استنلی ابتدای هفته به مشتریان این بانک اعلام کرد: «ما معتقدیم در نیمه نخست سال‌جاری میلادی اقتصاد جهان با یک شوک بزرگ مواجه می‌شود.»
بانک مورگان استنلی پیش‌بینی کرده رشد تولید ناخالص داخلی جهان در نیمه نخست امسال به ۳/ ۲ درصد در مقیاس سالانه کاهش می‌یابد و در نیمه دوم این نرخ به ۱/ ۳ درصد افزایش خواهد یافت. این بهبود حاصل اجرای سیاست‌های حمایتی از سوی دولت‌ها و بانک‌های مرکزی است.
اما اگر شیوع کرونا برای مدتی طولانی ادامه پیدا کند یعنی تا پس از ماه آینده، و بیش از آنچه قبلا تصور می‌شد به شرکت‌ها لطمه وارد کند اقتصاد جهان وارد رکود خواهد شد. در این حالت آمریکا، اروپا و ژاپن دچار رکود می‌شوند. اما آیا هیچ خبر مثبتی وجود ندارد؟ رکودی که تحت‌تاثیر شیوع ویروس کرونا ایجاد شود با رکودی که سال ۲۰۰۸ تحت‌تاثیر بحران مالی رخ داد بسیار متفاوت است. رکود حاصل از کرونا پس از مهار این ویروس به سرعت از میان خواهد رفت.
عامل بسیار مهم، سیاست‌هایی است که برای مقابله با ضعف اقتصاد از سوی دولت‌ها و بانک‌های مرکزی اجرا می‌شود. بانک‌های مرکزی نسبت به سال ۲۰۰۸ ابزارهای بسیار کمتری برای مقابله با رکود در اختیار دارند در نتیجه سرعت بازگشت وضعیت اقتصاد به حالت طبیعی بالا نخواهد بود. به این ترتیب فشارهای قابل ملاحظه بر بازار نفت وجود دارد.
