دنیای بورس: دلار تا ساعت 15 روز پنجشنبه در سطوح بیش از 11800 تومان معامله می‌شد. رویه صعودی دلار از ابتدای هفته جاری شتاب گرفت و این ارز مسیر کم‌نوسان دو ماهه خود را ترک کرد. از ابتدای شهریور ارز رویه کم‌نوسانی را در پیش گرفته بود و این اولین بار طی بیش از دو ماه و نیم اخیر بود که دلار برای چند روز متوالی سطوح قیمتی بیش از 11500 تومان را تجربه می‌کرد. رشد هفتگی بیش از 4 درصدی دلار از هفته منتهی به 19 اردیبهشت بی‌سابقه بود و همین موضوع بار دیگر نگرانی از احتمال رشد ادامه‌دار نرخ دلار را میان فعالان اقتصادی ایجاد کرده است.
سو استفاده دلالان از ناآرامی ارز
در این میان دلالان ارزی نیز با سو استفاده از این موقعیت، مطابق معمول از هر بهانه‌ای برای داغ کردن نرخ دلار استفاده می‌کنند. باید توجه داشت که توهم نرخ‌های غیرمنطقی ارز که از میانه تابستان سال گذشته تا میانه اردیبهشت سال جاری در ذهن فعالان ارزی بیش از همیشه شکل گرفته بود موجب شد که عده زیادی به سمت سرمایه‌گذاری در ارز کشیده شوند و دلار در نرخ‌های بالا، بعضا تا سطح 19 هزار تومان را در مهر سال گذشته خریداری کردند. همین موضوع در شرایط کنونی انگیزه‌ای شده است که بسیاری از افرادی که ارز را در سطوح بالای خود خریداری کرده‌اند بار دیگر به رجزخوانی از صعود ممتد نرخ دلار روی بیاورند. با این حال به صورت واضح باید نسبت به شکل‌گیری توهم دوباره از نرخ‌های بالای دلار هشدار داد. این موضوع به معنای عدم رشد نرخ دلار نیست زیرا نسبت برابری ارزهای کشورهای مختلف نسبت به یکدیگر بر اساس قواعد مشخص و وضعیت اقتصادی آن‌ها تعیین می‌شود و سیاست عدم تغییر نرخ ارز در یک اقتصاد بسترساز تلاطم شدید و آسیب قابل توجه در هر اقتصادی خواهد بود.
آخرین آمار از ارز غیرنفتی
آمار صادرات غیرنفتی نیز تا پایان مهر از وضعیت نسبتا مناسب درآمدهای غیرنفتی حکایت دارد. درآمد ارزی کشور بر اساس آمار مقدماتی گمرک در 7 ماه نخست سال جاری برابر 24.4 میلیارد دلار در برابر 27.5 میلیارد دلار در مدت مشابه سال گذشته بود گرچه میزان درآمد ارزی کشور افت حدود ده درصدی را نسبت مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد اما به نظر می‌رسد بخشی از این افت به دلیل عدم انعکاس فروش میعانات گازی در این درآمدها بوده که اگر مطابق با رویه پیشین بار دیگر این آمار نیز در آمار گمرک منعکس شوند وضعیت بهتری نیز شاهد خواهیم بود. وضعیت صادرات نفت کشورمان به عقیده عمده تحلیلگران مناسب نیست و این موضوع ضعف درآمدهای ارزی دولت را به دنبال داشته و نکته نگران‌کننده این‌که با وجود ضعف درآمدهای ارزی دولت اما همچنان نشانه‌هایی از خطای تحلیلی دولتمردان و تیم اقتصادی دولت نسبت به وضعیت کنونی مشاهده می‌شود؛ برای مثال احتمال ادامه سیاست‌های ناکارآمد، مخرب و رانت‌زا مانند اعطای ارز دولتی 4200 به واردات. البته بسیاری نیز آمار صادرات نفت کشور تا سطح 200 هزار بشکه در روز را غیردقیق عنوان کرده و میزان صادرات را بیش از این عدد مطرح می‌کنند.
اقتصاد به اصلاح کشیده می‌شود؟
با این حال یکی از نکاتی که نیاز است مخاطبان به آن توجه داشته باشند دست باز دولت برای اصلاحات است که هر یک از این اصلاحات می‌تواند اثر قابل توجهی بر متغیرهای اقتصادی داشته باشد. برای مثال اصلاح قیمت بنزین و گازوییل علاوه بر فوایدی که بر کاهش آلودگی هوا، کاهش قاچاق و موارد این‌چنینی دارد می‌تواند با افزایش سهم از صادرات درآمد ارزی کشور را بالا برده و در عین حال به یاری بودجه دولت بیاید. البته همیشه ملاحظات سیاسی مانعی در برابر حرکت سیاست‌گذاری اقتصادی روی ریل منطق هست و به سادگی نمی‌توان از سیاست‌گذاری که برای سال‌های سال است از هر گونه اصلاح سر باز زده است انتظار اصلاح قابل توجه داشت. فارغ از این‌که جسارت و شجاعت چنین عملی مشاهده نمی‌شود اما به نظر می‌رسد اجبار می‌تواند در شرایط کنونی بعضی از اتفاقات مهم را رقم بزند. موارد زیادی از این دست مشاهده می‌شوند که هر کدام از آن‌ها به خصوص در فصل بودجه می‌تواند راهی برای جبران مافات در اقتصاد کشور باز کند بر این اساس با وجود شرایط بد تحریم لازم است که فعالان اقتصادی نگاهی نیز به واقعیت‌های موجود داشته باشند.
همیشه راه مذاکره باز است
دلار به بهانه پایان پاییز و همچنین آسیب‌پذیری نسبت به برخی از اخبار سیاسی بار دیگر مسیر صعودی در پیش گرفته است. اثر عوامل سیاسی در هیجان ارزی طی یک سال و نیم اخیر غیرقابل انکار است اما نکته جالب توجه این‌که از اوایل سال جاری به تدریج ارز نسبت به شوک‌های سیاسی مقاومت کرده است. در شرایط کنونی نیز اگر متغیرهای اقتصادی یاری کنند (به بیان بهتر سیاست‌گذار اشتباهات همیشگی خود که طی چند دهه اخیر مرتکب شده را تکرار نکند) با وجود ادامه تحریم‌ها احتمال بازگشت دوباره آرامش به بازار ارز وجود دارد. علاوه بر این توجه عموم افرادی که به دلالی ارز علاقه دارند به این نکته باید جلب کرد که اگر بنا باشد بار دیگر سیگنال‌های سیاسی جرقه‌ای برای تلاطم دوباره در اقتصاد کشور ایجاد کنند احتمال تسریع روند مذاکرات جهت بازگرداندن آرامش به اقتصاد کشور مطابق با رویه سنتی وجود دارد و بر این اساس باید نسبت به هر گونه هیجان غیرمنطقی هشدار داد. رئیس‌جمهور نیز طی روزهای اخیر به این موضوع اشاره کرده بود.
بر این اساس همچنان تاکید می‌شود که سرنوشت نرخ دلار با کاهش تب و تاب آخر پاییز و نزدیک شدن به انتخابات مجلس و هم‌زمان با تصمیمات اقتصادی در قبال بودجه روشن‌تر می‌شود. بر این اساس لازم است فعالان اقتصادی حوزه صادرات و واردات جمیعی از این عوامل را برای تخمین نوسان آتی ارز در نظر بگیرند. در خصوص خرید ارز به منظور سرمایه‌گذاری نیز به نظر می‌رسد باید هشدارهای رئیس بانک مرکزی در خصوص سرمایه‌گذاری در ارز را جدی بگیرند. در این میان باید متغیرهای سیاسی و اقتصادی با دقت دنبال شوند.
دو نوسان‌ساز مبهم سکه
سکه نیز طی یک هفته گذشته مسیر صعودی را تجربه کرده و رشد بیش از یک درصدی را به ثبت رسانده است. در حالی‌که ادامه نوسان نرخ ارز در اقتصاد کشور مبهم است و احتمالا معاملات دو هفته آینده می‌تواند وضعیت مشخص‌تری را از نوسان آتی ارز ارائه دهد، ابهام در نوسان قیمت طلای جهانی نیز برای قیمت سکه مشخص است. در بازار جهانی نیز نگرانی از وضعیت اقتصاد مشاهده می‌شود که تقاضا را برای طلا نگه بالا داشته است اما در عین حال تلاش بانک‌های مرکزی برای کاهش شدت رکود یا صحبت‌ها از جنگ تجاری چین و آمریکا و سایر مواردی از این دست نیز بر نوسان طلا اثرگذار هستند. گرچه اونس طلا قیمت 1500 دلار را در هفته‌های اخیر رها کرد اما همچنان نمی‌توان به نوسان طلا چه در مسیر صعودی یا نزولی اطمینان کامل داشت.
معامله‌گران سکه به خصوص طی حدود 20 ماه گذشته به شدت نوسان نرخ دلار را دنبال کرده‌اند و کمتر به نوسان طلای جهانی توجه داشته‌اند و همین موضوع باعث شده که همچنان در شرایط کنونی نیز سکه بیش از نوسان طلا با تغییرات نرخ ارز هماهنگ باشد. بر این اساس تا زمانی که اخبار جدیدی از احتمال نوسان شدید طلای جهانی منتشر نشود همچنان باید نرخ ارز را مبنای نوسان قیمتی سکه قرار داد که البته سرعت واکنش به نرخ ارز می‌تواند به دنبال تردیدها در خصوص نوسان آتی ارز یا انعکاس قیمت طلای جهانی آهسته‌تر یا تندتر از خود نوسان نرخ ارز باشد.
