دنیای بورس: بر اساس آخرین اخبار، تا ساعت 19 امروز، یکشنبه، نرخ دلار در بازار آزاد در نزدیکی 11800 تومان و قیمت سکه در سطح 4 میلیون و 400 هزار تومان قرار گرفته است.
«دنیای بورس» در هفته گذشته به عواملی که از رشد دلار حمایت می‌کنند، اشاره کرده بود. عدم درک مفهوم بازار از سوی سیاست‌گذار و تکرار حرکت در مسیرهای اشتباه که در اقتصاد کشور بارها آزموده شده است بار دیگر فضا را برای جولان دلار فراهم کرد. در پیش گرفتن مسیری مجزا توسط نرخ ارز در بازار آزاد سبب شد تا این بازار مجددا مستعد واکنش به خبرهای ریز و درشت شود.
از ابتدای سال این امید وجود داشت که سیاست‌گذار گام موثری در مسیر اصلاح سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بردارد. کارشناسان برجسته اقتصادی لازمه عبور از مشکلات اقتصادی موجود را «بازسازی امید» عنوان کرده بودند. ماهیت آن‌چه ادامه مسیر صعودی را در این بازارها سبب می‌شود به عدم وجود چشم‌انداز و امید به آینده باز می‌گردد. در چنین شرایطی تکرار اشتباه، بار دیگر تنش و تحرکات صعودی بازارهای ارز و طلا را شدت می‌بخشد.
جای خالی امید میان فعالان اقتصادی و عموم مردم نسبت به آینده محسوس است و سیاست‌گذار به جای در پیش گرفتن تدبیری برای بازگرداندن امید، دقیقا با تصمیمات تکراری و اشتباه مانند تعطیل کردن بازار آتی بر موج ناامیدی می‌افزاید.
در شرایط کنونی نیز بانک مرکزی در مرحله تصمیم‌گیری در خصوص نرخ سود قرار دارد. در نگاه اول اقتصاددانان احتمالا به افزایش نرخ بهره برای جلوگیری از تلاطم ادامه‌دار دلار رای می‌دهند. اما نمونه‌های مشابه مانند آن‌چه در آرژانتین در هفته‌های اخیر رخ داد، حاکی از این است که نرخ بهره به تنهایی توانایی کنترل ارزش پول ملی را نخواهد داشت. در این خصوص در هفته گذشته بانک مرکزی آرژانتین به منظور مقابله با افت بیش از پیش ارزش پزو (ارز رسمی این کشور) نرخ سود تاریخی 60 درصد را ثبت کرد. با این حال افزایش نرخ سود برخلاف انتظارات، افت ادامه‌دار ارزش پول این کشور را به دنبال داشت. این موضوع باید از سوی کارشناسان اقتصادی کشور نیز در نظر گرفته شود که ممکن است افزایش نرخ سود نه‌تنها در شرایط کنونی کارساز نباشد بلکه حتی بر موج بی‌اعتمادی عموم نسبت به سیاست‌گذار بیافزاید.
ریشه مشکلات کنونی کشور به رشد فزاینده نقدینگی در سال‌های اخیر به دنبال نرخ‌‌های بالای سود بازمی‌گردد (پرداخت سودهای موهومی از سوی بانک‌ها). در حالی‌که راه‌حل سرکوب تلاطم بازارها، بازسازی امید و ایجاد فضای امیدوار میان فعالان اقتصادی کشور نسبت به آینده است افزایش نرخ بهره تنها می‌تواند بر عمق مشکلات کنونی، یعنی جولان نقدینگی در اقتصاد کشور بیافزاید.
بازسازی امید
در روزهای پایانی سال گذشته هفته‌نامه تجارت فردا در مصاحبه با مسعود نیلی و محمد بهکیش، 2 اقتصاددان مطرح کشور، مسیر عبور از چالش‌های اقتصادی پیش روی کشور را در «بازسازی امید» و احیای سرمایه‌های اجتماعی جستجو کرد. مباحث مطرح‌شده در این مصاحبه به پیش از زمان بازگشت تحریم‌ها و خروج آمریکا از برجام بازمی‌گردد. با این وجود در این مدت هیچ اثری از اصلاح امور در بخش‌های مختلف مشاهده نمی‌شود و حتی پافشاری بر سیاست‌های پیشین مشاهده می‌شود.
دکتر نیلی در این گفتگو با اشاره به ایجاد شکاف میان چشم‌انداز مردم و سیاست‌گذار نسبت به سال‌های 92-93 توضیح می‌دهد که در شرایط فعلی «سرمایه اجتماعی و سیاسی در سطح پایینی وجود دارد. من فکر می‌کنم که اگر موفق نشویم سرمایه اجتماعی را احیا کنیم، اگر موفق نشویم امید را دوباره بازسازی کنیم، هیچ اصلاحی موفق نخواهد بود».
دکتر بهکیش نیز در این مصاحبه به موج ناامیدی میان عموم برای اصلاح امور از داخل کشور اشاره کرده بود. از زمان انتشار مصاحبه پیشین بیش از 6 ماه می‌گذرد و طی این مدت شرایط به مراتب سخت‌تر شده است و پیشروی سیاست‌گذاران در مسیر اشتباه، تنگنای موجود را تشدید کرده است. در قیاس با شرایط دشوار سال 92 باید در نظر داشت آن چه عبور از بحران را ممکن می‌کرد وجود چشم‌انداز مثبت و امید بود. مساله‌ای که با آغاز دور اول ریاست جمهوری حسن روحانی آشکار شد.
در حالی‌که نشانه‌هایی از اصلاح امور در داخل مشاهده نمی‌شود طبیعی است که چشمان فعالان اقتصادی به آغاز دور جدید مذاکرات یا همراهی اروپا دوخته شده است. سیاست‌ها در سطح کلان اقتصادی، سیاسی و اجتماعی باید به گونه‌ای اخذ شود تا جامعه را نسبت به آینده امیدوار سازد نه این‌که در حوزه‌های مختلف با پافشاری بر سیاست‌های اشتباه قبلی در حوزه‌های مزبور اندک امید جامعه نیز از بین برود؛ نکته‌ای که در عمل، سیاست‌گذاری و صحبت‌های مدیران کشور در این مدت به دفعات مشاهده شده است.
شاید بتوان گفت عنوان «بازسازی امید» که از سوی هفته‌نامه تجارت فردا انتخاب شده بود، تنها راه‌حلی است که برای عبور از فضای کنونی می‌توان به کار برد.
