به گزارش «دنیای بورس»، دنیای اقتصاد نوشت: تامین انرژی الکتریکی برای آحاد جامعه در صدر برنامه‌های توسعه کشور قرار داشت و بر اساس همین نگرش، احداث نیروگاه شهید رجایی که یکی از پروژه‌های بسیار مهم در ابتدای انقلاب اسلامی بود به صورت «غیر کلید در دست» آغاز شد.
در روزهای نخست شروع این پروژه قرار بود ۸ واحد نیروگاهی هر یک به قدرت ۲۵۰ مگاوات، در محل فعلی نیروگاه شهید رجایی ساخته شود. طبق ارزیابی‌ها ۴ واحد از ۸ واحد نیروگاهی با قدرت ۱۰۰۰ مگاوات احداث شد که اولین واحد آن در سال ۱۳۷۱ در مدار تولید قرار گرفت.
در ادامه این پروژه، یک مجموعه سیکل ترکیبی شامل ۶ واحد گازی و ۳ واحد بخاری سیکل ترکیبی احداث شد که هم‌اکنون ۴ واحد بخار جمعا به ظرفیت اسمی ۱۰۰۰ مگاوات و ۶ واحد گازی و ۳ واحد بخاری سیکل ترکیبی با ظرفیت ۱۰۴۰ مگاوات در حال بهره‌برداری است.
در گفت‌وگو با مدیرعامل شرکت نیروگاه شهید رجایی، علاوه بر تشریح آخرین وضعیت این نیروگاه، عمده‌ترین چالش‌هایی که در شرایط فعلی برای حوزه نیروگاهی کشور دردسرساز شده‌اند را مورد واکاوی قرار داد. به اعتقاد علی فرهور، مشکلات حوزه نیروگاهی کشور از ۵منظر «تکنولوژی»، «ساختار»، «اقتصادی»، «استراتژی» و «برنامه‌های بلندمدت» قابل بحث و بررسی است.
عملیات اجرایی ساخت نیروگاه بخار شهید رجایی از سال ۱۳۶۲ شروع شد. ابتدا نیروگاه شامل ۴ واحد ۲۵۰ مگاواتی بود که اولین واحد آن در آبان ۱۳۷۱ به بهره‌برداری رسید و ۳ واحد دیگر هر کدام به فاصله ۶ ماه از یکدیگر در مدار قرار گرفتند. واحدهای گازیِ نیروگاه سیکل ترکیبی در فاصله مرداد ۱۳۷۳ تا تیر ۱۳۷۴ راه‌اندازی و واحدهای بخش بخار نیروگاه سیکل ترکیبی در فاصله خرداد تا بهمن ۱۳۸۰ به شبکه سراسری متصل شدند.
به اعتقاد علی فرهور، مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق شهید رجایی، اجرای نیروگاه به صورت غیر کلید در دست، باعث شد دانش ساخت نیروگاه در کشور به دست متخصصان داخلی پایه‌ریزی شود و مدیران و صنعتگران قابلی به صحنه صنعت برق وارد شده و پایه‌گذار شرکت‌های بزرگ فعلی در صنعت برق شوند.
در این گپ و گفت از فرهور پرسیده شد که نیروگاه شهید رجایی از ابتدای فعالیت با چه هدفی شکل گرفت آیا نیروگاه به برنامه‌ها و اهداف اولیه خود در این سال‌ها رسیده است؟ او در پاسخ گفت: به نظرم شاخص‌های تولید، بیانگر رسیدن به اهداف است. بعد از ۲۸ سال از بهره‌برداری اولین واحد از ۱۳ واحد نیروگاه شهید رجایی، تامین انرژی الکتریکی طبق برنامه‌های مصوب شرکت مادر تخصصی برق حرارتی ادامه دارد که سالانه حدود ۱۲ میلیارد کیلووات ساعت از انرژی الکتریکی تحویل شبکه سراسری برق می‌شود و این شاخص نشان می‌دهد اهداف کلان محقق شده است.
مدیر عامل شرکت نیروگاه شهید رجایی در خصوص اینکه با توجه به کمبود نقدینگی، وضعیت تعمیرات اساسی (اورهال) در سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ چگونه بوده و خواهد بود؟ اظهار کرد: با حمایت شرکت مادر تخصصی و شرکت‌های تابعه و همراهی بانک‌ها در استان قزوین، جریان نقدینگی برای تعمیرات اساسی تامین و هزینه‌های مربوطه نیز تنظیم و کنترل شد.
او ادامه داد: ۱۶ برنامه از برنامه تعمیرات اساسی و نیمه اساسی، دوره‌ای در سال ۹۸ انجام شد و فقط برنامه تعمیرات اساسی واحد چهار بخاری به دلیل اینکه تولید برق در زمستان توسط واحدهای بخاری یک الزام بود، اجرا نشد، اما برای نیمه دوم سال ۱۳۹۹ نیز ۱۷ برنامه تعمیرات پیش بینی شده که عمده قطعات یا از شرکت‌های مشابه یا توسط شرکت‌های بزرگ داخلی تامین شده است و نگرانی از بابت کمبود قطعات وجود ندارد.
به گفته فرهور، مهم‌ترین عامل برای اجرای تعمیرات اساسی و نیمه اساسی، همت همکاران این شرکت است که با همکاری نیروهای جوان و مستعد توانسته‌اند هزینه‌های تعمیرات را بهینه کنند و همین اقدام موجب شده بر کمبود نقدینگی، غلبه شود و اگر این تلاش‌ها صورت نمی‌گرفت مسلما اجرای این همه برنامه تعمیرات قابل تحقق نبود یا با این کیفیت مناسبت اجرا نمی‌شد.
اما نیروگاه شهید رجایی چه میزان از برق مصرفی کشور را تامین می‌کند؟ مدیر عامل شرکت نیروگاه شهید رجایی در این باره گفت: طبق آخرین آمار، مصرف سالانه برق در کشور حدود ۳۲۰ تا ۳۰۰ میلیارد کیلووات ساعت در سال است که نیروگاه شهید رجایی ۱۲ میلیارد کیلووات ساعت آن را یعنی ۴ درصد از برق مصرفی هموطنان را تامین می‌کند.
فرهور در بخش دیگری از اظهارات خود درمورد اینکه با توجه به مصرف مازوت، وضعیت زیست محیطی منطقه در چه شرایطی است؟ اظهار کرد: طراحی تمام نیروگاه‌های حرارتی کشور بر پایه سوخت گاز طبیعی به عنوان سوخت اول و مازوت به عنوان سوخت دوم برای واحدهای بخاری و گازوئیل به‌عنوان سوخت دوم برای واحدهای گازی و سیکل ترکیبی است.
در سال‌های اخیر مصرف گاز طبیعی در نیروگاه شهید رجایی بسیار مطلوب بوده و در زمستان و شرایط خاص که محدودیت مصرف سوخت گاز توسط دیسپاچینگ ملی گاز اعلام می‌شود، از سوخت دوم یعنی مازوت برای واحدهای بخاری و گازوئیل برای واحدهای سیکل ترکیبی استفاده می‌شود. او افزود: تمام سعی بر این است که در زمان محدودیت سوخت گاز از سوخت ترکیبی استفاده و پارامترهای زیست‌محیطی رعایت شود که پارامترهای زیست‌محیطی مؤید این موضوع است.
گذری بر چالش‌ها
مهم‌ترین مشکلات پیش‌روی صنعت نیروگاهی چیست؟ فرهور معتقد است که مشکلات حوزه نیروگاهی کشور را باید از پنج منظر زیر ذره‌بین قرار داد. او در رابطه با چالش‌هایی که از منظر تکنولوژی وجود دارد، اظهار کرد: از منظر تکنولوژی دو گلوگاه «نوسازی واحدهای قدیمی و از رده خارج کردن برخی واحدهای قدیمی‌تر» و «جایگزینی واحدهای جدید با راندمان بیش از ۵۵ درصد به جای واحدهای قدیمی» وجود دارد.
او ادامه داد: از منظر ساختار نیز معضلاتی وجود دارد. پراکندگی مدیریت‌های صنعت نیروگاهی و به عبارتی تجمیع مدیریت‌های نیروگاهی چه به صورت خصوصی و چه به‌صورت دولتی برای کاهش هزینه‌ها و مدیریت هوشمندانه‌تر ضروری است. همچنین آموزش‌های موثر برای مدیران و کارکنان نیروگاه‌ها برای بهره‌برداری صحیح، نگهداری دقیق و تعمیرات با کیفیت در دستور کار قرار دارد، ولی افزایش آموزش‌ها الزامی است.
همچنین مدیرعامل شرکت نیروگاه شهید رجایی با اشاره به چالش‌هایی که از منظر اقتصادی بر سر نیروگاه‌ها قرار گرفته است گفت: منابع و مصارف باید با تعیین قیمت بهینه انرژی الکتریکی تنظیم شود. از منظر استراتژی برای آینده نیز باید توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر
با توجه به ظرفیت‌ها و بنیه قوی که در این زمینه در کشور وجود دارد در دست اقدام قرار گیرد. به اعتقاد فرهور از منظر برنامه‌های بلندمدت هم همسویی همه فعالان حوزه حامل‌های انرژی (شامل گاز، نفت، آب و برق) از طریق شورای عالی انرژی انجام شود تا همه اجرای یک برنامه بلندمدت مثلا ۲۰ ساله را در دستور کار داشته باشند.
او در مورد از مدار خارج کردن نیروگاه‌های کم راندمان هم گفت: هنر مدیریت قوی این است که هزینه فایده‌های نامشهود را آشکار کند، وگرنه محاسبه هزینه فایده‌های مشهود را غالبا همه می‌دانند. تعیین هزینه فایده‌های نامشهود است که تصمیم‌گیری را آسان می‌کند.
فرهور در خصوص اینکه اگر در این سال‌ها حوزه سرمایه‌گذاری بیشتر مورد اهمیت قرار می‌گرفت آیا اکنون باز هم شاهد خروج نیروگاه‌های کم بازده بودیم؟ اظهار کرد: به نظر من به‌عنوان یک کارشناس صنعت برق، بازسازی نیروگاه، یک برنامه جامانده به خصوص در دهه ۸۰ بود. متاسفانه از فرصت طلایی دهه ۸۰ و افزایش تدریجی قیمت حامل‌های انرژی و افزایش درآمدهای نفتی به درستی استفاده نشد.
او ادامه داد: بازسازی و نوسازی واحدهای نیروگاهی ضمن اینکه باعث می‌شد پایداری صنعت برق و هزینه‌های آتی کم شود، فایده‌ای بسیار وسیع و فراوانی داشت و آن هم، ارتقای دانش و تجربه صنعتگران نیروگاهی بود که سرمایه انسانی قابلی برای انجام کار در داخل و خارج از کشور پرورش می‌یافت و شرکت‌های بزرگ جدید و توانمند بیشتری شکل می‌گرفت.
او در پایان برای بهبود وضعیت صنعت برق پیشنهاد داد: شناخت بیشتر از این حوزه توسط مدیران سیاسی ضروری است تا بتوانند درخواست‌های صنعت برق را بهتر از قبل درک کنند خصوصا توسعه مدیریت صنعت نیروگاهی از طریق آموزش‌های موثر. بنابراین اگر صبوری کنیم، الباقی پس از شناخت بیشتر مدیران سیاسی از صنعت نیروگاهی و آموزش‌های موثر برای توسعه مدیریت، حل خواهد شد.
