بلومبرگ: پالادیوم که در دستگاههای کنترل آلایندگی خودروها و کامیونها به کار میرود، در بیش از یک سال گذشته با افزایش بیش از دو برابری قیمت روبرو شده و از طلا گرانتر شده است.
_پالادیوم چیست؟
پالادیوم فلز سفید رنگی است و به همراه روتنیوم، رودیم، اوسمیوم، ایریدیوم و پلاتین، شش فلزی هستند که فلزات گروه پلاتین را تشکیل میدهند. حدود ۸۵ درصد از پالادیوم در سیستمهای اگزوز خودروها به کار میرود و کمک میکند آلاینده های سمی به دی اکسید کربن و بخار آب تبدیل شوند. همچنین در دستگاههای الکترونیکی، دندانپزشکی و جواهرات استفاده میشود. این فلز عمدتا در روسیه و آفریقای جنوبی استخراج شده و معمولا به عنوان یک محصول جانبی از فعالیتهای استخراج فلزات دیگر مانند پلاتین یا نیکل به دست میآید.
_چرا پالادیوم گرانتر شده است؟
عرضه پالادیوم پاسخگوی تقاضای رو به رشد نبوده است. میزان استفاده از پالادیوم با سخت گیری بیشتر دولتها به خصوص دولت چین در مقابله با آلودگی خودروها و اجبار خودروسازان به استفاده بیشتر از این فلز ارزشمند، افزایش پیدا کرده است. در اروپا مصرف کنندگان در واکنش به رسوایی خودروسازان دیزلی و برملا شدن تقلب آنها در تستهای آلایندگی، کمتر خودروهای دیزلی که عمدتا پلاتین مصرف میکنند خریداری کرده و در عوض خودروهای بنزینی میخرند که در تولیدشان پالادیوم استفاده میشود.
_چرا عرضه پالادیوم محدود شده است؟
موقعیت پالادیوم به عنوان یک محصول جانبی استخراج پلاتین یا نیکل به معنای آن است که تولیدش با رشد قیمت همگام نیست. در حقیقت پیشبینی شده است میزان تولید پالادیم امسال برای هشتمین سال متوالی کمتر از میزان تقاضا خواهد بود. این موضوع کمک کرده قیمت پالادیوم مرتبا رکوردشکنی کند و امسال در قیمتی بالاتر از قیمت طلا معامله شود.
_آیا سفته بازان عامل بالا رفتن قیمت پالادیوم هستند؟
دست داشتن سفته بازان در بالا رفتن قیمت پالادیوم تا حدودی درست است. از اوت سال ۲۰۱۸ صندوقهای پوشش ریسک روی افزایش قیمتها حساب باز کردهاند. با این حال پالادیم برای تحویل فوری قیمت بالاتری از معاملات آتی دارد که نشان میدهد تولیدکنندگان به سختی تلاش میکنند پالادیوم مورد نیازشان را تامین کنند. صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله در بورس (ETF) که تحت پشتوانه پالادیوم قرار دارند، امسال شاهد خروج موجودی بودهاند زیرا سرمایهگذاران این فلز را برداشت کرده و با نرخهای پرسودی به کاربران کرایه دادهاند. همچنین شواهدی از انبار کردن پالادیوم توسط چین که بزرگترین خریدار بخش خودرو است، وجود دارد.
_چه کسانی برنده و بازنده هستند؟
در حالی که شرکت "ام ام سی نوریلسک نیکل" بزرگترین تولیدکننده پالادیوم است، افزایش چشمگیر قیمت این فلز خبر خوبی برای معدنکاران آفریقای جنوبی است که پالادیم را به همراه پلاتین استخراج میکنند اما با افت قیمت پلاتین به پایینترین حد در حدود یک دهه گذشته مواجه شدهاند. از سوی دیگر خودروسازان ناچارند پول بیشتری برای این فلز پرداخت کنند و ممکن است هزینه مذکور را روی دوش مصرف کنندگان بیاندازند.
_آیا پالادیوم معمولا چنین نوسان قیمتی دارد؟
بله و این نوسان قیمت تنها منحصر به پالادیوم نیست. فلزات ارزشمندی که به میزان اندک مورد استفاده صنعت خودروسازی قرار می گیرند سابقه افزایش قیمت در زمان بالا رفتن تقاضا نسبت به عرضه دارند. در دهه پس از ۱۹۹۸ پلاتین به دلیل کمبودی که مورد توجه خریداران سفته باز قرار گرفت، بیش از ۵۰۰ درصد افزایش قیمت داشت. رودیوم نیز در همان مدت و پیش از این که خودروسازان راههایی را برای استفاده کمتر از این فلز پیدا کنند، بیش از ۴۰۰۰ درصد صعود کرده بود. قیمت پالادیوم در پی نگرانی مصرف کنندگان از کاهش فروش روسیه، از رکورد پایین خود در سال ۱۹۹۶ افزایش ۹ برابری پیدا کرد و در سال ۲۰۰۱ به اوج رسیده بود.
_آیا خودروسازان میتوانند از جایگزین دیگری استفاده کنند؟
درست است که رشد قیمت پالادیوم نسبت به پلاتین ممکن است باعث شود برخی از خودروسازان روی گزینههای دیگر کار کنند اما معلوم نیست چنین تغییری چه زمانی روی خواهد داد. شرکت جانسون متی اعلام کرده تحقیقات درباره استفاده از پلاتین نشان داده است که پیش از این که بتواند عملکرد مشابه مبدلهای کاتالیزروی پایه پالادیوم پیدا کند، پیشرفتهای فناوری باید صورت بگیرد.
تحلیلگران اظهار کردهاند حداکثر ۱۸ ماه طول خواهد کشید تا از جایگزین دیگری استفاده شود. در این بین، شرکتهایی مانند دایلمر به جای فلزی که بخش نسبتا اندکی از هزینهها را تشکیل میدهد، به برقی سازی خودرو و باطریها متمرکز شدهاند. خودروهای برقی سوخت مصرف نکرده و لوله اگزوزی که برای ساخت آن به پالادیوم نیاز باشد، ندارند.
با این حال تحلیلگران بر این باورند که برقی سازی ناوگان خودروهای جهان سالها به طول خواهد انجامید. در این بین استفاده از پالادیوم در خودروهای هیبریدی، به منبع تقاضای رو به رشدی تبدیل شده است.