دنیای بورس-سلیمان کرمی: اگر واقعا بتوانیم به اثر سنکرون شدن برق دو کشور ایران و عراق و همچنین تفاهم صادرات برق به سوریه بر افزایش صادرات امیدوار باشیم شاید بتوان راهحلی برای نامعادله ارزشگذاری نیروگاههای برق در بورس تهران پیدا کرد. در این خصوص ارزش جایگزینی نیروگاههای سیکل ترکیبی هزار مگاواتی را میتوان حدود یک میلیارد دلار برآورد کرد ولی نرخ بازدهی داراییهای نیروگاههای برق به شدت در اقتصاد کشور بسیار پایین است و این موضوع ابهام را در رویه ارزشگذاری گروه برق بورس تهران ایجاد کرده است. با سنکرون شدن برق ایران و عراق از اتلاف انرژی به دنبال عدم همفازی فرکانس برق دو کشور کاسته میشود. اگر بتوان به افزایش صادرات برق به عراق و در ادامه صادرات برق از طریق عراق به سوریه امیدوار بود، شاید بتوان به تحول اساسی پس از سالها در بخش برق امیدوار بود. یکی از موارد بسیار مهم برای تحول اساسی صنعت برق را باید فراهم آمدن شرایط برای افزایش صادرات عنوان کرد.
تحول اساسی در سودآوری صنعت برق؟
منظور از تحول اساسی، رشد سودآوری شرکتهای تولید برق است که سالیان درازی است از ضعف محسوس سودآوری رنج میبرند. نامعادلهای میان ارزش بالای سرمایهگذاری برای ایجاد یک نیروگاه برق و از سوی دیگر نرخ پایین بازدهی داراییها در اقتصاد کشور وجود دارد که بخش خصوصی برای سرمایهگذاری در نیروگاههای برق تمایلی نداشته باشد. این در حالی است که حل این نامعادله (واقعی شدن نرخ برق) با توجه به دانش فنی موجود در داخل کشور میتواند مزیت بالایی را برای توسعه صنعت برق ایران در بازار جهانی فراهم کند. شاید دلیل اصلی این موضوع را باید در یارانههای پنهان انرژی که دولت در اقتصاد کشور توزیع میکند عنوان کرد. به این ترتیب به بهانه اعطای سوخت مجانی به نیروگاههای برق امکان پیروی نرخ برق از مکانیزم بازار وجود ندارد.
البته در این میان یکی از مشکلات موجود نبود بازار هدف ثانویه غیر از بازار داخلی بود که بتوان به واسطه آن به شکلگیری بازار برق در کشور امیدوار بود. در شرایط کنونی گرچه معاملات برق در بورس انرژی انجام میشود اما نرخ برق در بازار داخل اختلاف فاحشی را بازار جهانی دارا است و نمیتوان از آن به عنوان یک بازار منطقی یاد کرد. در حالیکه قیمت هر کیلووات ساعت برق در کشور کمتر از صد تومان معامله میشود قیمت هر کیلو وات ساعت برق در کشورهای همسایه به 8 سانت (حدود 800 تومان بر هر کیلوات ساعت) میرسد و منابع بینالمللی از میانگین 14 سنتی قیمت برق در بازار جهانی حکایت دارد. نرخ برق صادراتی به عراق نیز بر اساس منابع داخلی تا حدود 9 سنت بوده است؛ در اسفند سال گذشته ارزش تبادل برق ایران و عراق از سال 2004 حدود 6.2 میلیارد دلار به ازای صادرات 65 میلیارد کیلووات ساعت مطرح شده بود که میانگین قیمت برق حدود 9 تا ده سنت خواهد بود (لینک خبر).
حل نامعادله ارزشگذاری صنعت برق
بر این اساس آنچه نامعادله ارزش جایگزینی بالای صنعت برق و در عین حال نرخ بازدهی پایین داراییها را رقم زده است را میتوان در دو مورد خلاصه کرد: نخست یارانههای پنهان انرژی و سوخت مجانی به نیروگاههای برق و در مرحله دوم عدم اجازه تشکیل بازار برق است. ارزش جایگزینی هر نیروگاه سیکل ترکیبی هزار مگاواتی برق را میتوان حدود یک میلیارد دلار تخمین زد ولی میزان سودآوری این شرکتها به شدت پایین است. در شرایط کنونی شاید بتوان امیدوار بود با مباحث پیرامون افزایش احتمالی صادرات برق کشور و همچنین احتمال کاهش محسوس یارانههای پنهان انرژی تعادلی میان ارزش جایگزینی نیروگاههای برق و سودآوری آنها ایجاد شود.
اثر جهش برق سبز بر بورس تهران
در هفتههای گذشته مصوبه جهش حدود 30 درصدی قیمت برق سبز ارائه شده بود. برخی از شرکتهای بورسی از این محل میتوانند منتفع شوند. برای مثال مدیریت انرژی تابان هور با نماد «وهور» در سال گذشته مالکیت نیروگاه بادی منجیل را در اختیار گرفته است. نیروگاه منجیل با تولید 135 میلیون کیلووات ساعت برق در سال مالی منتهی به آذر 97 حدود 61 میلیارد تومان درآمد داشته است. در این میان بهای تمامشده درآمدهای عملیاتی که عمدتا به هزینه تعمیرات و استهلاک اختصاص دارد حدود 10 میلیارد تومان بوده است. بر این اساس حاشیه سود ناخالص 83 درصدی را در این شرکت شاهد هستیم. افزایش هزینهها ناشی از قدیمی شدن تاسیسات کاملا باید مورد توجه قرار گیرد اما به صورت مشخص اگر فرض شود که نرخ فروش برای سال مالی آینده این شرکت حدود 30 درصد رشد کند و میزان تولید با سال مالی گذشته برابر باشد میتوان انتظار سود خالص تا 60 میلیارد تومانی را برای این شرکت انتظار داشت. بر این اساس تغییرات نرخ میتواند بر رشد سودآوری این شرکت و به دنبال آن سهامدار عمده موثر باشد. شرکت ماهتاب گستر نیز از دیگر شرکتهایی است که در زمینه تولید انرژی پاک فعالیت دارد گرچه که مشابه با «وهور» میزان تولید برق تجدیدپذیر نسبت به برق از سوخت فسیلی اندک است.