چکیده: آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که رشد سالانه منابع و مصارف بانک‌ها در آخرین ماه سال گذشته کاهشی بوده است. بر اساس گزارش بانک مرکزی میزان رشد نقطه به نقطه مانده سپرده‌ها در اسفند ماه سال گذشته به رقم 25.6 درصد رسیده که این رقم در بهمن ماه به میزان ۳۲ درصد گزارش شده بود. همچنین رشد نقطه به نقطه مانده تسهیلات نیز در ماه پایانی سال قبل به 19.9درصد ثبت شده که این رقم نیز در بهمن ماه به میزان 26.4 درصد ثبت شد.
دنیای اقتصاد: بانک مرکزی آمار سپرده‌های اسفند ماه را منتشر کرد. آمارها نشان می‌دهد میزان مانده سپرده‌های نظام بانکی در پایان سال گذشته از مرز ۲۰۰۰هزار‌میلیارد تومان گذشته و به 2067.4 هزار میلیارد تومان رسیده است. بیشترین مقدار سپرده‌ها مربوط به استان تهران با مانده 1131.9 هزار میلیارد تومان و کمترین آن مربوط به استان کهکیلویه و بویر احمد با حدود 5.5 هزار میلیارد تومان است.
آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که مانده سپرده‌ها در دی ماه حدود ۱۹۸۶ هزار میلیارد تومان بوده و با رشد ماهانه 1.8 درصد در بهمن ماه به ۲۰۲۲ هزار میلیارد تومان رسیده است. این آمار حاکی از این است که رشد مانده سپرده‌ها در اسفند ماه نیز ادامه دار بوده و رشد ماهانه 2.2 درصدی را ثبت کرده است.
نگاهی به روند رشد ماهانه مانده سپرده‌های نظام بانکی نشان می‌دهد که رشد ماهانه سپرده‌ها در پایان سال بیشترین مقدار رشد از آبان ماه ۹۷ بوده است. برخی آمارها نشان می‌دهد که در نیمه دوم سال گذشته نرخ سود سپرده‌ها روند نزولی را ثبت کرده بود و این انتظار وجود داشت که با این روند و همچنین بازدهی بالای برخی از بازارها نظیر ارز و دلار از رشد مانده سپرده‌های بانکی نیز کاسته شود، این در حالی است که آمارها نشان می‌دهد
رشد مانده سپرده‌های بانکی در نیمه دوم سال گذشته روند افزایشی را ثبت کرده است. اما در مقابل رشد نقطه به نقطه سپرده‌های بانکی در اسفند به نسبت بهمن ماه کاهش قابل توجهی داشته است. آمارها نشان می‌دهد که رشد نقطه به نقطه سپرده‌های بانکی در اسفند ماه 25.6 درصد بوده، در حالی که در بهمن ماه این رقم ۳۲ درصد گزارش شده بود. کاهش بیش از 4.4 واحد درصد رشد سپرده‌ها در مدت یک ماه قابل توجه است. کاهش رشد نقطه به نقطه مانده سپرده‌ها به نسبت افزایش رشد ماهانه این شاخص، این فرضیه را مطرح می‌کند که احتمالا عملیات حسابداری در اسفند ماه دلیل این افزایش بوده است.
بررسی روند رشد نقطه به نقطه نشان می‌دهد که رشد نقطه به نقطه سپرده‌های بانکی در اسفند ماه، کمترین مقدار خود را از بهمن ماه سال ۹۶ ثبت کرده است. البته بررسی این روند حاکی از این است که در اسفند ماه ۹۶، سپرده‌های بانکی رشد ماهانه قابل توجه 7.5 درصدی را تجربه کرده است. در نتیجه کاهش 4.4 واحد درصد رشد سپرده‌ها در اسفند ماه به نسبت بهمن ماه ۹۷ از نظر ارقام قابل توجیه است. از سوی دیگر آمارها نشان می‌دهد که حدود ۴۲۱ هزار میلیارد تومان در ۱۲ ماه منتهی به اسفند ماه ۹۷ به مانده سپرده‌های نظام بانکی افزوده شده است.
عبور تسهیلات از ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان
براساس آخرین آمار منتشر شده در آخرین ماه سال گذشته، میزان تسهیلات نظام بانکی از مرز ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان گذشت. آمارها نشان می‌دهد که در اسفند ماه تسهیلات نظام بانکی حدود ۱۵۰۹ هزار میلیارد تومان بوده است که به نسبت بهمن ماه رشد 3.5 درصدی را ثبت کرده است. نگاهی به روند رشد ماهانه تسهیلات بانکی نشان می‌دهد که این افزایش در ۱۲ ماه گذشته بی سابقه بوده است.
آمارها نشان می‌دهد که از اسفند ماه سال گذشته که رشد ماهانه تسهیلات بانکی 9.2 درصد بوده است، میانگین رشد ماهانه این شاخص کمتر از 1.5 درصد بوده تا اینکه در اسفند ماه با رشد 3.5 درصدی مواجه شده است. به‌عنوان مثال در آبان ماه سال گذشته، رقم تسهیلات بانکی به مرز ۱۴۰۰ هزار میلیارد تومان رسید و این رقم در آذر ماه با رشد 2.6 درصدی به حدود 1436.8 هزار میلیارد تومان رسید. براساس آمارهای منتشر شده رقم تسهیلات در دی ماه رشدی نداشته و در همان رقم ماه قبل باقی مانده است. اما در بهمن ماه با رشد 1.4 درصدی به سطح 1457.4 هزار واحد رسید.
افزایش تسهیلات در حالی است که آمارهای رشد نقطه به نقطه تسهیلات بانکی رقم متناقضی را نشان می‌دهد. آمارها نشان می‌دهند که رشد نقطه به نقطه تسهیلات نظام بانکی در اسفند ماه سال گذشته افزایش 19.9 درصدی را ثبت کرده است. این در حالی است که نگاهی به روند رشد نقطه به نقطه تسهیلات نشان می‌دهد که کمترین مقدار آن از آبان ماه ۹۶ بوده است. به عبارت دیگر رشد نقطه به نقطه تسهیلات در اسفند ماه ۹۷ کمترین مقدار آن در ۱۷ ماه پیش از آن بوده است.
از سوی دیگر آمارها نشان می‌دهد که در سال گذشته ۲۵۰ هزار میلیارد تومان به رقم تسهیلات نظام بانکی افزوده شده است که در مقایسه با مانده تسهیلات رقم به مراتب کمتری است. در واقع اگرچه رشد نقطه به نقطه تسهیلات رقم بالایی محسوب می‌شود اما به نسبت رشد نقطه به نقطه سپرده‌ها فاصله 5.7 واحد درصدی دارد و متناسب با افزایش مانده سپرده‌های بانکی نیست.
کارشناسان برای این عدم تناسب دو دلیل عمده مطرح می‌کنند. اول اینکه ممکن است به دلیل هزینه بالای تسهیلات‌گیری یا پایین بودن ارزش تسهیلات افراد کمتری متقاضی تسهیلات بوده باشند. از سوی دیگر ممکن است به دلیل رکود اقتصادی و معوق شدن تسهیلات، بانک‌ها علاقه کمتری به تسهیلات دهی به بنگاه‌ها داشته باشند. آمارها نشان می‌دهد که بیشترین مقدار تسهیلات مربوط به استان تهران با حدود ۲/ ۹۷۵ هزار میلیارد تومان و کمترین آن مربوط به استان کهکیلویه و بویراحمد با حدود 5.2 هزار میلیارد تومان است.
بررسی نسبت تسهیلات به سپرده
یکی از نسبت‌های مهم برای تحلیل وضعیت نظام بانکی کشور، نسبت تسهیلات به سپرده پس از کسر سپرده قانونی است. کسر سپرده قانونی، بخشی از منابع است که بانک‌ها باید در اختیار بانک مرکزی قرار دهند، تا به‌عنوان یک ذخیره در مقابل ریسک‌ها از آن استفاده شود، البته این ابزار سیاست پولی در بسیاری از کشورهای توسعه یافته تغییر یافته و این نسبت به سطح صفر درصد میل می‌کند.
براساس آخرین گزارش بانک مرکزی از مانده سپرده‌ها و تسهیلات بانکی، این نسبت به 81.3 درصد رسیده است که به نسبت بهمن ماه 1.1 واحد درصد افزایش داشته است. نسبت تسهیلات به سپرده پس از کسر سپرده قانونی، نشان می‌دهد که بانک‌ها پس از کسر این منابع، چه درصدی از سپرده‌ها را به شکل تسهیلات به مشتریان ارائه کردند.
برخی کارشناسان بانکی خط قرمز این نسبت را ۸۵ درصد عنوان می‌کنند زیرا در این صورت ریسک منابع و مصارف بانکی افزایش می‌یابد. براساس آخرین آمار بانک مرکزی می‌توان گفت که با در نظر گرفتن نسبت 81.3 درصد در واقع بانک‌ها حتی پس از کسر سپرده قانونی حدود 18.7 درصد از منابع خود را تسهیلات نداده‌اند. این نسبت شاهد دیگری برای عدم توازن رشد سپرده‌ها و رشد تسهیلات در نظام بانکی کشور است.
- در همین رابطه نیز بخوانید: تعیین تکلیف بودجه دستگاه‌های دولتی
