دریچه جدید برای ورود پول‌های سرگردان
معاملات روز گذشته بورس را به طور کامل باید در قبضه نمادهای بانکی دانست. ارزش معاملات نمادهای بانکی در بورس، بدون درنظر گرفتن سهم بانک پاسارگاد بیش از 38 درصد از کل داد و ستدهای خرد را در بر می‌گرفت. به بیانی دیگر 38 درصد از ارزش معاملات روزانه بورس تنها به 5 نماد اصلی بورسی بانکی اختصاص داشت. این اتفاق پس از بازگشایی نماده بانک پاسارگاد و استقبال ویژه سهامداران حقیقی، سهم معاملات نمادهای بانکی را از کل خرید و فروش‌های خرد روزانه به بیش از 52 درصد می‌رساند. نکته بسیار مهم در این خصوص، هجوم سرمایه‌های حقیقی برای خرید در نماد بانک پاسارگاد در حوالی قیمت 132-138 تومان در مدت زمانی بسیار اندک بود. فروش سهامدار حقوقی در قیمت پایین‌تر از سطوح مجاز در ابتدای زمان مجاز برای وارد کردن سفارش‌ها و قیمت‌گذاری اولیه زمانی مشخص شد که سهم فروشندگان حقیقی در عرضه نماد بانک پاسارگاد پس از وقفه دوساله، بسیار کم بود. این موضوع خواه ناخواه در ذهن خریداران خرد، ایجاد یک فضای عرضه اولیه را تداعی می‌کند. اتفاقی که با استقبال خریداران زیادی همراه بود و در عرض کمتر از 15 دقیقه، جابجا شدن بیش از 1.2 میلیارد سهم «وپاسار» به ارزش بیش از 159 میلیارد تومان را در پی داشت. آنچه مسلم است، رفتار عمومی اهالی بورسی به امید شکل‌گیری یک جریان پول قدرتمند پشت سهم و انتظار برای رشد قیمت نمادهای بانکی در کوتاه‌ترین زمان ممکن، مهمترین عامل ثبت این حجم از معاملات بود. انتظاری که سهامداران خرد «وپاسار» را با وجود بازگشایی نماد سهام در پورتفو پس از وقفه دوساله، به فروش و نقد کردن دارایی ترغیب نکرد.
دو سناریوی بانکی
به نظر می‌رسد عدم دریافت سیگنال‌های خاص از بازارهای داخلی و خارجی و داغ بودن تنور معاملات بانکی‌ها، بورس را به حیات خلوت بانکی‌ها تبدیل کند و در سناریوی اول، روند شکل گرفته برای جذب نقدینگی در بازار سهام، این بار خود را در ظاهر نمادهای بانکی نشان دهد. اتفاقی که در سنوات گذشته نیز مشابه آن را شاهد بودیم و روندهای پرقدرت صرفا بر پایه اقبال سرمایه‌های بزرگ و تنها بر مدار در چشم بازار بودن، شکل می‌گرفت. همانطور که گفته شد، در شرایط خلسه گزینه‌های بالقوه برای جذب نقدینگی (شامل بازارهای موازی و صنایع رقیب بورسی) و تشدید معاملات روزانه در نماد یک صنعت، آن هم با بیان دلایل عمدتا غیر بنیادی؛ انتظارات و به بیان بهتر، طمع کسب سود در میان معامله‌گران بورسی، منجر به ورود هرچه بیشتر نقدینگی شده و تمرکز را بیش از پیش به سمت یک گروه یا صنعت خاص معطوف می‌کند. امکان بروز چنین وضعیتی در نمادهای بانکی با توجه به شرایط یاد شده، وجود دارد. در صورت تحقق چنین امری، استفاده از تجربیات معامله‌گری در بازار سهام داخلی و سریع‌المعامله بودن (حساسیت به تغییرات) باید مدنظر فعالان بورسی قرار گیرد. آن‌هم صرفا برای اینکه از موج شکل گرفته بهره خود را ببرند. هرچند توصیه اکید به سرمایه‌گذاران تازه وارد، درگیر نشدن با هدف‌های قیمتی ارسالی از سوی برخی به ظاهر تحلیل‌گر در فضای مجازی و حقیقی‌ست. این موارد ممکن است با پوشش به ظاهر تخصصی عنوان شود اما از درون کاملا تهی باشد.
اما یک سناریوی دیگر، فشار زیاد سهامدار حقوقی برای عرضه‌های هرچه بیشتر در نمادهای بانکی‌ست که می‌تواند به عدم شکل‌گیری روند احتمالی مذکور در گروه بانکی منجر شود و نسخه معاملات سهام بانکی را به دور از شکل‌گیری هیجان ورود سهامداران خرد در کوتاه‌مدت بیچد. حتی اگر چنین سناریویی رقم بخورد، بعید است خروج تدریجی نقدینگی از سهام بانکی به طور خاص جذب صنعت دیگری در بورس شود و جلب نظر سرمایه‌گذاران برای یک سرمایه‌گذاری با امنیت بالاتر، نیازمند گذشت زمان بیشتر است.
سامان‌دهی ساختاری بازارها
روز گذشته دو خبر با ماهیت سامان‌دهی ساختاری در دو بازار خاص منتشر شد. نخست خبر برنامه بانک مرکزی برای عملیات بازار باز بود. بانک مرکزی فرایند تدوین دستورالعمل عملیات بازار باز را مدتی است آغاز کرده و به نظر می‌رسد تا پایان سال این فرایند به پایان برسد. براساس چارچوب‌های مشخص شده، بانک مرکزی فعلا قصد انتشار اوراق مشارکت و خرید و فروش این اوراق را ندارد اما دستورالعمل عملیات بازار باز، با تکیه بر عرضه اوراق مالی و بدهی، تهاتر این اوراق با مطالبات بانک‌ها، معامله اوراق در بازار بین‌بانکی، اضافه برداشت بانک‌ها با وثیقه‌گذاری اوراق و امکان فروش اوراق از سوی بانک مرکزی در حال تدوین است. همچنین طبق برنامه‌ریزی بانک مرکزی، بانک‌ها رتبه‌بندی می‌‌شوند و بانک‌هایی که در این رتبه‌بندی جزء بانک‌های بد قرار بگیرند، امکان حضور در فرایند عملیات بازار باز را نخواهند داشت.
از سوی دیگر اصلاحات دستورالعمل تنظیم بازار فولاد نیز منتشر شد. بر این اساس، اولا اجازه خرید محصولات فولادی (بجز ورق) برای دارندگان کدبورسی فراهم خواهد شد. که در این مورد، تناژ مجاز خرید میلگرد و تیر آهن حداقل 110 تن و سقف 5000 تن است.
مورد دوم حذف الزام به عرضه آهن اسفنجی و اسلب در بورس است. علاوه بر این خریداران آهن اسفنجی و اسلب از بورس دیگر اجباری به عرضه کالا درقبال ماده اولیه خریداری شده ندارند. قیمت پایه میلگرد و تیرآهن در بورس کالا بر اساس متوسط میانگین موزون 2 هفته گذشته با اعمال ضرایب اصلاحی تغییر قیمت نیما و شاخص CIS قیمت پایه شمش (بیلت و بلوم) در بورس کالا معادل 89% قیمت میلگرد تعیین شده است و در نهایت با توجه به مازاد عرضه نسبت به تقاضا در کلیه محصولات فولادی و به منظور رفع موانع صادرات و ارزآوری کارخانجات تولید فولاد مقرر گردید، صادرات محصولات فولادی تا اطلاع ثانوی بدون قید و شرط و صرفا برای تولیدکنندگان و یا نماینده رسمی آنها و با نظارت و کنترل دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تحارت مجاز گردد که خبر خوبی برای شرکت‌های فولادی به حساب می‌آید.
رویدادهای داخلی از نگاه «دنیای بورس»
الف) کلان: کلیات لایحه بودجه سال ۹۸ در کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس تصویب شد. همچنین محمدباقر نوبخت؛ رئیس سازمان برنامه و بودجه هم تاکید دارد: در لایحه بودجه سال آینده، ۱۴ میلیارد دلار دلار با نرخ ۴۲۰۰ تومانی به واردات کالاهای اساسی اختصاص یافته است.
در رویداد دیگری اما جدل دولت و بخش خصوصی درباره بازگشت ارزهای صادراتی وارد فاز جدیدی شد؛ به‌طوری‌که بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای با اخطار ارزی به صادرکنندگان، بر تسریع در بازگشت ارز حاصل از صادرات تاکید کرد. این در حالی است که از سوی دیگر امکان خرید مواد اولیه مورد نیاز بنگاه‌های تولیدی از بورس کالا تنها طبق پروانه بهره‌برداری فراهم می‌شود. این امر در حالی امکان شد که سامانه‌های خرید محصول از بورس کالا و پروانه‌های بهره‌برداری متصل شد. در همین حال علاوه بر تخصیص تسهیلات برای واردات مواد اولیه، مرتضی بانک؛ مشاور رییس جمهور همچنین از آغاز ثبت سفارش ۳۲۰۰ قلم کالا در مناطق آزاد از روز گذشته خبر داد؛ این اقدام در راستای تسهیل فرآیند تولید ملی صورت گرفت و در این خصوص فهرستی از کالاهایی که نیاز به ثبت سفارش ندارند به شورای عالی مناطق آزاد و گمرک ارائه شد.
همچنین یزدان سیف؛ مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران با بیان اینکه منابع مالی جدید برای کالاهای اساسی سال آینده تامین شده گفت: در سه ماه پایانی سال، ۱۴۷ هزار تن کالا شامل: برنج، روغن و شکر برای تنظیم بازار توزیع می‌شود. در همین حال گمرک ایران از رفع ممنوعیت ثبت‌سفارش و واردات ۴۷ ردیف تعرفه خبر داد. مهرداد جمال ارونقی؛ معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران نیز در تازه‌ترین اقدام در بخشنامه‌ای به گمرکات سراسر کشور اعلام کرد: ترخیص کالاهای اساسی که در گروه یک اولویت ارزی قرار گرفته‌اند و در گمرکات موجودند نیازی به تمدید مجوز ثبت‌سفارش ندارند.
در خبر دیگری برخی از سایت‌های خبری اعلام کردند، شورای نگهبان پس از بررسی مصوبه اصلاح شده مجلس درباره الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم به رئیس مجلس اعلام کرده: همچنان اکثر مغایرت های این مصوبه برطرف نشده است. همچنین دیروز مراسم رونمایی از نخستین نسخه نسل جدید ایران چک ۵۰۰ هزار ریالی با حضور رئیس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد در محل سازمان تولید اسکناس و مسکوک برگزار شد.
ب) صنایع: عباس تابش؛ مدیرعامل سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان روز گذشته خبر از نهایی شدن قیمت محصول‌های خودروسازان داد. دیروز همچنین صادرات آهن اسفنجی توسط تولیدکنندگان یا نمایندگان رسمی آنها آزاد شد. همچنین کارنامه تولید ۹ ماه امسال خودروسازان توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام شد و طبق آن، تیراژ محصول‌های سواری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 33.5 درصد پایین آمده است. یک مسئول در وزارت صنعت، معدن و تجارت که نخواست نامش فاش شود، از تعیین تکلیف خودروهای دپو شده در گمرک تا چند روز آینده خبر داد.
همچنین طبق ابلاغ گمرک به همه گمرک‌ها، ضوابط تکمیلی صادرات آهن اسفنجی که پیش از این ممنوع بود ابلاغ شده است. در رویداد دیگری به گفته سردار حسین رحیمی؛ رئیس پلیس تهران سلطان کاغذ با پرونده ۱۷۰۰ میلیارد تومانی به همراه ۱۶ نفر دیگر بازداشت شد.
ج) شرکت‌ها: امروز بانک ملی برای چهارمین بار بلوک ۵ درصدی سهام سپرده‌گذاری مرکزی را از طریق بازار پایه فرابورس عرضه می‌کند. همچنین بلوک ۱۱.۶۱۷ درصدی سهام ایران ترانسفو شامل ۴۳۵ میلیون و ۶۵۰ هزار و ۳۷۰ سهم توسط سازمان خصوصی‌سازی به صورت ۲۰ درصد و بقیه اقساط ۴ ساله در بورس اوراق بهادار 9 بهمن‌ماه عرضه می‌شود. روز گذشته صنعتی و معدنی گل‌گهر و صبانور اعلام کردند می‌خواهند بخشی از محصول‌هایشان را از طریق مزایده به فروش برسانند.
همچنین با مجوز معاونت معدنی وزیر صمت، پروژه‌های عمرانی و ساختمانی می‌توانند با تایید معاونت عمرانی استانداری‌های سراسر کشور، محصول‌های ذوب آهن اصفهان را خارج از بورس و با قیمت‌های کشف شده در بورس، به‌صورت مستقیم و بدون واسطه از این شرکت خریداری کنند. طبق نظر کارشناسان بازار فولاد، این رویکرد جدید موجب کاهش هزینه‌های پروژه‌های عمرانی و ساختمانی خواهد شد. در همین حال مجید کیانپور؛ نماینده مردم دورود و ازنا در مجلس نیز از برطرف شدن مشکلات تامین منابع مالی فاز ۴ سیمان دورود خبر داد.
