بازگشت آرامش به اقتصاد جهانی؟

علی مرتضوی تحلیلگر شرکت بین‌المللی آلپاری

نگاهی کوتاه به بازارهای سهام آمریکا

بازارهای مالی آمریکا طی معاملات روز دوشنبه سهام روند رو به رشدی را تجربه کردند که نشان از بهبود نسبی شرایط است. شاخص S&P500 با 36 واحد افزایش توانست 1.37 درصد رشد کند تا بخشی از کاهش 5.2 درصدی هفته قبل را جبران نماید. چنان‌که شاخص داوجونز Dow30 نیز 1.46 درصد یا بیش از 420 واحد افزایش یافت. شاخص دلار که ارزش این ارز را در سبدی از شش ارز مهم جهانی می‌سنجد، پس از آنکه با بالا آمدن از 88 واحد که پایین ترین سطح سه سال اخیر آن محسوب می‌شد به 90.09 واحد رسید، نوسان منفی را تجربه می‌کند. توقف رشد شاخص دلار از عوامل موثر جهت کاستن از فشار بر قیمت کامودیتی‌ها محسوب می‌شود. هفته گذشته بدترین ریزش بازارهای مالی بدنبال رشد سود اوراق قرضه اتفاق افتاد. شاخص VIX نیز که این روزها با توجه به نوسانات شدید بازارهای مالی مورد توجه قرار گرفته است؛ امروز کاهش بیش از 9 درصدی را تجربه کرد ولی همچنان در سطوح بالاتر از میانگین سالانه خود قرار دارد. کماکان ریسک بازارها در سطح بالایی ارزیابی می‌شود و هفته پر نوسانی پیش‌بینی می‌گردد. تقویت بیشتر شاخص دلار با افزایش سود اوراق قرضه در شرایطی که فدرال رزرو هنوز نرخ بهره را افزایش نداده می‌تواند موجب فشار بر بازارهای مالی شود و این مهم به داده‌های اقتصادی روز چهارشنبه بستگی دارد.

نگاهی به بازار فلزات اساسی

در بازار فلزات اساسی نیز شاهد کاسته شدن نگرانی خریداران و تثبیت یا افزایش قیمت‌ها هستیم. دوشنبه نرخ بیلت در تانگشان بدون تغییر روز کاری خود را شروع کرد و در همان محدوده 546 دلار باقی ماند. انواع ورق فولادی هم در بازارهای آسیایی با رشد قیمتی همراه شدند. از نکات جالب این هفته برگشت قیمت مس بود که با رشد 1.46 درصدی توانست قسمتی از افت 4.4 درصدی روز جمعه را در صبح معاملات جبران کند و به 6847 دلار برای هر تن برسد. این در حالی است که داده‌های بازار لندن نشان می‌دهد موجودی فیزیکی مس در انبارهای LME با رشد 21 هزار و 125 تن به 316 هزار و 100 تن افزایش یافته است. قیمت فلز روی نیز امروز در بازارهای جهانی شروع مثبتی داشت و توانست با همراهی روند نزولی موجودی فیزیکی نزدیک به 0.6 درصد نسبت به آخرین قیمت پایانی ثبت شده رشد کند و به بیش از 3378 دلار افزایش یابد.

برگشت قیمت نفت در شروع هفته

قیمت هر بشکه نفت خام روز دوشنبه پس از شش روز کاری منفی در بازارهای جهانی دوباره به مدار صعود بازگشت. با توقف رشد شاخص دلار و توقف ریزش بازارهای جهانی، کامودیتی‌ها و از جمله نفت روز کاری خوبی را آغاز کردند. نفت وست تگزاس امروز توانست رشد تقریبی 1.2 درصدی را تجربه کند. هر بشکه نفت وست تگزاس در بازار کامکس نیویورک تا 60 دلار و 6 سنت نیز افزایش یافت. این در حالی بود که در بیشتر اوقات معاملات در محدوده 60 دلار نوسان داشت. نفت خام آمریکا در هفته قبل بیش از 9.6 درصد سقوط کرد و بزرگترین کاهش قیمتی دوسال اخیر را به ثبت رساند. افزایش تولید آمریکا و رسیدن آن به 10 میلیون و 250 هزار بشکه بر اساس گزارش سازمان اطلاعات انرژی آمریکا طی هفته قبل و همچنین افزایش چشمگیر تجهیزات جدید حفاری با اضافه شدن 26 دکل جدید و رسیدن تعداد دکل‌ها به 791 دستگاه مهم‌ترین دلایل فشار بر قیمت نفت قلمداد می‌گردند. مقاومت قیمتی طلای سیاه در آستانه با اهمیت 60 دلار، نشان دهنده حمایت عوامل بنیادی از جمله وجود تقاضای واقعی و قدرتمند در این بازار است. نفت برنت نیز در بازار لندن شرایط مشابهی داشت و طی معاملات روز دوشنبه توانست با رشد 51 سنتی به 63 دلار و 30 سنت دست یابد که حاکی از رشد 0.8 درصدی است. این در حالی است که از هفته گذشته به عنوان بزرگترین ریزش قیمت برنت در دو سال اخیر یاد می‌شود که موجب رسیدن قیمت به 61 دلار و 77 سنت (کمترین بهای نه هفته اخیر) شد. این هفته سرمایه گذاران نفتی در انتظار انتشار گزارش ماهاانه اوپک از عرضه و تقاضای جهانی هستند. نگرانی بسیاری از تحلیلگران این است که اگر برابر انتظار موجود با توجه به رشد تولید آمریکا، تقاضای واقعی رشد محسوسی نداشته باشد، قیمت‌ها با ریزش روبرو شوند.

نقش بارز متغیرهای کلان اقتصادی در نوسانات اخیر بازارها

بررسی نوسانات بازارهای جهانی نشان می‌دهد که تحولات اخیر تحت تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بوده و این خود ضرورت پرداختن به فاکتورهای بنیادی اقتصاد جهانی را بیشتر می‌نماید. تغییرات بنیادین اقتصاد آمریکا از تمایل سیاستگذاران به پایین نگه داشتن ارزش دلار، جذب سرمایه‌گذاری و تقویت تقاضا برای فلزات اساسی حکایت دارد. رشد بازارهای مالی طی سال گذشته و ثبت رکوردهای تاریخی که مبتنی بر رشد بدهی‌ها بدلیل نرخ بهره پایین بود، این بازارهای را در شرایط شکننده‌ای قرار داده است. چنان‌که شاهد بودیم، رشد سود اوراق قرضه موجب افزایش بهای اعتبارات و افزایش انتظارات برای رشد بیش از پیش‌بینی تورم در آینده نزدیک گردید و به موجب آن بازارهای سهام بیش از یک تریلیون دلار از ارزش خود را طی پنج روز از دست دادند. در حال حاضر قیمت اوراق قرضه 10 ساله کماکان با رشد قیمتی روبروست. سود این اوراق در آغاز معاملات این هفته به 2.86 درصد رسید که بالاترین سطح از ژانویه 2014 تلقی می‌شود. اوراق قرضه 10 ساله از سال 2013 بالاتر از 3 درصد نبوده است ولی با توجه به داده‌های اقتصادی این هفته پیش‌بینی می‌شود در روزهای آتی از 3 درصد عبور کند که می‌تواند بار دیگر بر بازارهای سهام فشار وارد کند. در حال حاضر سود تقسیمی‌S&P500 معادل 2.34 درصد است و رشد سود اوراق قرضه آن را با تهدید مواجه می‌نماید.

بررسی تغییرات شاخص VIX

یکی دیگر از شاخص‌های با اهمیت در پیش‌بینی تحولات بازارهای سهام شاخص VIX است که توسط S&P طراحی شده و بر اساس انحراف معیار قیمت سهم‌های موجود در سبد این شاخص، میزان نوسان یک ماهه را برآورد می‌کند، که می‌تواند نوسان یا ریسک سرمایه‌گذاری را نشان دهد. از آنجا که شرکت‌های سبد S&P500 از مهم ترین شرکت‌های جهان هستند که تقریبا اساسی‌ترین گروه صنایع را در بر می‌گیرند، شاخص VIX تقریب مناسبی از وضعیت اقتصادی شرکت‌های آمریکاست و از آنجا که روند بزرگترین اقتصاد جهان بر فضای کلی بازارها تاثیر انکار ناپذیر و قابل توجهی دارد؛ تحلیلگران از این شاخص بعنوان معیاری برای تخمین ریسک سرمایه‌گذاری در مدل‌های خود استفاده می‌کنند.

میانگین روزانه شاخص VIX طی شش ماه گذشته حدود 11 واحد بوده ولی طی دو هفته اخیر با نوسانات شدیدی روبرو گردیده که موجب جهش آن به سطوح بالای 25 واحد شده است. این شاخص روز دوشنبه کاهش 9.26 درصدی را تجربه کرد و به 26.37 واحد رسید که نشان دهنده کاهش نوسانات کوتاه مدت است. اما این شاخص در مقایسه با میانگین سالانه، کماکان در ارتفاع بلندی قرار دارد. جدول بالا نشان می‌دهد که شاخص VIX طی هفته قبل بین 50 تا 22 واحد نوسان نموده است که بیشترین آن مربوط به سه‌شنبه گذشته و ریزش شاخص‌ها است.

جمع بندی

با وجود شروع نسبتا خوب بازارهای جهانی در آغاز هفته جدید، مجموع عوامل یاد شده در بالا ما را به این جمع بندی می‌رساند که هفته پر نوسانی در کمین است. در یک نمای کلی سیاست بارز اقتصادی در دولت جدید آمریکا، متکی به پایین نگه داشتن ارزش دلار و برنامه‌ریزی برای افزایش سرمایه‌گذاری با هدف رشد اقتصادی بالاست. برنامه جدید دولت آمریکا برای سرمایه‌گذاری 1500 میلیارد دلاری در زیرساخت‌ها می‌تواند تقاضا را در بازار فلزات تقویت کند و چشم انداز روشنی علیرغم نوسانات کوتاه‌مدت پیش روی بازارها قرار دهد. روز دوشنبه نشان می‌دهد که همه بازارها در رقابتی جدی برای جذب سرمایه قرار دارند. دپارتمان تجاری دولت آمریکا روز چهارشنبه گزارش خود را از داده‌های مربوط به تورم ژانویه و شاخص خرده‌فروشی منتشر می‌کند. شاخص مرکزی بهای مصرف‌کننده، ماه قبل توانست رشد ماهانه 0.3 درصد را محقق کند که بیشتر از پیش‌بینی 0.2 درصدی بود. این شاخص همچنین رشد سالانه 1.8 درصدی را در ماه دسامبر رقم زد که 0.1 درصد بیش از پیش‌بینی بود. شاخص مرکزی بهای مصرف کننده شاخص اصلی تعیین نرخ تورم است و دقت بیشتری از شاخص عمومی آن دارد زیرا خالص از تغییرات قیمت انرژی و مواد غذایی است. رشد بیشتر از پیش‌بینی این شاخص می‌تواند از ارزش دلار حمایت نماید. داده‌های موجود نشان می‌دهد که سرعت رشد تورم برای رسیدن به سطح مورد انتظار فدرال رزرو، بیشتر از چیزی است که پیش‌بینی می‌شد و این امر دلیل تلاطم بازارها در هفته پر کار جاری است.